چه اعمال و عباداتی ثواب بیشتری دارد؟

در این باره روایات مختلفی از معصومین علیهم السلام نقل شده است. که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم:
1- ذکر خدا
پیامبر اکرم(ص) فرمود: بهترین و پاکیزه‏ترین و بلندترین اعمال، که شما را به عالی‏ترین و بالا‏ترین درجه قرب الهی می‏ رساند و بهترین چیزی است که خورشید بر آن می‏ تابد، ذکر و یاد خدا است.(1)
2- نماز
پیامبر اکرم(ص) در جای دیگر فرمود: بهترین اعمال شما، نماز است، (2) که نماز ذکر و یاد خدا است.
امام صادق(ع) می‌ فرماید: هیچ عملی نیکی نیست مگر این که ثواب روشنی در قرآن برای آن بیان شده، مگر نماز شب که خداوند بزرگ، ثواب آن را به خاطر اهمیت آن روشن نساخته و فرموده : هیچ کسی نمی‌ داند ثواب‌هایی که مایه روشنایی چشمان است، برای آن ها نهفته شده است.(3)
3- انتظار فرج
امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: «فَانَّ احَبَّ الْاعْمالِ الى‏ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ انْتِظارُ الْفَرَجِ».
حضرت على علیه السلام در یک جلسه چهارصد موضوع به یارانش تعلیم داد که براى دین و دنیاى آن‏ها مفید بود (یکى از آن موضوعات این بود): منتظر فرج باشید . از رحمت الهى مأیوس نشوید، چون محبوب‏ترین اعمال نزد خداوند متعال انتظار فرج است» . (4)
4- ولایت اهل بیت، بهترین عمل
از امام صادق(ع) سوال شد: معنای «حی علی خیر العمل » چیست و کدام عمل است ؟
فرمود : « خیر العمل ، الولایة ؛ بهترین عمل ، ولایت ما اهل بیت است.»(5)
علامه بحرانى در کتاب غایة المرام ص 329 در تفسیر آیه 89 الى 90 سوره نمل که مى فرماید: «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَع یَوْمَئِذ آمِنُونَ * وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهِهِمْ فِى النّارِ هَلْ تُجْزَوُنَ اِلاّ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُون ؛ یعنى کسانى که در قیامت نیکوکار وارد محشر مى شوند پاداش بهتر از آن یابند و علاوه بر آن از هول و هراس قیامت در امان باشند . و کسانى که بدکار و زشت کردار درآیند در آن روز به رو در آتش جهنّم افتند و این کیفر و عقوبت جز سزاى اعمال آنان نخواهد بود.»
از ابراهیم بن محمد شافعى در کتاب فرائد السبطین از ابى عبدالله جدلى روایت کرده که مى گوید: وارد شدم بر على(علیه السلام) فرمود: اى ابا عبدالله مى خواهى تو را از آن حسنه و ثوابى که موجب بهشت و سیئه و گناهى که موجب جهنّم مى شود و هیچ عملى از او پذیرفته نخواهد شد آگاه کنم؟
گفتم: آرى بفرمایید، فرمود: آن حسنه محبت ما اهل بیت و آن سیئه و گناه نیز، بغض و عداوت ما مى باشد.
بنابراین بهترین پاداش و اجر براى دوستان اهل بیت(علیهم السلام) در قیامت در امان بودن از عذاب الهى خواهد بود.
خداوند به موسى‏ وحى فرستاد، آیا هرگز عملى براى من انجام داده ‏اى؟ عرض کرد: آرى، براى تو نماز خوانده‏ام، روزه گرفته ‏ام، انفاق کرده ‏ام، و به یاد تو بوده‏ ام، فرمود: اما نماز براى تو نشانه حق است، روزه سپر آتش، انفاق سایه‏ اى در محشر، ذکر، نور است، کدام عمل را براى من به جا آورده‏ اى اى موسى؟! عرض کرد: خداوندا خودت مرا در این مورد راهنمائى فرما»، فرمود: هَلْ وَالَیْتَ لِی وَلِیّاً؟ وَ هَلْ عَادَیْتَ لِی عَدُوّاً قَطُّ؟ فَعَلِمَ مُوسَى أَنَّ أَفْضَلَ الأَعْمَالِ الْحُبُّ فِی اللَّهِ وَ الْبُغْضُ فِی اللَّهِ؛
آیا هرگز، به خاطر من کسى را دوست داشته ‏اى؟ به خاطر من کسى را دشمن داشته ‏اى؟ این جا بود که موسى‏ دانست: برترین اعمال، دوستى براى خدا و دشمنى براى خداست» (6)
5- سخت ترین کارها، بهترین است!
امیر المؤمنین(ع) می‏ فرماید: افضل الاعمال، ما اکرهت نفسک علیه؛ بهترین اعمال آن است که نفس خود را به انجام آن - به رغم خواسته‏ اش - وادار و اجبار سازی (7) یعنی مالک نفس خویش گردی .آن را هر موقع و هر کجا که ایمان و عقل مجاز دانسته‏ اند، به حرکت و فعالیت وادار سازی، نه این که نفس دیو صفت، مالک تو و نفس ملکوتی و انسانی‏ ات گردد.
 و همچنین است « افضل الأعمال ، احمزها ; بهترین اعمال مشکل‏ترین آنهاست.»(8)
6- ارزش و دشواری نیّت
امامان معصوم (علیهم السلام) فرموده اند: «نیة المؤمن خیر من عمله»(9) و یا : «أفضل الأعمال أحمزها»(10) نیّت روح عمل، و کار دشواری است. چون اصل کار را بسیاری از انسانها انجام می‏ دهند ، امّا همه قدرت نیّت صحیح ندارند ؛ چرا که :
اوّلاً: می‏ شود کار ناپسند را «قربة الی الله»، انجام داد. بنابراین، باید کار، شایستگی نزدیک ساختن انسان به خدا را داشته باشد ، دارای (حسن فعلی) باشد .
ثانیاً : باید کار، از «حُسن فاعلی» برخوردار باشد . در این صورت اگر این عمل از هر پیرایه‌ای منزّه باشد ، نیت آن بهتر از خود عمل است و البته این بسیار دشوار است و به همین جهت هم نیّت ، بهترین اعمال است ؛ مثلاً، کسی که کتابی می‏ نویسد ، طبیعتاً علاقه دارد که نام او روی جلد آن نوشته شود؛ یا اگر کسی مسجد یا مؤسسه خیریه‌ای می‏ سازد ، علاقمند است که نام او در چهره تابلو آن ثبت شود و یا در محافل برده شود و بعضی هم علاقه مندند که نامشان برده نشود تا دیگران بگویند: او بدان حد رسیده که حتی حاضر نشده مردم نامش را ببرند که این هم یک نوع ریاست؛ یعنی، گاهی انسان ریا می‏ کند و نمی‏ داند که ریاکار است، که البته این ریای مرموزی است و کمتر مورد توجه قرار می‏ گیرد و شیطان هم هر کسی را از راه مخصوص او فریب می‏ دهد . برخی هم برای این که دیگران نگویند فلان کس ریاکاری می‏ کند کار خیر را انجام نمی‏ دهند که در حقیقت ، سخن مردم انگیزه ترک کار خیر، است .
7- سیر کردن وسیراب کردن:
در بعضى از روایات نیز تصریح شده: اطعام گرسنگان به طور مطلق (هر چند مؤمن و مسلمان هم نباشند) از افضل اعمال است، چنان که در روایتى از پیغمبر است: مِنْ أَفْضَلِ الأَعْمالِ عِنْدَ اللَّهِ إِبْرادُ الْکِبادِ الْحارَّةِ وَ إِشْباعُ الْکِبادِ الْجائِعَةِ وَ الَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله بِیَدِهِ لا یُؤْمِنُ بِی عَبْدٌ یَبِیتُ شَبْعانَ وَ أَخُوهُ- أَوْ قالَ جَارُهُ- الْمُسْلِمُ جائِعٌ؛
یکى از برترین اعمال نزد خدا خنک کردن جگرهاى داغ است، و سیر کردن شکم‏هاى گرسنه، سوگند به کسى که جان محمّد در دست او است !بنده‏ اى که شب سیر بخوابد و برادر- یا فرمود همسایه- مسلمانش گرسنه باشد، به من ایمان نیاورده است»!. (11)

نتیجه
همه اعمال صالح، به نوعی بهترین عمل می باشد به شرط اینکه همراه با اخلاص باشد. و به عبارت صحیح تر: شناخت درست و عمل به وظیفه همراه با اخلاص، از بهترین اعمال می باشد.

پی نوشت‏ها:
(1) محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 90، ص 163.
(2) خیراعمالکم الصلوه، همان، ج 7، ص 97.
(3) تفسیر نمونه، ج 17، ص 167. پ
(4) بحارالانوار، ج 10، ص 94.
(5) مستدرک الوسائل ، ج 4 ، ص 70
(6) سفینة البحار، ج 1، ص 199
(7) نهج البلاغه فیض الاسلام، ص 1196، کلمات قصار، شماره 241
(8) بحارالانوار، ج 7، ص 191
(9) اصول کافی ، ج 2 ، ص 84
(10) بحار ، ج 67 ، ص 237
(11) بحارالانوار ج 74، ص 369