سینمای ایران طی ماه‌های گذشته با حواشی فراوانی روبرو بوده است، حاشیه‌هایی که بیشترین آنها به تعطیلی سینما‌ها و اکثریت تولیدات آثار سینمایی پس از شیوع کرونا مربوط می‌شود، اتفاقاتی که این هنر را بیش از همیشه با مشکل روبرو کرده است.
طی روز‌های گذشته، اما سینماگران با چالشی تازه روبرو شده‌اند، چالشی که بسیاری از آنها را به واکنش وادار کرده است، «نظامنامه تهیه‌کنندگی فیلم و آثار سینمایی » که طی روز‌های گذشته با اعتراضات فراوانی روبرو بوده است، نظامنامه‌ای که با اعتراض ۱۰۰ تن از سینماگران روبرو شده و آنها را بر نوشتن نامه‌ای به سازمان سینمایی وا داشته است.
طی این نامه که البته بنا بر گفته یک منبع آگاه در سازمان سینمایی به شکل رسمی برای این سازمان ارسال نشده و تنها در فضای مجازی منتشر شده است سینماگران و تهیه کنندگان سینما معتقدند که «نظامنامه تهیه‌کنندگی فیلم» در آینده نه چندان دور افزایش رانت در عرصه تولید را رقم می‌زند، از نگاه سینماگران این نظامنامه حامی سرمایه‌داران رانتی و در راستای محدودسازی و دشوار کردن شرایط تولید است، بر همین اساس خواستار بازنگری در آن شدند.
در متن نامه که نام‌هایی همچون ابراهیم ابراهیمیان، سیروس الوند ، سامان سالور، مهدی صباغ زاده، علیرضا داوودنژاد، عباس رافعی، پوران درخشنده پای آن امضا کرده‌اند، خطاب به حسین انتظامی ریاست سازمان سینمایی آمده است: «ما سینماگران ایرانی اعتراض خود را نسبت به پیش نویس «نظامنامه تهیه‌کنندگی فیلم» اعلام می‌داریم، تاسفانه این نظامنامه بر پایه امکانات و اقتضائات روزآمد سینما طراحی نشده و با نگاهی کهنه نه تنها خارج شدن فناوری‌های تولید و توزیع و نمایش را از انحصار‌های مالی و سیاسی در نظر ندارد بلکه برعکس افقی را که پیش روی نسل جدید سینماگران گشوده شده و می‌تواند آنها را در ارتباطی آسان و گسترده با مخاطبان قرار دهد و مردم را به سفارش دهندگان و تامین کنندگان اصلی سرمایه برای سینمای ایران بدل کند، نادیده گرفته است.
مبنای این نظامنامه حفظ و ایجاد انحصار و رانت برای عده‌ای خاص تحت عنوان راه اندازی موسسات فیلمسازی و بسترسازی برای ورود سرمایه‌های مشکوک است، ما سینماگران معتقدیم سازمان سینمایی وظیفه دارد برخوردی روزآمد، آینده‌نگر و عادلانه با سینما و تمامی تهیه کنندگان و فیلمسازان داشته باشد و تقسیم بندی آنان بر اساس ثروت و رابطه و قدرت موجب زوال ویژگی‌های فرهنگی و هنری و سینمایی فیلم‌های ایرانی می‌گردد که این رویکرد عملا به تقویت و باز تولید کلیشه‌های سیاسی و تجاری و حذف فیلمسازان و تهیه کنندگان مستقل و بخش خصوصی می‌انجامد. چنین مسیری قطعا تضعیف و در نهایت سقوط سینمای ایران را در پی خواهد داشت، ما از شما تقاضا داریم پشتیبان ذوق و تخصص و خلاقیت هنرمندان سینما باشید و نه حامی سرمایه داران رانتی و دولتی و محدودسازی و دشوار کردن شرایط تولید.»
***وجود واضح رانت و لابی در سینما
عباس رافعی ، پیرامون دلایل اعتراض فیلمسازان و تهیه‌کنندگان نسبت به «نظامنامه تهیه کنندگی فیلم» گفت: وقتی برای دریافت پروانه ساخت به تعداد محدودی اشاره می‌شود به این معنا که تنها این دفاتر می‌توانند پروانه ساخت دریافت کنند به شکلی واضح از بوجود آمدن رانت و لابی خبر می‌دهند.
وی در همین راستا ادامه داد: نکته دیگر آنجاست که در این نظامنامه اشاره شده که این دفاتر سینمایی مورد نظر می‌توانند بدون دریافت پروانه ساخت اقدام به تولید اثر نمایند، این اتفاق رانتی است که به دفاتر داده می‌شود تا بدون مراجعه به وزارت ارشاد راساً اقدام به صدور پروانه ساخت و تولید کنند.
کارگردان فیلم «فصل فراموشی فریبا» نظامنامه جدید تهیه کنندگی فیلم را نامناسب دانست و افزود: وقتی در این نظامنامه اسم شش یا هفت دفتر سینمایی برای دریافت پروانه ساخت ذکر می‌شود، بسیاری از فیلمسازان مستقل که می‌خواهند فیلم بسازند که پیش از این طرف حسابشان وزارت ارشاد بود برای دریافت پروانه ساخت راهی این دفاتر سینمایی می شوند، بدون شک این دفاتر هم با دریافت پول و با استفاده از روابط خود می توانند این پروانه را دریافت نمایند.
وی در همین رابطه تاکید کرد: این نظامنامه تولید فیلم را در چند دفتر محدود سینمایی متمرکز می کند که به شدت برای سینمای ما خطرناک است، این رانت و قدرت پنهانی که طی این تصمیم به وجود می‌آید بدون شک باعث ایجاد فساد در سینما می‌شود.
کارگردان فیلم سینمایی «بهت» ادامه داد: نکته بسیار عجیب در مورد تخصیص مجوز به دفاتر سینمایی فوق در جایی است که این مجوز به دفاتری داده شده که به کل مشغول ساخت آثار کمدی و گیشه بوده‌اند، سابقه این دفاتر تماما سرشار از آثار تجاری بوده و کارنامه کاری آنها نشان داده که در تغییر ذائقه مخاطب و فرهنگسازی هیچ نقشی نداشته اند.
وی در همین راستا اضافه کرد: این دفاتر طی سالهای گذشته قادر به ساخت آثار با کیفیت نبوده‌اند، در سابقه آنها آثاری که سطح فرهنگ را بالا برده باشد و یا در جامعه جهانی برای جمهوری اسلامی ایران افتخارآفرینی کرده باشند به هیچ وجه دیده نمی‌شود. در ازا در کارنامه این دفاتر سینمایی آثاری دیده می‌شود که از اسامی آنها مشخص است که آثاری سخیف هستند.
کارگردان فیلم «راز مینا» نظامنامه سینمایی را باعث نابودی سینمای مستقل دانست و افزود: این نظامنامه سینما و کارگردانان مستقل را به طور کل نابود می کند، ما صد نفر که نامه اعتراضی به رییس سازمان سینمایی ارسال کرده‌ایم، نسبت به این نظامنامه احساس خطر داشته‌ایم، حرف ما این است که تولید فیلم را در چند دفتر خاص محدود نکنیم زیرا بعد از قدرت گرفتن این دفاتر، قدرت سازمان سینمایی هم از بین می‌رود.
وی اظهار کرد: شاید این نظامنامه راهکاری برای انتقال تصدی گری سینما به بخش خصوصی است، بنا بر اینکه از این به بعد هر فریادی داریم بر سر بخش خصوصی بزنیم، این اتفاق به نوعی از سر باز کردن بسیاری از مسئولیت‌های مهم سینمایی از شانه های بخش دولتی فرهنگی سینما است. مطمئن باشید بعد از این نظامنامه اگر فردی نسبت به فیلمی سخیف به سازمان سینمایی گلایه کند، این سازمان تمامی تقصیر را بر گردن بخش خصوصی خواهد انداخت.
رافعی خاطرنشان کرد: تنها چیزی که به ذهن من می‌رسد که اگر اصراری بر رعایت این نظامنامه تهیه کنندگی شود، بدون شک طی سالهای آینده باید فاتحه سینمای فرهنگی، معناگرا و مستقل کشور را به طور کامل خواند. متاسفانه در وضعیت فعلی رانت در بخش اکران و پخش به وضوح دیده می‌شود حال تصور کنید این رانت در تولید هم ایجاد شود، بدون شک دیگر هیچ چیز از سینما باقی نخواهد ماند.
***نظانم‌نامه جدید باعث ایجاد پولشویی و رانت در سینما می‌شود
مهدی صباغ زاده ، پیرامون اعتراض خود به نظامنامه صنفی تهیه کنندگی سینما گفت: وقتی جریان اقتصادی سینما به یک سمت و سوی خاص برود بدون شک در آینده آن شاهد ایجاد فساد مالی و رانتی خواهیم بود.
وی درباره اعتراض جامعه صنفی تهیه کنندگان و همچنین بخش بزرگی از فیلمسازان به این نظامنامه اظهار کرد: بدون شک سمت و سو دادن و انحصارطلبی برخی دفاتر سینمایی در زمینه تولید آثار سینمایی به هیچ وجه مورد قبول ما نیست.
تهیه کننده فیلم سینمایی «رمانتیسم عماد و طوبی» در همین راستا ادامه داد: ما متوجه نمی‌شویم چرا باید جلوی تهیه کننده‌ای که کارت تهیه کنندگی دارد را بگیریم، چرا این تهیه کننده که هم سابقه دارد و هم اینکه از لحاظ قانونی مجوز این کار را دارد نباید به صورت مستقل برای ساخت فیلمش پروانه ساخت بگیرد.
وی ادامه داد: از نظر من وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اگر می‌خواهد با کسی هم برخورد کند باید با آن تهیه کنندگانی که بدون کارت تهیه کنندگی و به واسطه تزریق پول و سرمایه وارد این عرصه می شوند برخورد نماید. همین تهیه کنندگان هستند که با آوردن پول‌های نامعلوم باعث ایجاد پولشویی و رانت در سینما شده اند.
صباغ زاده تصمیم در قبال فعالیت تهیه کنندگان را بر عهده جامعه صنفی تهیه کنندگان دانست و خاطرنشان کرد: قطعا اگر مشکلی در جامعه تهیه کنندگان بوجود بیاید و یا اگر بخواهیم تصمیمی درباره روند تهیه و تولید در سینما بگیریم، این تصمیم باید زیر نظر صنف تهیه کنندگان صورت گیرد. این تصمیم هم قانونی است و هم اینکه به لحاظ تخصصی قابلیت های بهتری خواهد داشت.
اما در پایان لازم به ذکر است به گفته یک منبع آگاه در سازمان سینمایی هنوز نامه صد تن از سینماگران به طور رسمی در اختیار دفتر سازمان سینمایی قرار نگرفته و بر اساس مستندات این نظامنامه که در تاریخ بیستم فروردین ماه امسال بر روی خروجی سایت سازمان سینمایی قرار گرفته به شکل پیش نویس ارائه شده و هنوز دستوری مبنی بر اجرایی شدن آن از سوی سازمان سینمایی صورت نگرفته، همچنین در این نظام نامه آمده و تاکید شده است که: «از صاحب نظران و فعالان تقاضا می شود نظرات خود را تا پایان فروردین ماه به نشانی res@farhang.gov.ir ارسال نمایند تا با جمع بندی نهایی در اجران آن لحاظ شود». همچنین طبق اعلام این منبع آگاه بسیاری از بندهای این نظامنامه تا کنون در سینمای ایران در حال اجرا بوده است.
