"ظهور رحمت خداوندی بر بندگان توبه کار" از جمله وعده های پروردگار به امت پرهیزگار است. قرآن کریم در آیات متعددی مردم را به توبه و رجوع از گناه و بازگشت به درگاه الهی تشویق و ترغیب کرده است.
در این گزارش به چگونگی پذیرش توبه و ترغیب بندگان به اظهار ندامت و توبه پرداخته می‌شود.
در آیات 53 و 54 سوره زمر آمده: قُل یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلیَ أَنْفُسِهِم لاتَقنَطُوا مِن رَحمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ یَغفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الغَفُورُ الرَّحِیمُ وَ أَنِیبُوا إِلی رَبِّکُم وَ أَسلِمُوا لَهُ مِن قَبلِ أن یَأتِیَکُم العَذابُ ثُمَّ لاتُنصَرُونَ .
«بگو ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد، به درستی که خداوند بخشنده مهربان است. و به درگاه پروردگارتان باز گردید و در برابر او تسلیم شوید، پیش از آنکه عذاب به سراغ شما آید، سپس از سوی هیچ کس یاری نشوید».
خداوند حکیم برای نجات انسان از ورطه تباهی، «باب توبه و استغفار» را به روی بندگان خویش گشوده و آن ها را به پشیمانی و طلب بخشش دعوت می کند تا راه برای بازگشت این انسان فریب خورده باز باشد و با امیدواری به لطف و رحمت بیکران الهی، بار دیگر برای تعالی روح خویش تلاش کند.
امام صادق (ع) می فرمایند: خداوند عز و جل به داود پیامبر، که بر پیامبر ما و خاندانش و بر او درود باد، وحى کرد : اى داود ! هرگاه بنده مؤمن من گناهى کند و سپس از آن گناه برگردد و توبه نماید و به هنگام یاد کردن از آن گناه از من شرم کند ، او را بیامرزم و آن گناه را از یاد فرشتگان نگهبان اعمال ببرم و آن را به نیکى بدل کنم . و از این کار مرا با کى نیست که من مهربانترین مهربانانم .
هر توبه‌ای قبول می‌شود؟
امام على (ع) فرموده اند: مَن اُعْطِیَ التَّوبَةَ لَم یُحرَمِ القَبولَ ، ومَن اُعْطِیَ الاسْتِغْفارَ لَم یُحرَمِ المَغفِرَةَ . به هر کس (توفیق) توبه داده شود، از قبول آن محروم نمیشود و به هر کس (توفیق) استغفار عطا گردد ، از آمرزش محروم نمی ماند.
مهمترین شرایط توبه عبارت است از:
* پشیمانی و ندامت از صمیم قلب و تصمیم بر عدم ارتکاب دوباره.
* استغفار و طلب بخشش.
* تصمیم قاطع بر جبران گذشته و ادای حقوق، خصوصا اگر حق الناس باشد.
