به هر دلیلی ممکن است کسی نتواند اشک بریزد ولی راه، بسته نیست و می تواند با حالت حزن و اندوه، خود را در خیل عزاداران دستگاه عظیم سیّدالشهداء سهیم کند، چه بسا همین کار، مقدّمه ای برای توفیق اشک ریختن شود.
اجر گریه
روایات فراواتی در باب فضیلت و ثواب گریه بر امام حسین(علیه السلام) وارد شده است. دلیل این همه ثواب و ارزش، چیست؟
احتمال نخست این است که بگوییم اصل گریه کردن و اشک ریختن، ارزش دارد. این احتمال، با روایتی از امام صادق(علیه السلام) رد می شود که فرمودند: کلُّ الْجَزَعِ وَ الْبُکاءِ مَکرُوهٌ سِوَی الْجَزَعُ وَ الْبُکاءُ عَلَی الحُسَینِ(علیه‌السّلام)؛ هر نالیدن و گریه ای مکروه است، مگر ناله و گریه بر حسین علیه السلام. (بحار الانوار، ج 45، ص313)
احتمال دیگر آنکه؛ حزن و گریه بر هر امام معصومی چنین ارزشی داشته باشد. گرچه روایاتی در این مورد به دست ما رسیده است، امّا هیچکدام به اندازه تأکید خود اهل بیت(علیهم السلام) بر گریه بر امام حسین(علیه السلام) نیست. پس باید گریه و عزاداری بر امام حسین(علیه السلام) ویژگی خاصی داشته باشد. در سطور زیر به دنبال کشف این ویژگی هستیم.
کشته اشک؟
امام حسین(علیه السلام) می فرمایند: أنَا قَتیلُ العَبرَةِ، لا یذکرُنی مُؤمِنٌ إلَا استَعبَرَ؛ من کشته اشکم. مؤمنی از من یاد نمی کند، جز این که می گرید. (بحارالانوار، ج 44، ص279) آنچه در این روایت مهم، توجّه انسان را جلب می کند، وجود ارتباط اشک و ایمان با یکدیگر است. اشک بر امام حسین(علیه السلام) و ایمان رابطه ای مستقیم دارند. یعنی ایمان، باعث می شود که انسان بر مصیبت های آن امام غریب اشک بریزد و اساساً، بحث در مورد گریه مؤمن است و إلّا گریه غیر مؤمن، فایده خاصّی ندارد!
اشک بر امام حسین(علیه اسلام)؛ آب توبه
از سویی، روایات فراوانی نیز دال بر اثر این اشک در بخشش همه گناهان و ورود به بهشت و درجات بالای آخرت وجود دارد. جدا از اینکه این روایات، نشان دهنده مقام بالایی است که خداوند متعال برای امام حسین(علیه السلام) قرار داده است، باید دانست اشک بر آن حضرت به تنهایی، کافی نخواهد بود بلکه باید منجر به تقویت ایمان و اصلاح رفتار شخص، منطبق با دستورات دین اسلام باشد وگرنه، هیچ انسانی بدون تغییر در رفتار و کردار خود در بندگی خدا و عزم بر توبه، شایستگی رحمت خداوند را نخواهد داشت و اصولاً این همه از فضایل گریه بر امام حسین(علیه السلام) تنها شامل کسانی خواهد شد که در مسیر بندگی خدا، مصمّم و عملگرا باشند، نه اینکه از ایمان به خدا و عمل به وظایف شرعی، تنها به گریه در ماه محرّم روی بیاورند! پس، ابتدا باید تصمیم بر توبه واقعی گرفت، آنگاه با یاد مصیبتهای سیدالشهداء، وجود خود را شستشو داد.
بهترین قالب و محمل توبه، اشک بر مصائب امام حسین(علیه السلام) است. امام رضا(علیه السلام) فرمودند: اى پسر شبیب! اگر بر حسین(علیه السّلام) آن قدر گریه کنى که اشکهایت بر چهره ات جارى شود، خداوند همه گناهانت را که مرتکب شده اى مى آمرزد؛ کوچک باشد یا بزرگ، کم باشد یا زیاد. (امالى صدوق، ص112)
فضیلت گریه بر سیدالشهداء؛ سرعت، کیفیّت و کمیّت
چنانکه بیان شد، آثار بخشش گناهان و ورود در بهشت، در کنار ایمان و اصلاح رفتار معنا دارد! امّا نکته اینجاست که بهترین قالب و محمل توبه، اشک بر مصائب امام حسین(علیه السلام) است. امام رضا(علیه السلام) فرمودند: یَا بْنَ شَبیبٍ! اِنْ بَکَیْتَ عَلَى الحُسَینِ علیه السّلام حَتّى تَصیرَ دُمُوعُکَ عَلى خَدَّیْکَ غَفَرَ اللّهُ لَکَ کُلَّ ذَنْبٍ اَذْنَبْتَهُ صَغیرا کانَ اَوْ کَبیراً قَلیلاً کانَ اَوْ کثیراً؛ اى پسر شبیب! اگر بر حسین(علیه السّلام) آن قدر گریه کنى که اشکهایت بر چهره ات جارى شود، خداوند همه گناهانت را که مرتکب شده اى مى آمرزد؛ کوچک باشد یا بزرگ، کم باشد یا زیاد. (امالى صدوق، ص112) این روایت از میان انبوه روایات در این مورد، به تنهایی، در مورد سرعت، کیفیّت و کمیّت غفران الهی در وقت گریه بر امام حسین(علیه السلام) گویاست.
مدرسه اشک
سنگینی استثنایی مصائب امام حسین(علیه السلام) و اهل بیت گرامی شان از جهات گوناگون و البتّه درسهای فوق العاده ای که در حماسه جاودانه حضرت سیّد الشهداء(علیه السلام) وجود دارد همه و همه، باعث شده است که گریه بر آن حضرت، قدم نهادن در مدرسه عظیم هدایت باشد. خیمه ای که تباکی خالصانه در آن نیز ارزشمند و گهربار است. به هر دلیلی ممکن است کسی نتواند اشک بریزد ولی راه، بسته نیست و می تواند با حالت حزن و اندوه، خود را در خیل عزاداران دستگاه عظیم سیّدالشهداء سهیم کند، چه بسا همین کار، مقدّمه ای برای توفیق اشک ریختن شود. چنانکه پیامبر گرامی اسلام(صلّی الله علیه و آله) می فرمایند: هر که می‌تواند گریه کند، پس بگرید و هر که نتواند، پس در دل خویش حزن قرار دهد و تباکی کند، همانا قلب قساوت گرفته، از خداوند دور است. (بحارالانوار، ج74، ص79)
