پس انداز را می توان به دو گروه پولی و غیرپولی تقسیم کرد. پس انداز غیرپولی شامل مجموعه وسایل و لوازم و موجودی هایی است که هر فرد و خانواده از آن برخوردار است. این موجودی در دو گروه اقتصادی و اجتماعی جای می گیرند؛ یعنی موجودی هایی که با پرداخت پول به دست آمده اند و می توان آن ها را دوباره به پول تبدیل کرد و موجودی هایی که با روابط اجتماعی به دست می آیند و به پول تبدیل نمی شوند؛ اگرچه ممکن است مبنای دریافت پول نیز باشند.
این گروه آخر به نام سرمایه اجتماعی شناخته می شود، مانند اعتماد اجتماعی. همچنین در این گروه نگهداری مناسب از دارایی ها به نحوی که بیشترین سود را برای خانواده به همراه داشته باشد، اصل مهمی است. این گروه را می توان به نحوی سرمایه های افراد و خانواده ها نیز دانست؛ اما چگونگی مراقبت از آن ها را می توان پس انداز نامید؛ زیرا افزایش عمر هر وسیله، از بین نرفتن آن و استهلاک آن در زمان طولانی تر در گروه اقتصادی موجب می شود که خانواده دیرتر برای خرید وسیله جایگزین اقدام کند.
به عبارت دیگر، خانواده، با فاضله زمانی بیشتری برای خرید وسیله جایگزین، پول می پردازد. اگر از وسایل زندگی و وسایل شخصی به خوبی مراقبت شود، با افزایش طول عمر آن، هزینه های ثابت خانواده کاهش می یابد. با کاهش هزینه ها، از سویی امکان پس انداز پولی افزایش می یابد و از سوی دیگر امکان برآوردن نیازهای دیگر فراهم می شود. از این رو، پس انداز تنها در قالب پس انداز پولی قرار نمی گیرد.
در گروه اجتماعی نیز حفظ و تقویت سرمایه های اجتماعی مانند اعتماد موجب می شود خانواده با مشکلات کمتری مواجه شود. پس انداز یکی از راه های سهیم کردن نسل آینده در دارایی هایی است که امروز در اختیار ماست. خانواده در طول حیات خود به دارایی هایی دست می یابد که خواسته و ناخواسته بخش چشمگیری از آن در آینده به اعضای جوان آن می رسد. همچنین، این اعضا در طول رشد خود از این دارایی ها بهره می برند؛ اما حفظ و حراست از این دارایی ها و تلاش برای افزودن بر آن از سویی موجب می شود تا زندگی جاری با سهولت بیشتری پیش رود و از سوی دیگر آیندگان پشتوانه های قوی تری داشته باشند.
پس انداز اقتصادی یا اجتماعی سبب امنیت خاطر اعضای خانواده می شود. امنیت خاطر نیز سبب کاهش اضطراب و فشارهای روانی می شود. از آنجا که خانواده در فرایند حیاتی خود به شکل های گوناگون با مسائل و مشکلات متعددی مواجه می شود، پس انداز کردن یکی از راه حل های این مشکلات خواهدبود؛ از این رو، خانواده هایی که پس انداز دارند، امنیت خاطر بیشتری دارند و در زندگی احساس ثبات و پایداری بیشتری می کنند.
پس انداز تنها با فعالیت سرپرست خانواده حاصل نمی شود، بلکه همه اعضای خانواده در آن سهیم اند. مدیریت داخلی خانه همچون: مدیریت صحیح هزینه ها و فرزندان با صرفه جویی، یعنی استفاده بهینه از وسایل منزل و وسایلی که در اختیار دارند، به پس انداز خانواده کمک می کند؛ از این رو، پس انداز امری مشارکتی است. مشارکت نه به این معنا که دیگران را مجبور به انجام فعالیتی کنیم که به پس انداز منتهی شود، بلکه به این معنا که دیگران خود با شناخت و آگاهی از لزوم و ضرورت و بنابر میل و اراده خود به آن بپردازند؛ از این رو، گفت و گو در خانواده درباره راه های پس انداز و رابطه صرفه جویی با آن و تاثیر پس انداز در زندگی آینده و نقش آن در ایجاد اطمینان خاطر و کاهش فشارهای روانی، به مشارکت درست و فعال اعضای خانواده می انجامد. جوامع کمتر توسعه یافته، پس انداز کمتری دارند. این اصل را می توان به خانواده ها نیز تعمیم داد. به این معنا که خانواده های مرفه پس انداز بیشتری دارند و هرچه وضعیت اقتصادی خانواده ضعیف تر باشد، پس انداز کمتری نیز دارد. هرچه کالاها گران تر شوند و هزینه ها و مخارج سریع تر افزایش یابند، خانواده هایی که می توانستند بخشی از حقوق و درآمدشان را پس انداز کنند، دیگر چنان امکانی را نخواهندداشت. پس انداز کردن راه های بسیاری دارد که اگر برخی روش ها به کار نیاید، احتمالا بعضی دیگر کارساز و راهگشا خواهدبود. برای صرفه جویی و پس انداز پول راه های مختلفی وجود دارد. بعضی راه ها آن قدر ساده است که شاید به ذهن نرسد. اگر می خواهید صرفه جویی کنید و دغدغه های مالی کمتری داشته باشید، حتما به نکات زیر توجه کنید:
فهرستی از مخارج خود تهیه کنید
به جای این که همه حساب و کتاب ها را در ذهنتان انجام دهید و مرتب از خودتان بپرسید چقدر خرج کرده ام و حالا چقدر پول دارم و... فهرستی تهیه کنید و همه هزینه ها را یادداشت کنید. بدین ترتیب هم بر مخارج ماهانه کنترل بیشتری خواهید داشت و هم انگیزه ای برای صرفه جویی و خودداری از مخارج غیرضروری پیدا خواهیدکرد.
وقتی احساساتی یا گرسنه اید به خرید نروید
وقتی احساساتی هستید، مثلا دلتان گرفته یا از چیزی خوشحالید، به خرید نروید چون احتمال این که ولخرجی کنید و چیزهایی بخرید که به آن ها نیاز ندارید زیاد است. خیلی اوقات برای این که از احساسات منفی فرار کنیم و ذهنمان را از چیزهای ناراحت کننده منحرف کنیم، چیزهایی را می خریم که برای لحظاتی شادمان می کنند. برای نمونه ممکن است فقط به منظور خرید یک پیراهن به فروشگاه رفته باشیم ولی با یک شلوار، یک کت و چند جفت جوراب و چیزهای دیگر به خانه برگردیم. اگرچه خرید چنین چیزهایی برای لحظاتی ما را شاد می کنند، اما این شادی به زودی از بین می رود و آن وقت ما می مانیم و چند وسیله غیرضروری و یک حساب خالی! همین مطلب در مورد مواقعی که بسیار گرسنه اید و به فروشگاه می روید صادق است. ممکن است گرسنگی به شما فشار بیاورد و به محض دیدن هر یک از محصولات داخل مغازه فکر خریدنش به سرتان بزند!
خودتان را سرگرم کنید
به جای این که بعد از یک روز خسته کننده و پرکار، به رستوران یا فست فودی بروید، به فعالیت هایی مانند نقاشی یا باغبانی بپردازید که هم مشغولتان می کند و هم از انجام آن خوشحال می شوید. بعضی گمان می کنند چون درآمدشان زیاد نیست نمی توانند پس انداز کنند، ولی این مثل آن است که بگوییم چون همه روز بیکار نیستیم نباید یک ساعت را به ورزش اختصاص دهیم. کارشناسان معتقدند که بهترین راه برای تقویت حساب بانکی این است که کم کم پس انداز کنیم، ولی این کار را همیشه ادامه بدهیم.
به جای این که ناگهان قسمت بزرگی از حقوق ماهانه تان را به حساب پس اندازتان واریز کنید و مبلغ کمی را برای روزهای باقی مانده ماه نگه دارید، هر بار مبلغ کوچکی را پس انداز کنید. خواهیددید بدون این که خودتان متوجه شوید، پس اندازتان هر ماه بیشتر خواهدشد.
مبلغی را به تفریح و سرگرمی اختصاص دهید
بهتر است گه گاه هزینه ای را به فعالیت های تفریحی اختصاص دهید. اگر تفریح کافی نداشته باشید ممکن است ناگهان از شرایط خسته و دچار افراط شوید و کل پس اندازتان را یک شبه خرج کنید. دوست دارید تلویزیون جدیدی برای اتاق نشیمن بخرید؟ دوست دارید به مسافرت بروید؟ پس از همین الان شروع کنید و پولتان را پس انداز کنید.
از دیگران کمک بخواهید
اگر واقعا احساس می کنید که تحت فشار هستید، خیلی راحت و بدون خجالت از دیگران کمک بخواهید. به کارشناس امور مالی مراجعه کنید و شرایط تان را با او در میان بگذارید. این افراد تجربه رویارویی با مشکلی شبیه به مشکل شما را دارند و با ارائه برنامه ای واقع بینانه به حل مشکل مالی شما کمک خواهندکرد.
اجناس ارزان در بلندمدت دیگر ارزان نیست
گزارشی از پرشین وی: آیا شما از آن دست افراد هستید که مرتب در حین رفتن به بیرون و سر کار برای خود خوراکی خریده یا یک آب نبات چوبی با خود به اداره می برید؟ شاید تعجب کنید که چرا به شما پیشنهاد می دهیم دیگر پول خود را صرف خرید چیزهای ارزان، حتی آب نبات چوبی، نکنید! ولی دلیل آن ساده است. حتی مقدار کمی پول که شما برای همان آب نبات خرج می کنید در ماه چشمگیر و در سال مبلغ هنگفتی می شود. در سوپرمارکت ها گردش نکنید و پرسه نزنید.
لیستی از وسایل مورد نیاز را داشته و به همان پایبند باشید. یکی از اشتباه های متداول بیشتر مشتریان این است که باد از بازدید از فروشگاه تصمیم می گیرند که چه چیزی می خواهند. کلید این مشکل آن است که پیش از رفتن به فروشگاه فهرستی از وسایل مورد نیاز خود را در دست داشته باشید.
تحت تاثیر سالن های آرایش قرار نگیرید
ممکن است در آرایشگاه ها تحت تاثیر خدمات جانبی زیبایی قرار گرفته و علاوه بر کار معمول خود بخواهید انواع خدمات مختلف زیبایی را که در آن جا به مشتری ها پیشنهاد می دهند نیز امتحان کنید. به گزارش پرشین وی در این مواقع ساده ترین راه برای این وسوسه آن است که برنامه خود را در سالن زیبایی از قبل مشخص کنید. اگر برای کوتاهی مو و مانیکور می روید به همان بسنده کنید.
همیشه لازم نیست از هر چیزی بهترین را بخرید
برای مثال اگر دوستدار نوشابه هستید، لازم نیست همیشه نوعی را بخرید که به خاطر بطری شیک تر گران تر است، پیشنهاد می کنیم که تنها در مواقع مناسبت های خاص خود سعی کنید از نوع گران تر استفاده کرده و به صورت معمول لازم نیست همیشه گران ترین را انتخاب کنید.
مخارج خود را یادداشت کنید
هرگز نگویید: «این کار بی فایده است». با این کار می توانید ببینید که بیشتر پولتان صرف چه چیزی می شود. این کار نه تنها باعث می شود مخارج خود را تحلیل کنید، بلکه می توانید فرصت های دیگر پس انداز را نیز پیدا کنید.
واقعیت را بررسی کنید
قبل از خرید هر چیز گران قیمت و بزرگ، اطمینان پیدا کنید که این خرید را از روی احساس انجام نمی دهید. مردم عادت دارند که خریدهایی غیرضروری را فقط از روی هوس انجام دهند و نه از روی نیاز. توصیه ما این است که قبل از هر خرید، خوب موقعیت خود را بررسی کنید و واقع بین باشید
قیمت ها را مقایسه کنید
قبل از هر خرید، ما توصیه می کنیم که همه جا را ببینید. اگر با دیدن چیزی در فروشگاه به سرعت دست به خرید آن بزنید ممکن است سرتان را کلاه بگذارند. سوال کردن از فروشگاه های دیگر و پرس و جوی قیمت چندان هم زحمت ندارد. اگر وقت کافی برای پرس و جوی قیمت ندارید، توصیه می کنیم که همه جزییات را از یک فروشنده سوال کنید و بعد با فروشگاه های دیگر برای چک کردن و مقایسه قیمت ها تماس بگیرید. وقتی ارزان ترین فروشگاه ها را پیدا کردید، خرید کنید.
چانه بزنید
بعضی مردم خجالت می کشند یا بیش از این مغرور هستند که بخواهند سر قیمت چیزی با فروشنده چانه بزنند. اما جالب است بدانید که پولدارترین مردم همیشه بیش از سایرین هنگام خرید چانه می زنند. به همین دلیل ثروتمندند. آن ها ارزش پولی که به زحمت به دست آورده اند می دانند و هیچ وقت آن را بیهوده دور نمی اندازند.
همه حقوقتان را خرج نکنید
کار را با نگه داشتن مقدار حتی خیلی کمی از حقوق تان شروع کنید. سعی کنید هر ماه 10 تا 20 درصد از حقوق دریافتی تان را کنار بگذارید؛ اما اگر نتوانستید آن قدر هم پس انداز کنید باز نگران نباشید. مهم این است که پیوسته مقداری هر چند کم را پس انداز کنید.
تعداد برداشت از حساب خود را کمتر کنید
هر وقت که با استفاده از دفترچه حساب تان پولی برداشت می کنید، یک نرخ اضافی هزینه می کنید. به ویژه اگر برداشت را در بانک خودتان هم انجام ندهید، این هزینه بیشتر خواهدشد. پس به جای برداشت های مختلف، هزینه یک هفته خود را برآورد کرده و همان میزان پول از حساب برداشت کنید و هر مقدار را که آخر هفته از آن پول باقی ماند، به پس انداز خود اضافه کنید.
حواستان به پول تان باشد
به خوبی مراقب دخل و خرج تان باشید. ببینید پول تان را کجا خرج می کنید. آن دسته از افرادی که می دانند پول شان را بابت چه خرج می کنند، معمولا کمتر خرج کرده و بیشتر پس انداز می کنند. با یادداشت همه خرج و مخارجتان، هیچ وقت بیش از بودجه تان خرج نخواهید کرد.
کمتر سراغ وام های کوتاه مدت بروید
پولی که صرف سود وام می شود، پولی است که می تواند پس انداز شود. تا آن جا که می توانید سعی کنید کمتر سراغ وام گرفتن بروید. به ویژه وام های کوتاه مدت مثل وام دانشجویی، وام ماشین و امثال این ها. برنامه ریزی منظم پس انداز داشته باشید به ندرت پیش می آید که کسی پس انداز را جزء برنامه منظم زندگی خود قرار دهد. اما توصیه ما به شما این است که سعی کنید هر ماه، هر چقدر که می توانید، حتی 20 هزار تومان، به طور مداوم و منظم پس انداز کنید.
تمام مخارج تان را ثبت کنید
گام اول در پس انداز پول این است که بدانید چقدر پول خرج می کنید. برای یک ماه تمام خرج های تان را ثبت کنید. بدین شکل که بهای هر چیزی حتی هر لیوان چای، هر نخ سیگار، روزنامه و هر هله و هوله ای که عصرها می خورید برای کل یک ماه ثبت کنید. براساس آنچه ثبت کرده اید ارقام مخارج تان را طبقه بندی و سازماندهی کنید: بنزین، خواروبار، حمل و نقل و در آخر هزینه کل هر یک از آن ها را ثبت کنید.
بودجه بندی کنید
حال که تصویر واضحی از مخارج تان در یک ماه دارید، می توانید بودجه بندی کنید. خرج های تان را محدود کنید و مطمئن شوید که پول برای روز مبادا کنار گذاشته آید. باید بودجه بندی تان شامل تمام مخارج تان شود، از جمله مخارجی که معمولا پیش می آید ولی نه هر ماه، مانند هزینه تعمیر و نگهداری ماشین. هدف های تان را مشخص کنید.
تعیین هدف های پس انداز شروع آن را بسیار راحت تر می کند. با این نکته تعیین کننده شروع کنید که چقدر طول می کشد تا به هدف تان برسید. بعضی از اهداف کوتاه مدت اند (که معمولا بین یک تا سه سال طول می کشند). گاه پس انداز برای مخارج فوق العاده است که شامل مخارج شش ماه تا یک سال شما می شود، مانند پس انداز برای بیکاری و وقایع ضروری دیگر، خرید ماشین و سفر در تعطیلات. سرمایه گذاری بلندمدت می تواند شامل چندین سال یا حتی چندین دهه شود، مانند پس انداز برای بازنشستگی، پس انداز برای خرج تحصیل و دانشگاه فرزندان و پس انداز برای خرید خانه یا بازسازی خانه فعلی.
اولویت های تان را مشخص کنید
موقعی که وقت پس انداز می شود، افراد مختلف اولویت های مختلفی دارند. پس عاقلانه است که تصمیم بگیرید که کدام یک از هدف های پس انداز بیشترین اهمیت را دارد. بخشی از این پروسه تعیین زمانی است که می توانید برای رسیدن به هدف تان صبر کنید و این که کنار گذاشتن ماهانه چه مقدار پول، برای دستیابی به هدف تان کمک می کند.
چنان که این کار را برای اهداف تان انجام می دهید، آن ها را براساس اولویت شان مرتب کنید و بر مبنای بودجه ماهانه تان مبلغ آن را کنار بگذارید. به خاطر داشته باشید که رتبه بندی اولویت ها بدین معناست که شما انتخاب کرده اید. اگر می خواهید بر پس انداز دوران بازنشستگی تمرکز کنید، اهداف دیگرتان در حاشیه قرار خواهدگرفت، در حالی که مطمئن هستید به مهم ترین هدف های تان خواهید رسید.
پس اندازهای متفاوت و راهبردهای سرمایه گذاری برای هدف های متفاوت
اگر برای اهداف کوتاه مدت سرمایه گذاری می کنید این روش های مطمئن را امتحان کنید:
- افتتاح حساب کوتاه مدت عادی؛
- افتتاح حساب بلندمدت که نرخ بهره بیشتری از حساب های عادی دارد
برای سرمایه گذاری های بلندمدت:
- خرید بیمه های عمر و سرمایه گذاری؛
- خرید سهام و اوراق مشارکت
بر رشد پس اندازتان نظارت کنید
هر ماه رشد پس اندازتان را بررسی کنید. این کار نه تنها برنامه پس اندازتان را تثبیت می کند، بلکه به یافتن مشکلات و رفع فوری آن ها کمک خواهدکرد. این روش های ساده پس انداز پول، راهنمای ما برای پس انداز بیشتر است:
1. به میزان درآمدمان دقت نکنیم. یک قانون بگذاریم که درآمدمان هرچه هست 15 تا 20 درصد آن را پس انداز کنیم.
2. پس اندازمان را به صورت نقدینگی نگه نداریم. شراکت کنیم یا در بورس سرمایه گذاری کنیم. با حداقل پس انداز هم می شود سرمایه گذاری کرد.
جهت پس انداز صندوق اضطراری داشته باشید
خراب شدن خودرو یا هزینه های منزل یا بیماری ها پیش بینی ناپذیرند. ضروری است که بودجه ای را برای حوادث غیرمنتظره زندگی کنار بگذاریم و صندوق اضطراری تهیه کنیم. اگر شما بتوانید به طور تدریجی، سه تا شش ماه از هزینه های خود را ذخیره کنید، می توانید از قرض گرفتن در امان بمانید. اگر شما این صندوق را ندارید، از همین امروز شروع کنید.
برای پس انداز کردن همواره مواظب تغذیه خود باشید
غذاخوردن یکی از واجبات زندگی همه افراد است. راه های زیادی برای داشتن تفکر هوشمندانه تری درباره هزینه غذا وجود دارد. بیرون غذاخوردن در اکثر موارد بیشتر از پخت و پز در خانه هزینه دارد؛ بنابراین حتی اگر از غذا پختن متنفرید، غذاهای سریع را برای پختن انتخاب کنید و از غذاخوردن در بیرون اجتناب کنید. هنگامی که برای پس انداز کردن به مشکل بر می خورید، کاملا طبیعی است که ناامید شوید و دست از پس انداز کردن بردارید. به مقدار پولتان برای شروع پس انداز توجه نکنید. حتی اگر پول ناچیزی دارید، همیشه امکان آن وجود دارد که پس انداز کنید. هر چقدر زودتر شروع کنید، زودتر به استقلال مالی می رسید و به هدف تان نزدیک تر می شوید.
