تِکیهخانه عمومی چِنداوُل واقع در بخش شیعهنشین کابل پایتخت افغانستان است. این تکیه، سال ۱۳۱۷ شمسی در دوران پادشاهی محمد نادرشاه توسط سیداحمد کابلی مشهور به میرعلی احمد حجت از علمای شیعه افغانستان پایهگذاری شد. میرعلی احمد حجت منزلی برای احداث حسینیه خریداری کرد و آن مکان را تکیه خانه عمومی نامید. گفته شده است این مکان پیشتر نیز محل عزاداری مخفیانه شیعیان در چنداول بوده است.
تِکیهخانه عمومی چِنداوُل افغانستان
محل پخش نخستین اذان شیعی
در کنار این تکیه مسجد قاضی شهاب وجود داشت که میرحجت آن را نیز تعمیر کرد. تکیهخانه چنداول علاوه بر محل عزاداری، مسجد و مدرسه نیز به شمار میرفت. برگزاری نخستین نماز جماعت شیعه با دست باز (بدون تَکَتُّف) و پخش نخستین اذان شیعی در تاریخ افغانستان در این مکان صورت گرفته است.
عزاداری محرم در افغانستان
در کابل، همهساله با فرارسیدن ماه محرم، مجالس عزاداری امام حسین(ع) در تکیهخانهها، حسینیهها و مساجد شهر برگزار میشود. مسجد و تکیهخانه، مراکز مهم تجمع مذهبی شیعیان است که در آنها فعالیتهای مذهبی گوناگون از جمله عزاداریهای ماه محرم صورت میگیرد. اهلسنت نیز به گرامیداشت عزاداری حسینی اقدام میکنند. آنان بهویژه در شب دهم، روز عاشورا و شب یازدهم، مجالس نعتخوانی، مدیحهسرایی، ذکر و ختم قرآن در مکانهای مذهبی، مانند مسجد «شاه دوشمشیره»، «شهدای صالحین» و «جابر انصار» برگزار میکنند. همچنین، شماری از آنان با شرکت در تکیهخانههای شیعیان، همدلی خویش را نشان میدهند.
حضور اولین مداح ایرانی در عزاداری افغانستان
در دوران حضور خارجیها در افغانستان هیچگاه این بستر مهیا نبود که مداحان ایرانی در مجالس عزاداری افغانستان حضور پیدا کنند که امسال برای نخستینبار در این سالها، فرصتی دست داد تا به دعوت جوانان شیعه افغانستان محمدحسین پویانفر در این کشور حضور پیدا کرد.
روضةالحسین باطلالسحر فتنههاست
محمدحسین پویانفر مداح سرشناس کشورمان خردادماه امسال به دعوت جمعی از جوانان و شیعیان افغانستان راهی کابل شد و در جمع مردم این کشور حضور پیدا کرد و دیدارهایی با آنان داشت. او در آن زمان در خصوص این سفر نوشته بود: «چند روز قبل به دعوت عدهای از شیعیان افغانستان، مسافر کابل شدم. برخی دوستان منباب التهابات امنیتی منعم کردند، لکن پذیرفتم! بیتردید ملت افغانستان نزدیکترین پیوند فرهنگی و دینی را با ما دارند. این روزها فتنهها برای شکاف میان دو ملت برادر به پا شده است. روضةالحسین باطلالسحر این فتنههاست. حضور در جلسات روضه و تماشای عرض ارادت خالصانه برادران افغان و همخوانی نوحههایی که شاید زمزمه شما هم باشد، یکی از دلنشینترین لحظات نوکریام را رقم زد.»
سفر اول محمدحسین پویانفر به افغانستان در خردادماه ۱۴۰۰
دعوت از مداح ایرانی برای مرثیهخوانی در کابل
این سفر بستری شد تا اهالی کابل و شیعیان و جوانان این کشور از محمدحسین پویانفر برای حضور در دهه دوم ماه محرم و مرثیهخوانی در تِکیهخانه عمومی چِنداوُل دعوت کردند. پویانفر بعد از پایان دهه اول محرم و جلسات پرشور و سنگینی که در دهه اول در هیأتهای حسینیه آیتالله حقشناس، هیأت ریحانةالنبی(س) و هیأت الزهرا(س) داشت، بلافاصله در روزهای ۱۲ و ۱۳ ماه محرم راهی افغانستان شد تا در جلسات عزاداری این تکیهخانه عمومی مرثیهخوانی کند. جلساتی که هرشب با حضور ۴-۵ هزار عزادار افغانستانی برگزار شد.
عشق امام حسین پیوند دهنده ملتهاست
مجالس عزاداری این تکیهخانه که بخشهایی از آن هم در این دوشب به صورت زنده از رسانه ملی پخش شد، با استقبال بسیار بالای جوانان و شیعیان افغانستان مواجه شد و آنان استقبال بینظیری از مرثیهخوانیهای پویانفر داشتند. پویانفر در این مجالس نوحههای مختلفی را خواند که همگی با استقبال شیعیان افغانستان مواجه شد و این نوحهها را با او همخوانی میکردند. یکی از نوحههایی که در شب اول این مراسم عزاداری بسیار مورد استقبال قرار گرفت، نوحه «ظلم به سر میرسد ای یار» درخصوص امام زمان(عج) بود که عزاداران افغانستانی سینهزنی واحد میکردند و همخوانی داشتند. بخشی از شعر این نوحه به شرح زیر است:
ظلم به سر میرسد ای یار
از او خبر میرسد ای یار
او میآید تکیه به دیوار حرم میزند
او می آید قدم به چشمان ترم میزند
او میآید او میآید
متی ترانا و نراک یا ابن الحسن روحی فداک
همخوانی افغانستانیها با نوحههای پویانفر
در شب دوم این مراسم در شب چهاردهم ماه محرم نیز جمعیت قبال توجهی حضور پیدا کرد و محمدحسین پویانفر به مرثیهخوانی پرداخت. او در این شب نوحه مشهور «عزیزم حسین» خود را خواند که عزاداران افغانستان در حالی که آن را حفظ بودند، با او همراهی کردند. در بخشی از این نوحه که به سفر اربعین حسینی اشاره شد، افغانستانیها اشک ریختند و سینه زدند. شعر این بخش نوحه به شرح زیر است:
بال و پرم باش تاج سرم باش
به یاد من شبای جمعه تو حرم باش
فکر جواز کربلای مادرم باش
تو موکبای اربعین منتظرم باش
رو برنگردون از من یا حسین عفوا یا حسین عفوا یا حسین
شرمندتم من قلبا یا حسین عفوا یا حسین عفوا یا حسین
بی حرف و حدیث دوست دارم روی قلبم بنویس دوست دارم
هیشکی مثل تو نیست دوست دارم دوست دارم دوست دارم
وحدت و برادری حول محور اهل بیت(ع)
این حضور ظرفیت بسیار خوبی برای افزایش برادری ایرانیها و افغانستانیها بود؛ فرصتی که بر محور محبت به اهل بیت(ع) شکل گرفت. در زمان نوحهخوانیهای پویانفر مشخص بود، نوحه و آثار او در میان برادران افغانستان نفوذ خوبی داشته است؛ طوری که بیشتر اشعار او را حفظ بودند و حتی در این شبها بارها تقاضا داشتند که مثلاً نوحه «به تو از دور سلام» را بخواند. پویانفر شب گذشته و در پایان این دو شب عزاداری با انتشار ویدئویی از این مراسم در فضای مجازی نوشت: «از هتل اسپیناسِ سعادتآباد... تا کوچهپسکوچههای دروازه غار! از برجنشینهاى نیاوران... تا کارتنخوابهاى مولوى! از نماز شبخوانها... تا لات و لوتها! همه به تو امید دارند! تَهِ عاطفهاى... تو حسین همهاى!
کاش یک روز، بتوان عرض ارادت این مردم شریف را از نزدیک ببینید. مردم کابل، حرف ندارند. چقدر خوشبختم که... میتوانم کنار این عزیزان، خدمتگزاری کنم.»
سال گذشته هم در روزهای نخست ماه صفر، محمود کریمی، سیدمجید بنیفاطمه و میثم مطیعی به دعوت مسئولین حسینیه العاشور بصره با حضور در این شهر به مرثیهخوانی پرداختند که آن هم در ایجاد و نمایش وحدت میان دو کشور ایران و عراق بسیار اثرگذار بود.