آیا مؤمنان در جهنم مسخره می­‌‌شوند؟

سیدیحیی یثربی(عضو هیأت علمی گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی): بارها شده است که در قرآن کریم، دنباله­ مطلب یک آیه در آیه­ بعدی آمده است و گاهی متمم آیه­ پیشین، در اول آیه­ بعدی قرار می­‌گیرد. مانند متمم آیه­ 219 سوره­ بقره که در آغاز آیه­ 220 قرار دارد. با توجه به این نکته، می‌خواهم به یکی دیگر از اشتباهات رایج مترجمان اشاره کنم. اکثر مترجمان متوجه نشده‌اند که متمم آیه­ 62 سوره­ «ص» در اول آیه­ بعدی قرار دارد و همین باعث شده است ترجمه‌ نادرستی بکنند.

جریان از این قرار است که کافران در دوزخ به اطراف خود نگاه می‌کنند و مؤمنان را در آن­جا نمی‌بینند و تعجب می‌کنند که چرا کسانی که ما بدکارشان می‌شمردیم و مسخره‌شان می‌کردیم، این­جا نیستند! یا مگر چشم ما خطا می‌کند؟ یعنی در این­جا هستند و ما آنان را تشخیص نمی‌دهیم و نمی‌شناسیم.

روشن است که منظور از مسخره کردن در زندگی دنیا است، نه در جهنم. یعنی اینکه ما مسلمانان را در دنیا مسخره کرده و منحرف می‌شمردیم، پس چرا آن‌ها در دوزخ نیستند؟

از آنجا که جمله‌ مسخره‌شان می‌کردیم، در آیه‌ بعدی آمده است، مترجمان آن را به مسخره کردن در جهنم معنی کرده‌اند! در صورتی که هیچ‌گاه کافران، مؤمنان را در جهنم مسخره نمی­‌کنند، زیرا مؤمنان در جهنم نیستند تا آنان مسخره‌شان کنند. طبق معمول ابتدا ترجمه خود از این آیه را می‌آورم و در ادامه به برخی ترجمه‌های نادرست این آیات اشاره می‌کنم تا خوانندگان به خوبی متوجه این اشکال شوند:

سوره «ص»، آیات 62 و 63:

وَ قَالُواْ مَا لَنَا لَا نَرَى‏ رِجَالًا کُنَّا نَعُدُّهُم مِّنَ الْأَشْرَارِ(62)

أَتخَّذْنَاهُمْ سِخْرِیًّا أَمْ زَاغَتْ عَنهْمُ الْأَبْصَار (63)

-یثربی:

و نیز می­‌گویند چرا کسانی در این­جا نیستند که ما آنان را بدکار می‌‌شمردیم(62) و مسخره­‌شان می­‌کردیم؟! یا این­که چشم ما آنان را درست نمی­‌بیند؟! (63)

-مکارم:

آنها مى‏‌گویند: «چرا مردانى را که ما از اشرار مى‏‌شمردیم (در اینجا، در آتش دوزخ) نمى‏‌بینیم؟!(62) آیا ما آنان را به مسخره گرفتیم یا (به اندازه‏‌اى حقیرند که) چشم‌ها آنها را نمى‏‌بیند؟! (63)

بدیهی است که جمله‌ ما آنان را به مسخره گرفتیم، در این­جا معنی ندارد، زیرا وقتی ‌که مؤمنان را در آن­جا نمی­‌بینند، مسخره کردن چه معنی دارد؟!

-فولادوند:

و مى‏‌گویند: ما را چه شده است که مردانى را که ما آنان را از [زمره‏] اشرار مى‏‌شمردیم نمى‏‌بینیم؟(62) آیا آنان را [در دنیا] به ریشخند مى‏‌گرفتیم یا چشم‌ها[ى ما] بر آن­ها نمى‏‌افتد؟ (63)

این ترجمه کاملاً گیج شده است و مشخص نیست می‌خواهد چه چیزی بگوید!

-رضایی:

و گویند: «ما را چه شده در حالى که مردانى را که همواره آنان را از اشرار مى‏‌شمردیم، (در آتش) نمى‌­بینیم؟!(62) آیا آنان را به ریشخند گرفته‏‌ایم یا چشمان از آنان منحرف شده است؟!»(63)

-الهی­‌قمشه­‌ای:

و (اهل دوزخ با یکدیگر) گویند: چه شده که ما مردانى (مؤمن) را که از سفله و اشرار مى‏‌شمردیم نمى‏‌بینیم؟(62) آیا (چون) ما آنها را (در دنیا) مسخره و استهزاء مى‏‌کردیم (اینک به دوزخ در نیامده‏‌اند)؟ یا (آنها اهل دوزخ هستند و) چشمان ما بر آن­ها نمى‏‌افتد؟(63)

مگر به جهنم نیامدن در اختیار خود انسان است که چون عده‌ای مسخره‌اش کرده‌اند، او هم به جهنم نرود!

-مجتبوی:

و گویند: چیست ما را که مردانى که آنان را از بدان مى‏‌شمردیم نمى‏‌بینیم؟(62) آیا به مسخره گرفتیم­شان [و به دوزخ درنیامده‏‌اند]، یا دیدگان [ما] از ایشان بگردیده است- یعنى در دوزخ‌اند و ما ایشان را نمى‏‌بینیم.(63)

-استاد ولی:

و می‌گویند: ما را چیست که مردانی را که از اشرار می‌شمردیم (در این جا) نمی‌بینیم؟(62) آیا (دوزخی نبودند و ما) آنان را به مسخره گرفتیم، یا (در دوزخند و ) دیدگان ما از آنها بگردیده است؟(63)

انصاف باید داد، آیا مردم حق ندارند که این ترجمه‌ها را نفهمند و با آن‌ها انس نگیرند؟