حجت الاسلام هادی عجمی، معاون پژوهش مرکز تخصصی نماز در تشریح اینکه چرا باید عبادات را بر اساس سیره اهل بیت علیهم السلام انجام دهیم، در گفت و گو با قدس آنلاین گفت: حدیثی است معروف از امام رضا (ع) که در مسیر رفتن به خراسان آن را بیان کرده اند (هر چند احادیث حضرت (ع) در این مسیر معدود است و شاید دلیل آن، اعتراض به این سفر باشد!) اما ایشان بنابر اقوال، در میان جمع مردم نیشابور که شاید در عین علاقمندی به اهل بیت (ع) چندان با تشیع آشنایی نداشته اند حدیث «سلسله الذهب» را بیان و کلمه توحید را به دژی مستحکم تشبیه کرده اند.
وی ادامه داد: سپس حضرت ثامن الحجج (ع) چند قدمی پیش رفتند و دوباره مرکب را متوقف کردند (این کار باعث جلب توجه مردم شد) و فرمودند: «من از شروط ورود به این دژ هستم!»؛ بنابر این، اگر ایمان بخواهد اثرگذار باشد یکی از شرایطش این است که به امام معصوم (ع) توجه داشته باشیم، این یعنی در امور ایمانی به ویژه نماز باید به سیره حضرات معصومان (ع) توجه کنیم وگرنه داخل پناهگاه الهی نمی شویم؛ درباره نماز هم اگر نماز ما مطابق با شروط امام (ع) نباشد از برکات و مزایای آن بهره مند نمی شویم.
حجت الاسلام عجمی با اشاره به جایگاه والای نماز در سیره امام رضا (ع) تصریح کرد: درباره نماز در سیره رضوی دو مسئله را می توان بیان کرد: نخست توجه به اصل نماز و دوم چگونگی ادای آن؛ از امام رضا (ع) روایات متعددی درباره نماز نقل شده است، برای مثال ابراهیم بن موسی می گوید: در محضر امام رضا (ع) بودم که ایشان فرمودند: «هیچ گاه نماز را بدون علت به تاخیر مینداز» سپس فرمودند: «بر تو است که نماز را همیشه در اول وقت به جای آوری» چراکه اگر اینچنین نباشد نماز، قدرتی را که باید نخواهد داشت!
معاون پژوهش مرکز تخصصی نماز ادامه داد: نکته دیگر درباره وقت نماز در سیره رضوی این است که اگرچه مامون مجالس مناظراتی را برای امام (ع) تدارک می داد تا به خیال خود، علم ایشان را به چالش بکشد اما در یکی از این گفتگوها هنگامی که وقت نماز شد، حضرت (ع) در حال سخن با عمران بودند و اگرچه حتی به مرور قلب او به اسلام مایل شده بود اما تا وقت نماز رسید امام رضا (ع) برخاستند، عمران عرض کرد: ای آقای من! گفتگوی مرا قطع نکنید که دلم آماده پذیرش حق شده است اما امام رضا (ع) فرمودند: «نماز می خوانیم و باز می گردیم»
وی با اشاره به نتایج مثبت چنین رفتاری ابراز کرد: این یعنی خواندن نماز اول وقت به عنوان وظیفه شخصی مقدم است بر دعوت به سوی حق به عنوان وظیفه اجتماعی؛ از این رو، لازم است که هیچ بهانه ای را برای تاخیر نماز جایز ندانیم و بدانیم عمل به وظیفه شخصیِ خود نتایج مثبت اجتماعی را نیز در پی دارد چراکه بنابر اقوال عمران اسلام آورد!
حجت الاسلام عجمی با بیان اینکه گاهی ما با توجیهاتی همچون کارمان عقب می افتد یا صحبت با تلفن، نماز را به تاخیر می اندازیم، گفت: چنین رویکردی در بلندمدت مانع به سرانجام رسیدن کارهای ما می شود، در حالی که اگر به نماز اول وقت اهتمام داشته باشیم و آن را به هر کاری ارجح بدانیم، برکات آن شامل حالمان شده و کارهایمان به قول معروف روی ریل می افتد.
وی ادامه داد: حسن بن قارون می گوید: از امام رضا (ع) شنیدم که که وقتی مردی گزارش داد فرزند نوجوانش را وادار به نماز می کند، ولی او بعضی روزها نماز را ترک می کند، امام (ع) فرمودند: «سبحان الله! هشت سال دارد و نماز را ترک می کند؟» گفتند: بچّه است گاهی خسته و ناراحت می شود. امام (ع) فرمودند: «هر طوری که راحت است و می تواند، نمازش را بخواند.» این یعنی عدم سختگیری در عین توجه به تربیت معنوی فرزندان.
این کارشناس مذهبی تاکید کرد: اگرچه نماز برای دختر در سن 9 سالگی و برای پسر در 15 سالگی واجب می شود اما اهل بیت علیهم السلام تاکید دارند که از هفت سالگی بچه ها را به نماز تشویق کنیم تا به آن خو بگیرند چراکه ممکن است در سن تکلیف روحشان نماز را نپذیرد اما با زمینه سازی، روحیه تعبد و معنویت بر فرزند حاکم می شود.
وی با آسیب شناسی نماز بیان کرد: چرا با وجود آنکه نزدیک به دو میلیون نفر در حج جمع شده و با هم نماز به جای می آورند اما اتفاق خاصی نمی افتد اما در پیاده روی اربعین جریان سازی جهانی می شود، این سوال درباره نماز هم صادق است اینکه چرا برخی نمازها تاثیرگذاری فرهنگی ندارند؟ که در پاسخ می توان گفت چون اقامه این نمازها بنابر سیره اهل بیت علیهم السلام نیست.
حجت الاسلام عجمی تاکید کرد: بنابر اقوال و تصریح تاریخ مامون از امام رضا (ع) خواست تا ایشان نماز عید فطر را اقامه کنند اما ایشان خودداری کردند و تمایل نشان ندادند، باز مامون متعدد افراد را خدمت امام (ع) رساند و درخواستش را تکرار کرد (البته باطناً اجبار بود) نهایتا ایشان شرط کردند و مامون پذیرفت در حالی که متوجه چرایی این شرط نشد!
بنابر گفته این کارشناس، حضرت ثامن الحجج (ع) به مامون فرمودند: «نماز را بر اساس سیره پیامبر (ص) اقامه می کنم»، مامون هم که درپی سوءاستفاده سیاسی از این نماز بود، پذیرفت در حالی که متوجه نبود نماز بر اساس سیره نبوی، ریشه طواغیت را متزلزل می کند؛ امام (ع) پابرهنه و پاچه شلوار را بالازده حرکت کردند در عین اینکه تکبیر می گفتند، در این حالت عده ای جمع شده و آنها نیز تکبیر گفتند و جماعتی اینچنین راهی مصلی شد. اما فضل بن سهل، وزیر مامون گفت: اگر علی بن موسی (ع) اینگونه به مصلی برسد فتنه و آشوب می شود. این یعنی نماز واقعی روح استکبارستیزی را در جامعه ایجاد و بیدار می کند و امام رضا (ع) به مردم نشان دادند اگر نماز همراه با استکبارستیزی و یاد واقعی خدا باشد، تحولی عمیق و عظیم را رقم می زند.
حجت الاسلام عجمی در ادامه تاکید کرد: ما باید در نماز به سیره اهل بیت (ع) و پیامبر (ص) باز گردیم، در روایت است که پیامبر (ص) کوتاه ترین نماز جماعت را اقامه و حتی برای این مهم گاه نافله ها را جابه جا می کردند در حالی که امروز برخی به دلیل نافله نماز جماعت را طولانی می کنند.. اگر به سیره اهل بیت (ع) در نماز باز گردیم یقینا نمازهای ما تاثیرگذار خواهد بود.
وی با اشاره به اعمال وارد شده در ماه رجب خاطرنشان کرد: با توجه به روایات ماه رجب اعمالی دارد که از جمله آنها زیارت امام رضا (ع) و عمره مفرده است که این تاکید نشان از جایگاه توحیدی زیارت ثامن الحجج (ع) دارد. توصیه می شود زائران حرم رضوی در این ماه، زیارتنامه مخصوص ماه رجب را برای امام رضا (ع) بخوانند که مفاهیم ژرفی را در بر دارد.
