«منشور روحانیت» مجموعه‌ای از مهم‌ترین پیام‌های معمار کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) به حوزه‌های علمیه بوده که در آن علاوه بر تجلیل از علمای راستین و نقش آنان در اعتلای پرچم دین و خدمات حوزوی، آسیب‌ها و چالش‌های فراروی روحانیون و حوزه به خوبی ترسیم گشته است.
پیام منشور روحانیت در آخرین سال زندگانی امام خمینی(ره) و سه ماه قبل از ارتحال ملکوتی ایشان صادر شده و مبین نگرانی فوق‌العاده رهبر کبیر انقلاب در اواخر عمر است، مطلبی که متأسفانه بعد از سالها به طور کامل مغفول ماند و ما در جامعه امروز شاهد آثار و نتایج دور شدن از این نصایح و فرامین امام(ره) هستیم.
قسمت عمده این پیام مربوط به انجمن حجتیه‌ای است که در سال 1362 در پی سخنرانی حضرت امام(ره) در عید سعید فطر با پیام مؤسس آن (شیخ محمود حلبی) تعطیل شد و بعد از گذشت پنج سال، رهبر کبیر انقلاب در این پیام فرمودند: «طلاب جوان باید بدانند که پرونده تفکر این گروه همچنان باز است و شیوه مقدس‌مآبی و دین‌فروشی عوض شده است.»
در ادامه این گزارش گزیده‌ای از بیانات رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی(ره) در منشور روحانیت را باهم مرور می‌کنیم:
خطر روحانیون وابسته
امام خمینی(ره) در اوایل انقلاب اسلامی ایران در خصوص روحانیت و لزوم وجود آن و کسانی که می‌خواستند ریشه روحانیت را بزنند، اظهار داشتند: در میان روحانیت کسانی هستند که ظلم است اسم روحانی بر آنها بگذاریم. بعد این مصراع را خواندند: «ای بسا خرقه که مستوجب آتش باشد»
ایشان همچنین در پیام منشور روحانیت تأکید کردند: «البته بدان معنا نیست که ما از همه روحانیون دفاع کنیم، چرا که روحانیون وابسته و مقدس‌نما و تحجرگرا هم کم نبودند و نیستند. در حوزه‌های علمیه هستند افرادی که علیه انقلاب و اسلام ناب محمدی فعالیت دارند.
امروز عده‌ای با ژست تقدس‌مآبی چنان تیشه به ریشه دین و انقلاب و نظام می زنند که گویی وظیفه ای غیر از این ندارند. خطر تحجرگرایان و مقدس‌نمایان احمق در حوزه های علمیه کم نیست.»
تفاوت بین اسلام ناب محمدی و اسلام آمریکایی مبحثی است که اولین بار توسط امام راحل(ره) مطرح و وارد قاموس سیاسی دنیای اسلام شد. امام خمینی(ره) در این خصوص بیان داشتند: «طلاب عزیز لحظه‌ای از فکر این مارهای خوش خط و خال کوتاهی نکنند، این‌ها مروج اسلام آمریکایی‌اند و دشمن رسول‌الله. آیا در مقابل این افعی‌ها نباید اتحاد طلاب عزیز حفظ شود؟»
مقام معظم رهبری نیز که پیرو راستین خط امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی هستند، بارها در بیانات خود به موضوع اسلام آمریکایی اشاره داشته‌اند. آیت‌الله خامنه‌ای در پیام خود به حجاج بیت‌الله الحرام در سال 93 تأکید کردند: «اسلام آمریکایى، اسلامى است که با طاغوت می‌سازد، با صهیونیسم می‌سازد، در خدمت هدفهاى آمریکا قرار می‌گیرد، ظاهر آن هم اسلام است، اسم آن هم اسلام است، شاید بعضى از مراسم اسلامى را هم انجام می‌دهند؛ اگرچه آن‌طورى که انسان می‌شنود - حالا ما اطّلاع خیلى دقیقى نداریم - این کسانى که به نام اسلام، با شکل تعصّب‌آمیزى در برخى از کشورها - اخیراً در عراق و قبلاً در برخى از جاهاى دیگر - ظهور و بُروز پیدا کردند، خیلى هم پابند به احکام و شرایع دینى و وظایف دینىِ شخصى هم نیستند؛ امّا آنچه مسلّم است، در جهت کلّى قطعاً ۱۸۰ درجه در جهت مخالف اسلام حرکت می‌کنند.»
ضربه مقدسین روحانی‌نما به اسلام
رهبر کبیر انقلاب نزدیک به سه دهه قبل از مقدسین روحانی‌نما نام برده بودند، کسانی که لباس دین می‌پوشند و در عمل به اسلام ضربه می‌زنند. به طور حتم خطر افرادی که با قلب و تشبیه خود به علمای دین در جامعه اسلامی نفوذ می‌کنند بیشتر از معاندان و مخالفانی است که به طور علنی و صریح به مبارزه با انقلاب اسلامی برخاسته‌اند. کاری که ما نمونه آن را در گروهک‌های تکفیری نوظهور مانند داعش می‌بینیم: در ظاهر به اسم دین و در باطن بر علیه دین و انسانیت.
امام خمینی(ره) در پیام مهم و تاریخی خود به طلاب و روحانیون سراسر کشور فرمودند: «آن قدر که اسلام از این مقدسین روحانی‌نما ضربه خورده است، از هیچ قشر دیگر نخورده است و نمونه بارز آن مظلومیت و غربت امیرالمؤمنین(ع) که در تاریخ روشن است. بگذارم و بگذرم و ذائقه‌ها را بیش از این تلخ نکنم.»
ایشان با اشاره به نقش منفی روحانیون مقدس نما در قیام پانزده خرداد بیان داشتند: «اولین و مهم ترین فصل خونین مبارزه در عاشورای 15 خرداد رقم خورد. در 15 خرداد 42 مقابله با گلوله تفنگ و مسلسل شاه نبود که اگر تنها این بود مقابله را آسان می‌نمود. بلکه علاوه بر آن از داخل جبهه خودی گلوله حیله و مقدس‌مآبی و تحجر بود، گلوله زخم زبان و نفاق و دورویی بود که هزار بار بیشتر از باروت و سرب، جگر و جان را می سوخت و می‌درید. در آن زمان روزی نبود که حادثه ای نباشد، ایادی پنهان و آشکار آمریکا و شاه به شایعات و تهمت‌ها متوسل شدند حتی نسبت به تارک الصلوة و کمونیست و عامل انگلیس به افرادی که هدایت مبارزه را به عهده داشتند، می‌دادند. واقعاً روحانیت اصیل در تنهایی و اسارت خون می‌گریست که چگونه آمریکا و نوکرش پهلوی می‌خواهند ریشه دیانت و اسلام را برکنند و عده‌ای روحانی نمای مقدس نمای ناآگاه یا بازی خورده و عده ای وابسته که چهره شان بعد از پیروزی روشن گشت، مسیر این خیانت را هموار می‌نمودند.»
پرهیز از اختلاف و تجزیه روحانیت
امام خمینی(ره) در پیام خود به روحانیون طلاب حوزه‌های علمیه کشور گفتند: «مسئله دیگر این که امروز مقابله و تجزیه روحانیت انقلابی به سود کیست؟ دشمنان از دیرباز برای اختلاف افکنی میان روحانیون آماده شده‌اند. غفلت از آن، همه چیز را بر باد می‌دهد. حال اختلاف به هر شکلی باشد، بدبینی شدید نسبت به مسئولین بالا باشد یا مرزبندی فقه سنتی و پویا و امثال آن. اگر طلاب و مدرسین حوزه علمیه با یکدیگر هماهنگ نباشند، نمی‌توان پیش بینی نمود که موفقیت از آن کیست و اگر بر فرض محال حاکمیت فکری از آن روحانی‌نماها و متحجرین گردد روحانیت انقلابی جواب خدا و مردم را چه می‌دهد.»
در پایان لازم است به این موضوع اشاره کرد که اگرچه امام راحل(ره) در منشور روحانیت به بیان پاره‌ای از آسیب ها و ایرادات جامعه روحانی کشور پرداختند اما همگان بر این امر واقفند که انقلاب اسلامی ایران جز با فداکاری و پاسداری طلاب و روحانیون اصیل محقق نمی‌شد و پایدار باقی نمی‌ماند و ایران اسلامی عزت و سربلندی خود را مدیون علما و روحانیتی است که سالها در سنگر خدمت به دین و مردم مبارزه کرده‌اند.
