امام حسن مجتبی (ع) نسبت به دردمندان و تیره بختان جامعه بسیار دلسوز بودند و با خرابه نشینان دردمند و اقشار مستضعف و کم‌درآمد همراه و همنشین می‌شدند و دردِ دلِ آنها را با جان و دل می‌شنیدند و به آن ترتیب اثر می‌دادند، و در این حرکت انسان‌دوستانه جز خداوند را مدنظر نداشتند. هیچ فقیر و مسکینی از در خانه حضرت ناامید برنگشت و حتی خود ایشان به سراغ فقرا می رفتند و آنها را به منزل دعوت می کردند و به آنها غذا و لباس می‌دادند.(1)
امام حسن مجتبی (ع) تمام توان خویش را در راه انجام امور نیک و خداپسندانه به کار می‌گرفت و اموال فراوانی در راه خدا می بخشید. مورّخان و دانشمندان در شرح حال زندگانی پر افتخار ایشان، بخششهای بی‌سابقه و انفاق‌های بسیار بزرگ و بی نظیری ثبت کرده اند. آن حضرت در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارایی خود را در راه خدا خرج کردند و سه بار نیز ثروت خود را به دو نیم تقسیم کردند و نصف آن را در راه خدا به فقرا بخشیدند.(2)
روایت شده که روزی امام حسن (ع) بر جمعی از مساکین گذشت که پاره‌ای چند از نان خشک ها را بر روی زمین گذاشته اند و می خورند، چون نظر ایشان به آن حضرت افتاد از امام دعوت کردند و حضرت از اسب پیاده شدند و فرمودند:« خدا متکبّران را دوست نمی‌دارد»و با ایشان نشستند و از طعام ایشان تناول کردند و سپس از همه ی مساکین خواستند که برای صرف غذا به خانه ی حضرت بروند و حضرت با غذاهای خوب از ایشان پذیرایی نموده به همه ی آنها لباسهای مناسب هدیه دادند.(3)
بسیاری از فضائل است که گاهی از امام حسن (ع) روایت می‌شود و گاهی از امام حسین (ع) و این ناشی از شباهت آن دو بزرگوار است. روایت فوق هم در مورد هر دو امام(ع) نقل شده است.
روایات تاریخی مربوط به بخششهای آن حضرت فراوان می باشد که ذکر تفصیلی آنها مناسب این نوشته نیست. وقتی از خود امام پرسیدند، چرا هرگز سائلی را ناامید برنمی‌گردانید؟ فرمودند:«من هم سائل درگاه خداوند هستم و می‌خواهم که خدا مرا محروم نسازد و شرم دارم که با چنین امیدی سائلان را ناامید کنم. خداوندی که عنایتش را به من ارزانی می‌دارد، می‌خواهد که من هم به مردم کمک کنم».(4)
به خاطر این بخشندگی‌ها و کارهای نیکی که از سوی امام حسن مجتبی (ع) در مسیر خیر، احسان و کمک به طبقات درمانده و نیازمند انجام می‌گرفت آن حضرت را کریم اهل بیت لقب داده اند.و با توجه به کرامت ها و بخشش های کم نظیر و گاهی بی نظیر آن امام بزرگوار لقب «کریم» برازنده آن حضرت است.
معرفی منابع، جهت مطالعه بیشتر:
- تحلیلی از زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی (ع) ترجمه کتاب «الحیاة السیاسیة للإمام الحسن (ع) » ، علامه سید جعفر مرتضی عاملی، مترجم محمد سپهری.
- امام حسن (ع) الگوی زندگی، حبیب الله احمدی.
- حسن کیست، فضل الله کمپانی.
- حقایق پنهان، احمد زمانی.
پی نوشتها:
1. زمانی، احمد، حقایق پنهان، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اوّل، سال ۱۳۷۵، ص ۲۶۸.
2. سیوطی، تاریخ الخلفا، مکتبة المثنی، بغداد، 1383ق.ص190. تاریخ یعقوبی،منشورات المکتبة الحیدریة، نجف، 1384ق، ج2، ص215.
3. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بیروت، 1404 ه.ق، ج 42، ص 213.
4. قرشی، باقر شریف، زندگانی امام حسن (ع) ، ترجمه ی فخر الدین حجازی، تهران: نشر بعثت، چاپ اوّل، ۱۳۷۶، ص۱۳۵.
