این روزها به هر طرف که سر بچرخانیم و پشت بام و بالکن خانه‌ها را که نگاه کنیم، به طور حتم چشممان به دیش های بزرگ و آهنین ماهواره می خورد. دیش‌هایی که در یکی - دو دهه اخیر بر روی برخی از منازل شهر جا خوش کرده اند و جُنگی رنگارنگ از فیلم‌ها، سریال‌ها، آهنگ‌ها و اخبار آن ور آبی را به صاحبانشان ارائه می‌دهند. در باب خوبی‌ها و بدی‌های ماهواره سخنان فراوانی گفته شده است، اما در این گزارش ما قصد داریم خرید و فروش و تماشای آن را از منظر شرع و مراجع عظام تقلید بررسی کنیم.
آیت‌الله خامنه‌ای:
آیا خرید و نگهداری و استفاده از دستگاه گیرنده برنامههای تلویزیونی از ماهواره جایز است؟ و اگر دستگاه گیرنده مجانی به دست انسان برسد چه حکمی دارد؟
دستگاه آنتن ماهوارهاى از این جهت که صرفاً وسیلهاى براى دریافت برنامههاى تلویزیونى است که هم برنامههاى حلال دارد و هم برنامههاى حرام، حکم آلات مشترک را دارد. لذا خرید و فروش و نگهدارى آن براى استفاده در امور حرام، حرام است و براى استفادههاى حلال جایز است. ولى چون این وسیله براى کسى که آن را در اختیار دارد زمینه دریافت برنامههاى حرام را کاملاً فراهم مىکند و گاهى نگهدارى آن مفاسد دیگرى را نیز در بر دارد، خرید و نگهدارى آن جایز نیست مگر براى کسى که به خودش مطمئن است که استفاده حرام از آن نمىکند و بر تهیه و نگهدارى آن در خانهاش مفسدهاى هم مترتّب نمىشود. لکن اگر قانونى در این مورد وجود داشته باشد باید مراعات گردد.
شغل ما تعمیر دستگاههای گیرنده برنامههای رادیو و تلویزیونی است، در این اواخر مراجعات زیادی برای نصب قطعات و تعمیر آنتنهای ماهواره‌ای صورت میگیرد، تکلیف ما در این‌باره چیست؟ خرید و فروش قطعات آنها چه حکمی دارد؟
اگر از این دستگاه براى امور حرام استفاده شود که غالباً همینطور است و یا شما علم داشته باشید به اینکه کسى که قصد تهیه آنتن ماهوارهاى را دارد، براى امور حرام از آن استفاده مىکند، خرید و فروش و نصب قطعات و راهاندازى و تعمیر و فروش قطعات آن جایز نیست.
اگر آنتن ماهواره‌ای علاوه بر دریافت کانالهای جمهوری اسلامی، اخبار و بعضی از برنامههای مفید کشورهای عربی و خلیج فارس و همه کانالهای غربی و فاسد را دریافت کند چه حکمی دارد؟
معیار جواز استفاده از این دستگاه براى گرفتن برنامههاى کانالهاى تلویزیونى، همان است که قبلاً گذشت بدون اینکه بین کانالهاى غربى و غیر آن تفاوتى وجود داشته باشد.
استفاده از آنتن ماهواره‌ای برای آگاهی از برنامههای علمی یا قرآنی و مانند آن که از طریق ماهواره توسط دولتهای غربی یا کشورهای مجاور خلیج فارس و غیر آنها پخش میشوند چه حکمی دارد؟
استفاده از این دستگاه براى دیدن و شنیدن برنامههاى علمى یا قرآنى و مانند آن، هرچند فىنفسه مانعى ندارد، ولى به دلیل این که برنامههایى که از طریق ماهواره توسط دولتهاى غربى و بیشتر کشورهاى همسایه پخش مىشوند، غالباً در بردارنده آموزش افکار گمراهکننده و تحریف حقایق و همچنین برنامههاى لهو و فساد هستند و حتّى مشاهده برنامههاى علمى یا قرآن ازطریق آنها موجب وقوع در فساد و ارتکاب حرام مىگردد، بنا بر این شرعاً استفاده از آنتنهاى مذکور براى دیدن آن برنامهها حرام است مگر آنکه برنامههاى مفید علمى یا قرآنى محض باشند و مشاهده آنها مستلزم هیچ فساد یا ابتلا به عمل حرامى نباشد، البته اگر قانونى باشد باید مراعات شود.
آیت‌الله مکارم شیرازی:
نظر شما درباره ماهواره و استفاده از آن چیست؟
با توجه به اینکه برنامه های ماهواره غالباً برنامه های فاسد یا آمیخته با فساد است استفاده از آن جائز نیست.
حکم کسب درآمد از طریق خرید و فروش و نصب ماهواره چیست؟
آوردن این گونه وسایل در منازل که غالباً موجب فساد است جایز نیست و خرید و فروش و گرفتن اجرت باب نصب آن نیز حرام است.
آیا جایز است بر پشت بام مسجد جامع شهر آنتن ماهواره نصب کرد، و به ازاى آن ماهیانه اجاره دریافت نمود؟
نصب آنتن ماهواره بر پشت بام مسجد به هیچ وجه جایز نیست.
من یک دستگاه رسیور ماهواره خریداری نموده ام و بعد از خرید متوجه حرام بودن آن شده ام. صاحب آن هم پس نمی گیرد. تکلیف چیست؟ آیا می توانم آن را بفروشم یا هدیه بدهم؟ آیا می توانم آن را به کسی بدهم و در قبال آن کالایی دیگر بگیرم؟
تنها به اشخاص یا نهادهایی می توانید بفروشید که مجاز در استفاده از ماهواره باشند.
آیا کمک مالی به شبکه های ماهواره ای که در جهت گسترش معارف تلاش میکنند جایز است ؟
در صورتیکه فعالیت آنها در جهت ترویج و گسترش معارف اسلامی است کمک به آنها اشکالی ندارد.
لطفاً بفرمایید که خرید ماهواره برای مصرف ماهواره استانی که تنها شبکه های استان های ایران و شبکه های ایرانی را می گیرد چه حکمی دارد؟
استفاده از ماهواره به منظور دریافت شبکه های استانی در صورتی جایز است که تنها قابلیت دریافت شبکه های استانی را داشته باشد و دریافت شبکه های خارجی با آن امکان پذیر نباشد .
خرید و نصب آنتن هاى ماهواره اى در منازل چه حکمى دارد؟
آوردن این گونه وسایل در منازل که غالباً موجب فساد است جایز نیست و خرید و فروش آن حرام است.
اینجانب پزشک هستم. آیا مى توانم براى دستیابى به جدیدترین دستاوردهاى علمى پزشکى از ماهواره استفاده کنم؟
در صورتى که مطمئن باشید در منزل شما کسى از آن سوء استفاده نمى کند مانعى ندارد.
سؤال من در مورد استفاده مطلوب (و نه غیر شرعی) از ماهواره است از آنجا که بنا به نیاز شغلی ام ناچارم زبان خارجه یاد بگیرم و اکنون مشغول فراگیری دو زبان انگلیسی و فرانسوی میباشم و از آنجا که اساتید این زبان ها سفارش به دیدن برنامه هایی با گویش های اصلی می کنند چنانچه سعی کنم از برنامه های مفید و غیر فساد انگیز آنان استفاده کنم آیا مجاز به استفاده از ماهواره هستم؟
چنین استفاده هایی اشکال ندارد ولی وجود ماهواره در هر خانه بیقین منشأ مفاسدی می شود و به همین دلیل اشکال شرعی دارد چه بهتر که از رادیوهایی استفاده کنید که همان دروس را به زبانهای اصلی ارائه می دهد.
آیت‌الله سیستانی:
در مورد خرید و فروش ماهواره کمی توضیح دهید؟
معظم له نگهداری آن را به کسی که برخودش و یا برخی اعضاء خانواده اش مطمئن نیست که استفاده حرام از آن نبرد اجازه نمی دهد.
با توجه به این که برنامه های ماهواره شامل برنامه های مفید و علمی نیز هست، نظر حضرتعالی در رابطه با خرید و استفاده از ماهواره چیست؟
اگر بیم کشیده شدن خود یا بعضی از خانواده خود به استفاده آن در حرام باشد (مانند نگاه کردن به فیلم های لخت یا نیمه لخت) نگه داری آن جایز نیست.
آیت‌الله سبحانی:
آیا خرید و فروش دیش(بشقاب) ماهواره، حرمت وضعى دارد؟
هرگاه غالب منافع آن حرام باشد، معامله اش صحیح نیست.
