موسم حج یکی از محبوب ترین زمان‌ها در نزد پروردگار است.
به فرموده رسول اکرم(ص) «مَا مِنْ أیَّامٍ، العَمَلُ الصَّالِحُ فِیهَا أحَبُّ إِلَى اللهِ مِنْ هذِهِ الأَیَّام»؛ هیچ روزی برای عمل محبوب‌تر از دهه اول ماه ذی الحجه نیست.
حضرت ادامه می‌فرمایند که این زمان و این ده روز، جزو بهترین زمان‌ها در نزد پروردگار عالم است.
حتی وقتی از حضرت درباره جهاد سوال کردند، فرمودند که حتی جهاد هم به اندازه اعمالی که در این دهه انجام می‌شود، محبوب خدا نیست.
لذا بعضی از مفسرین آیات ابتدایی سوره والفجر را ناظر به همین ایام دانسته‌اند؛ (والفجر ولایل عشر تطبیق به همین ده روز دادند).
بسیاری از بزرگان سیر و سلوک و عرفان نیز به دهه اول ماه ذی الحجه بسیار توجه داشتند و این زمان را برای رشد معنوی یک سکوی پرواز می‌دانستند.
این از جهت زمان اما از جهت مکان هم مکه مکرمه یکی از مقدس‌ترین مکان‌ها بر روی زمین است. سرزمینی که حرمت دارد و حرم محسوب می شود؛ حتی حیواناتی که در این سرزمین زندگی می کنند مورد احترامند و کشتن آنها یک سری احکام و مسائل دارد.
خداوند متعال نسبت به این سرزمین توجه ویژه و خاص داشته است. در ایام حج حاجی در یک همچنین زمان ویژه و در یک همچنین مکان خاصی، قرار می‌گیرد و بعد باید وقوف هایی را انجام بدهد؛ در عرفات، در منا، در مشعر، در مزدلفه باید وقوف‌هایی را انجام بدهد.
این ایام برای حاجی، بهترین مدرسه‌ای که می‌تواند در آن مشق عشق؛ مشق توحید و تمرین نفی تعلقات کند.
از یک سو پروردگار عالم و خداوند متعال را بنگرد و از سوی دیگر در وقوف‌هایی که انجام می‌دهد، تجلیات معاد را چنان که در بعضی روایات آمده است یاد کند.
صحرای محشر را به یاد بیاورد که انسان‌ها، بدون هیچ تعلقی، بدون هیچ پوششی، بدون هیچ تفاوتی همه یکسان در برابر پروردگار عالم قرار می‌گیرند؛ عرفات و مشعر و منا هم یک همچنین تجربه‌ای را در اختیار انسان قرار می‌دهد.
پس از یک طرف مناسک حج آدمی را به توحید می‌رسد؛ از سوی دیگر وقتی که وارد آن صحراها و موقفها می‌شود، توجهش به سمت معاد معطوف می‌شود؛ یاد آن لحظه‌ای که باید در محشر قرار بگیرد و پاسخگوی اعمال خودش باشد؛ این موقفها آن توجهات را برای حاجی ایجاد می‌کند؛ لذا از این جهت هم می‌توان گفت که مناسک حج یک تمرینی برای اصول دین است.
