در دین مبین اسلام میان شب‌ها و روزهای سال، ایام و اوقاتی وجود دارند که نسبت به آن‌ها توجّه و تأکید خاصی شده است و حتی برای آن ها اعمالی نیز آمده است و ارزشمندی بعضی از ایام و لیالی مورد اتفاق همه مسلمین است مانند شب و روز مبعث ولی بعضی از این زمان‌ها به عقیده گروه یا مذهبی خاصّ از مسلمانان دارای بار ارزشی هستند و لیلة الرغائب از جمله شب هایی است که از نظر شیعه یکی از شب های ارزشمند و پر فضیلتی است که برای آن اعمالی نیز برشمرده اند.
علّت این که شب جمعه اول ماه رجب را لیلة الرغائب نامیده‌اند این است که این شب از اهمیت و فضیلت زیادی برخوردار است و برای آن شب، اعمالی ذکر شده است که هر کس آن‌ها را به جا بیاورد إن شاء الله حاجت‌های او برآورده خواهد شد و این شب از شب‌های معدودی است که از اهمیت و فضیلت خاصّی برخوردار است.
علّت این که این شب را لیلة الرغائب (در میان مردم معروف به شب آرزوها) می‌گویند این است که این شب از نظر شیعه یکی از شبهائی است که نزد خداوند از فضیلت خاصّی برخوردار است و در روایات اهل بیت علیهم السلام بر پاسداشت آن شب تأکید زیادی شده است.
به عنوان مثال در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در فضیلت این شب نقل شده است که حضرت فرمود: از شب جمعه اول ماه رجب غفلت نکنید همانا آن شب شبی است که ملائکه آن شب را لیلة الرغائب می‌نامند و در آن شب وقتی یک سوم شب گذشت هیچ ملکی در آسمان و زمین باقی نمی‌ماند مگر این که در کعبه و حوالی آن جمع می‌شوند و خداوند خطاب به آن‌ها می‌فرماید: ای ملائکه من؛ هر چه در دل دارید از من بخواهید و ملائکه می‌گویند: ای خدای ما حاجت ما از تو این است که روزه گیرندگان ماه رجب را ببخشی و خداوند در جواب آن‌ها می‌فرماید: این کار را انجام دادم.
روایات دیگری که در این مورد وجود دارند که همه این‌ها اهمیت این شب را می‌رسانند و برای این شب اعمال خاصّی ذکر شده است به عنوان مثال در روایتی پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ پس از توصیف شب رغائب فرمودند: امّا کسی که روز پنج شنبه اوّل ماه رجب را روزه می‌گیرد و سپس بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز بخواند و بعد از فراغت از نماز هفتاد مرتبه صلوات بفرستد و بگوید: اللهم صلّ علی محمد و علی آله و سپس سجده کند و در سجده هفتاد مرتبه بگوید: سبّوح قدوس رب الملائکه و الروح و سپس سر از سجده بردارد و بگوید: ربّ اغفر و ارحم و تجاوز عمّا تعلم، إنّک انت العلّی الأعظم و سپس دوباره به سجده رود و هفتاد مرتبه بگوید: سبوح قدّوس ربّ الملائکه و الرّوح و بعد از آن در سجده حاجت خود را بطلبد انشاء الله بر آورده می‌شود.
و در روایت آمده که در هر یک از نماز یک بار حمد، سه بار سوره قدر و دوازده بار سوره توحید خوانده شود و در ادامه حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم چنین می‌فرماید: قسم به کسی که نفس من به دست اوست عبدی یا کنیزی نیست که این نماز را بخواند مگر این که جمیع گناهان او بخشیده می‌شود هر چند که به اندازه زبد دریا باشد و شفاعت می‌کند روز قیامت هفتصد نفر از اهل بیت خود را که مستحق آتش هستند و هر کس این نماز را بگذارد و چون شب اوّل قبر او شود، حق تعالی ثواب این نماز را به سوی او به صورتی نیکو و رویی گشاده می فرستد و با زبان فصیح به او می‌گوید: ای حبیب من بشارت باد تو را که نجات یافتی از هر شدت و سختی، گوید: تو کیستی؟ به خدا سوگند که من رویی بهتر از روی تو ندیدم و کلامی شیرین تر از کلام تو نشنیده ام و بوئی بهتر از بوی تو نبوئیدم، گوید: من ثواب آن نمازم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال بجا آوردی امشب به نزد تو آمدم تا حقّ تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من سایه بر سر تو خواهم افکند در عرصه قیامت پس خوشحال باش که هرگز خیر از تو معدوم نخواهد شد.
در کتب فقهی و رساله‌های عملیه شیعه و کتاب‌های اخلاقی، همه از نماز شب رغائب به عنوان یکی از نمازهای مستحبّی یاد کرده‌اند که همه این‌ها فضیلت لیلة الرغائب در نزد خداوند را می‌رساند.
