سرویس مذهبی افکارنیوز- تواضع واقعی، ریشه در شناخت انسان متواضع از خود، هستی و خدا دارد؛ یعنی او می اندیشد که استعدادها و امکاناتی در وجود خودش و در محیط اطرافش هست، اما هیچ کدام را خود، به وجود نیاورده است.

همچنین همه این امکانات و استعدادها از پول، مقام، هوش، حافظه، نبوغ، زن و فرزند در معرض زوال و نابودی اند و هیچ چیز ماندگار و قابل اتکایی وجود ندارد.

با این شناخت، در او حالت شکستگی و تواضع در برابر آفریدگار به وجود می آید و از غرور و تکبر، خالی می شود. همچنین چون اهل ظلم و ستم گری نیست، حدود دیگران را رعایت می کند و به شخصیت مردم، احترام می گذارد و آنان را هم بنده خدا می داند که برای زندگی سالم باید به هم فروتن و مهربان باشند.

دستورهای نقلی که در قرآن و احادیثهم آمده است این ریشه های عقلی تواضع را تقویت می کند، یعنی انسان مؤمن متواضع با آگاهی از فرمان های قرآنی و حدیثی و اطلاع از سیره انبیا و اولیا، پشت گرمی فراوانی به دست می آورد که تواضع هم از نظر عقل و هم از نظر شرع، امر پسندیده ای است.

پس تواضع، ریشه در عقل و شناخت های عقلی و در دستورهای نقلی دارد. با این وصف، تواضع واقعی از تواضع ظاهری و ساختگی، جدا می شود. کسانی که با انگیزه های گوناگون و با نیّت های غیرالهی، دست به سینه می گذارند و یا در برابر ستم گران اظهار خاکساری می کنند، کارشان تواضع نیست بلکه ذلّت و یا فریب کاری است.

منبع: اخلاق اسلامی، ص۲۲۶.