فطریه (زکات فطره) یکی از واجبات مالی در اسلام است که در پایان ماه مبارک رمضان و قبل از نماز عید فطر بر هر مسلمانی واجب میشود. پرداخت فطریه نه تنها یک تکلیف شرعی، بلکه نشانهای از همبستگی اجتماعی و کمک به نیازمندان است. اما **بهترین زمان پرداخت فطریه چه زمانی است؟** آیا میتوان آن را قبل یا بعد از عید فطر پرداخت کرد؟ این مقاله به بررسی دقیق زمان ادای فطریه از دیدگاه فقه اسلامی میپردازد.
**فطریه چیست و چرا پرداخت میشود؟**
فطریه به مقدار معینی از غذا (مانند گندم، جو، خرما، کشمش یا برنج) یا معادل مالی آن گفته میشود که هر فرد مسلمان به عنوان زکات بدن خود پرداخت میکند. این واجب برای پاکسازی روزهدار از لغو و بیهودهگویی و همچنین کمک به فقرا در روز عید فطر تشریع شده است.
**زمان وجوب فطریه**
بر اساس نظر اکثر مراجع تقلید، **زمان وجوب فطریه از غروب شب عید فطر تا قبل از نماز عید فطر است**. یعنی اگر فردی قبل از غروب شب عید فطر از دنیا برود یا بعد از غروب متولد شود، فطریه بر او واجب نیست.
**نظر مراجع تقلید درباره زمان پرداخت فطریه**
1. **آیتالله خامنهای**:
- وقت وجوب فطریه، شب عید فطر است، اما بهتر است قبل از نماز عید پرداخت شود.
- اگر عمداً تا قبل از نماز عید پرداخت نشود، باید قضا شود.
2. **آیتالله سیستانی**:
- پرداخت فطریه از شب عید تا ظهر روز عید فطر جایز است، ولی احتیاط مستحب آن است که قبل از نماز عید پرداخت شود.
3. **آیتالله مکارم شیرازی**:
- بهترین زمان پرداخت، صبح روز عید قبل از نماز عید فطر است، اما تا ظهر روز عید نیز جایز است.
**آیا میتوان فطریه را قبل از ماه رمضان یا در طول آن پرداخت کرد؟**
- **پرداخت زودهنگام (قبل از عید فطر)**:
برخی مراجع مانند آیتالله بهجت و آیتالله صافی اجازه میدهند فطریه را از ابتدای ماه رمضان پرداخت کنند، اما اکثر فقها معتقدند اگرچه این کار صحیح است، ولی **احتیاط آن است که در شب یا روز عید پرداخت شود**.
- **پرداخت با تأخیر (بعد از نماز عید)**:
اگر فردی عمداً فطریه را نپردازد، گناهکار است و باید آن را قضا کند. اما اگر از روی فراموشی یا ندانستن حکم باشد، میتواند بعداً پرداخت کند.
**چه افرادی باید فطریه بپردازند؟**
- هر فرد مسلمان، بالغ، عاقل و دارای توان مالی باید برای خود و تمام کسانی که تحت تکفل او هستند (مانند همسر، فرزندان و حتی خدمتکار) فطریه پرداخت کند.
- اگر مهمان قبل از غروب شب عید فطر در خانه میزبان باشد، فطریه او بر عهده میزبان است.
**مقدار فطریه در سال ۱۴۰۳**
مقدار فطریه معمولاً **۳ کیلوگرم** از قوت غالب (مانند گندم، برنج یا خرما) است. همچنین میتوان معادل مالی آن را پرداخت کرد. مقدار دقیق آن هر سال توسط مراجع تقلید اعلام میشود.
**نتیجهگیری**
بهترین زمان پرداخت فطریه **از غروب شب عید فطر تا قبل از نماز عید** است، اما در صورت عدم امکان، میتوان آن را تا ظهر روز عید پرداخت کرد. پرداخت زودهنگام در طول ماه رمضان نیز جایز است، ولی بهتر است نزدیک به عید فطر انجام شود. تأخیر در پرداخت بدون عذر شرعی، قضا واجب دارد.
با رعایت دقیق زمان پرداخت فطریه، میتوان این تکلیف الهی را به بهترین شکل انجام داد و از ثواب آن بهرهمند شد.
