شروع فصل امتحانات برای بعضی از دانش‌آموزان و دانشجویان دلهره‌هایی ایجاد می‌کند. زیرا هستند جوانان و نوجوانانی که با وجود تسلط بر مطالب درسی، در حین آزمون‌ها دچار نگرانی و ترس شده و نمی‌توانند در امتحانات به‌خوبی موفق شوند. هرچند عده‌ای هم به‌جای درس خواندن و وقت گذاشتن برای یادگیری، به دنبال راهکارهای غلطی مثل « تقلب » می‌روند.
برای آشنایی با آثار دینی تقلب، استفتائات مراجع تقلید پیرامون « حکم شرعی تقلب در امتحانات» را بررسی کرده ایم.
حکم شرعی تقلب
پرسش: حکم تقلب در امتحان چیست؟
همه مراجع: تقلب در امتحان جایز نیست.
تقلب با رضایت طرف مقابل
پرسش: اگر طرف مقابل راضی به تقلب از روی نوشته‌اش باشد، حکم تقلب چگونه است؟
همه مراجع: رضایت شخص مقابل، هیچ تأثیری در حکم ندارد. (در هر حال، تقلب در امتحان جایز نیست.)
استفاده از مزایا درنتیجه تقلب در آزمون
پرسش: اگر دانش‌آموز یا دانشجویی در امتحانات از طریق تقلب، نمره قبولی کسب کند و به مرحله بالاتر برود و از مزایای آن استفاده کند، حکم استفاده از این مزایا چیست؟
آیت‌الله خامنه‌ای: تقلب حرام است، ولی اگر تخصص و مهارت لازم را برای کاری که برای آن استخدام شده دارد و مقررات استخدام رعایت شده، استخدام و دریافت حقوق اشکال ندارد.
آیت‌الله بهجت(ره): باید جبران کند آن درس را.
آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که در یکی دو ماده درسی تقلب کرده باشد، هرچند کار خلاف کرده، ولی مدرک گرفته شده و ادامه تحصیل و استخدام با آن مدرک اشکال ندارد.
آیت‌الله فاضل(ره): مشکل است، شرعاً نمی‌تواند از این مزایا استفاده کند.
آیت‌الله تبریزی: تقلب دروغ عملی است و جایز نیست و اگر کسی این کار را کرد و متصدی کاری شد که خبرویت نمی‌خواهد و مانند دیگران کار کرد، مانعی ندارد و در صورتی که آن کار خبرویت می‌خواهد و شخص مذکور خبرویت آن را ندارد، تصدی آن جایز نیست.
آیت‌الله صافی گلپایگانی(ره): تقلب در هر امری جایز نیست.
آیت‌الله سیستانی: استفاده او اشکال ندارد، گرچه عمل او (تقلب) جایز نیست.
نکته مهم: همان طور که ملاحظه می‌شود این پاسخ‌ها تنها از جنبه ارتقاء به رتبه بالاتر و استفاده از امتیازات و حقوق داده شده است و به حکم «تضییع حقوق دیگران» اشاره‌ای نشده است.
تقلب در امتحان‌های غیر اصلی
پرسش: تقلب در امتحان‌هایی که برای ورزیدگی و تست دانش‌آموزان انجام می‌شود، چه حکمی دارد؟
همه مراجع: تقلب در این نوع امتحانات هرچند حرام نیست، ولی زیان آن به خود شخص برمی‌گردد؛ مگر اینکه بگوید: خودم نوشتم که از باب دروغ، حرام می‌شود.
تقلب در آزمون‌های استخدامی
پرسش: تقلب در آزمون‌هایی که برای استخدام در مشاغل و ادارات صورت می‌گیرد، در دستمزدها و حقوق‌هایی که افراد بعد از تصدی شغل مربوطه دریافت می‌کنند، ایجاد شبهه می‌کند یا نه؟
همه مراجع (به جز وحید): اگر تخصص و مهارت لازم را برای آن کار دارد و مقررات پس از استخدام هم رعایت شده است، حقوقی که دریافت می‌کند، اشکال ندارد.
آیت‌اللّه وحید: استفاده از مزایای آن نهاد، جایز نیست.
تقلب در آزمون وروردی دانشگاه
پرسش: دانشجویی که در خود قدرت ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد را می‌بیند، چنانچه در امتحان ورودی تقلب کند و علت آن را عدم آماده بودن شرایط روحی و روانی، در آن زمان خاص و اصولاً عدم تبحر در تست‌زنی قلمداد کند، آیا عمل او جایز است؟
همه مراجع: تقلب در امتحان در هر صورت، جایز نیست.
