برخورد با اعضای خانواده بهترین معیار برای سنجش میزان رشد ایمانی و اخلاقی است، زیرا کسی که با خانواده با صداقت و محبت برخورد کند، خبر از رشد ایمانی و اخلاقی فرد می‌دهد. در این باره امام رضا(ع) به نقل از رسول گرامی اسلام(ص) فرمودند: «أَحْسَنُ النَّاسِ إِیمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً وَ أَلْطَفُهُمْ بِأَهْلِهِ وَ أَنَا أَلْطَفُکُمْ بِأَهْلِی؛ نیکوترین مردم از جهت ایمان، کسی است که اخلاقش نیکوتر و به خانواده‌اش مهربان‌تر است و من نسبت به خانواده خود، مهربان‌ترم.» (عیون اخبارالرضا: ج2، ص 38) بر اساس این روایت می‌بینیم که رسول گرامی اسلام(ص) از بین مقولات مختلفی که برای ثمره ایمان معرفی کردند، نیکی به خانواده را مدنظر نظر قرار دادند.
اما از سوی دیگر در روایتی دیگر بدترین مردم را نیز فردی معرفی کردند که نسبت به امر خانواده سختگیر است. حضرت در این باره فرمود: «شَرُّ النّاسِ الضَّیِّقُ عَلى اَهْلِهِ، قالوا یا رَسُولَ اللّه ِ وَ کَیْفَ یَکُونُ ضَیِّقاعَلى اَهْلِهِ قالَ: الرَّجُلُ اِذا دَخَلَ بَیْتَهُ خَشَعَتِ امْرَأَتُهُ وَ هَرَبَ وَلَدُهُ وَ فَرَّ فَاِذا خَرَجَضَحِکَتِ امْرَأَتُهُ وَ اسْتَأْنَسَ اَهْلُ بَیْتِهِ؛ بدترین مردم کسى است که بر خانواده‌اش سختگیر باشد. گفتند اى رسول خدا! سختگیرى بر خانواده چگونه است؟ فرمودند: مرد وقتى وارد خانه شود، همسرش از او هراسان و فرزندان از او گریزان شده، فرار کنند و چون بیرون رود همسرش شاد شود وخانوادهاش با یکدیگر انس گیرند. (مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج 8، ص 25)
