همزمان با تعطیلات نوروزی، فرصتی خوب پیش آمده تا همراه خانواده‌های خود چند هفته‌ای را به سفر برویم. این سفر گاهی زیارت و یا سیاحت است.
زیارت و یا سیاحت هر‌کدام آداب و رسوم خاص خود را دارد، آدابی که گاهی از مقصد سفر و یا نیز از طول مسافت برمی‌آید.
همه ما مسافران از ابتدای سفر تمام تلاش خود را می‌کنیم تا درکنار یکدیگر بوده و سفری لذت بخش داشته باشیم، اما این لذت بخش بودن سفر ملزوماتی مانند بیمه، معاینه فنی وسیله نقلیه، همسفران خوب، مکان استراحت و ... می‌خواهد.
بیمه در بین تمام مولفه‌هایی که بیان شد یکی از مهمترین عناصر برنامه ریزی سفر به شمار می‌آِید. در این بین بیمه گاهی مالی و گاهی معنوی است، بیمه مالی می‌تواند خسارت‌های جبران پذیر و جبران ناپذیر مادی را برطرف کند ولیکن بیمه معنوی جان و روح مسافر را صیقل داده و با آرامش خاطر بهتری این سفر بخیر می‌گذرد.
به این بهانه نکاتی درباره سفر و برخی آداب آن با نگاهی به منابع اسلامی تقدیم می‌شود:
دعای مسافر مستجاب است
مسافرت اهمیت بسیار زیادی دارد و مسافر دارای ارزش و مقام بالایی است. شاهد این مدّعا روایتی منسوب به پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله است که فرموده‌اند: سه دعا بیتردید مستجاب است. دعای مظلوم، دعای مسافر و دعای پدر برای فرزندش. (مفاتیح الحیاة، ص ۱۷۷)
سفر آغشته به گناه محکوم است
کمتر کسی است که از پیامکهای تبلیغاتی در امان باشد. در این میان برخی پیامکها حاکی از تورهای مسافرتی به نقاطی بخصوص در خارج از کشور است که به گناه و فساد شهرهاند. مناسب است انسان مسلمان، سفر را مایه عبرت و افزایش معنویت خود در پی تجدید نشاط و ایجاد آمادگی بیشتر برای عبادت قرار دهد نه اینکه سفر را مایه ارتکاب گناهان یا غوطهورشدن در دریای گناهان قرار دهد. در روایتی منسوب به امیرالمؤمنین علی علیهالسلام میخوانیم : شخص نباید به سفری برود که در آن بر دین و نمازش هراسان است. (مفاتیح الحیاة، ص۱۷۷) در این روایت، خوف به خطرافتادن دین مورد تأکید واقع شده و حالا اگر یقین داشته باشیم که با سفر به یک منطقه در معرض گناهان هستیم باید چه تصمیمی گرفت؟!
آغاز سفر با نام خدا
سفر باید با (بسم الله الرحمن الرحیم) گفتن، صدقه و قرائت آیةالکرسی آغاز شود. از امام صادق علیهالسلام نقل شده که فرموده‌اند : کسی که آیةالکرسی را هر شب در سفر بخواند سالم بماند و نیز سالم بماند آنچه با اوست. (مفاتیح الجنان، ص ۵۲۲) همچنین آن امام عزیز فرموده‌اند: سفرت را با صدقه آغاز کن و آیة الکرسی بخوان. (مفاتیح الحیاة، ص ۱۷۸)
روزهای بهتر برای مسافرت
در روایات برخی روزها بیشتر برای مسافرت توصیه شدهاند. از آن جمله آنطور که در مفاتیح‌الجنان آمده روزهای شنبه، سه‌شنبه و پنجشنبه برای مسافرت مناسب‌تر دانسته و از مسافرت در روزهای دوشنبه، چهارشنبه و پیش از ظهر جمعه نهی شده است. از امام صادق علیهالسلام نقل است که فرموده‌اند: مسافر، روز شنبه مسافرت کند چرا که اگر سنگی در روز شنبه از کوهی فروغلتد، خدای سبحان آن را به جایش بازگرداند. (مفاتیح الحیاة، ص۱۷۹)
مراقبت بر نماز در سفر
برخی اوقات مسافرت بهانهای برای غفلت از نماز واجب اول وقت می‌شود که علاوه بر روایتی که پیش از این در لزوم توجه به نماز ذکر شد، باید دانست نماز اهمیتی بسیار زیاد دارد و در سفر نباید از آن غفلت نمود.
فایده تربت امام حسین علیهالسلام
شایسته است مسافر قدری تربت امام حسین علیهالسلام با خود بردارد و در وقت همراه بردن تربت آن امام عزیز بگوید : اللهم هذه طینةُ قبر الحسین علیه السلام ولیِّکَ وَ ابن ولیِّک اِتّخَذتُها حِرزاً لِما اَخافُ وَ ما لا اَخاف. خدایا این خاک قبر امام حسین علیه السلام است که ولیّ تو است و پسر ولیّ تو است، آن را برگرفتم تا پناهم باشد از آنچه میترسم و آنچه نمیترسم. (مفاتیح‌الجنان، ص ۵۲۱)
توجه به هزینه مسافرت
برابر روایتی منسوب به پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، مناسب است هزینه سفر پیش از سفر جدا و تقسیم آن بین همسفران مشخص شود تا مایه آرامشخاطر و حسن خُلق آنها باشد. (مفاتیحالحیاة، ص ۱۸۱)
از سویی مسافر باید به لحاظ اقتصادی با فردی همسفر شود که نسبتاً با او در یک سطح باشد. از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرموده‌اند: همسفرانی برگزینید که دخل و خرجشان با شما همسانی داشته باشد تا خوار نشوید. در روایتی دیگر از امام باقر علیه السلام میخوانیم: با همسطح خود همسفر شو زیرا سفر با کسی که هزینه تو را میدهد مایه خواری مؤمن است. (مفاتیح الحیاة، ص۱۸۲)
سوغات و هدیه سفر
در روایتی از امام صادق علیه السلام میخوانیم: هنگام بازگشت از سفر برای خانواده خود سوغات بیاورید، هرچند قطعه سنگی باشد.(مفاتیح الحیاة، ص۱۸۳)
البته باید مراقب بود که خرید سوغات بخصوص در سفرهای زیارتی جنبه غالب سفر نباشد و به تجملات و گرانخریدن اجناس منجر نشود.
مدیر و سرپرست تعیین کنید
زمانی که چند نفر با هم به سفر میروند، مناسب است سرپرستی از میان خود تعیین کنند. در روایتی منسوب به پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله میخوانیم : هرگاه سه نفر با هم به مسافرت میروند، یکی را امیر و سرپرست خود کنند (مفاتیحالحیاة، ص۱۸۴)
خوش اخلاق باشید
یکی از مهمترین مسائلی که در سفرها سفارش شده مدارا با همسفران و خوشاخلاقی است. این موضوع آنقدر مهم است که پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله فرمود : کسی که با همسفر خود بیشتر مدارا کند پاداشش بیشتر و نزد خدای سبحان محبوبتر است. (مفاتیحالحیاة، ص۱۸۴)
