سیدجواد هاشمی: اگر نقش‌منفی بازی کنم، خانواده‌های شهدا دلگیر می‌شوند

مخاطبان تلویزیون نیز هنرنمایی او را در سریال‌هایی همچون "شیوع"، "بیدارباش"، "موج و صخره"، "وضعیت سفید"، "دارا و ندار"، "دیدار"، "یتیمان کوفه"، "خط شکن"، "غریبانه"، "کمکم کن"، "قصه تاریخ"، "پول کثیف"، "بهترین تابستان من"، "یاد ایام"، "روایت انقلاب" و "نرگس" به یاد دارند.

سیدجواد هاشمی ایفاگر نقش تبیان، سردار سپاه امام حسن مجتبی (ع) در سریال «مختارنامه» نیز بوده است؛ این سریال تاریخی را این شب‌ها شبکه‌ آی‌فیلم فارسی و عربی پخش می‌کند؛ مجموعه تلویزیونی که روایتگر قیام مختار ثقفی به خونخواهی امام‌حسین‌(ع) است.

مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

*آقای هاشمی، به نظرتان چرا سریال «مختارنامه» تا این میزان پرمخاطب و ماندگار شد؟

بزرگترین نقطه قوت سریال «مختارنامه» این است که به حواشی زندگی امام حسین(ع) می‌پردازد، چرا که پرداختن مستقیم به وقایع کربلا شدنی نیست و امکان دارد که حق مطلب آنطور که بایسته و شایسته است، ادا نشود. افرادی مانند "شهریار بحرانی" می‌خواستند به واقعه کربلا به صورت مستقیم بپردازند، اما نشد، زیرا امکان مخدوش شدن تصویر ذهنی مخاطبان وجود دارد. در "مختارنامه" به وقایعی که بعد از شهادت امام حسین(ع) رخ می‌دهد، پرداخته می‌شود.

درست است که داستان از وقایع قبل از کربلا شروع و بخشی از زندگی امام حسن مجتبی(ع) به تصویر کشیده می‌شود که من در همان بخش‌ها بازی داشتم، اما اصل سریال مربوط به بعد از شهادت امام‌حسین(ع) است. "مختارنامه" اما مستقیم به واقعه کربلا ورود نمی‌کند و همین موضوع، وجه مهمی از آن است؛ موضوع دوم این است که سریال از یک پروداکشن مناسب و قدرت‌نمایی هنری خوب بهره‌مند است؛ این قدرت و  تلاش خردمندانه را ما حتی در برخی از آثار سینمایی هم نمی‌بینیم و به نوعی موضوع تازه‌ای به شمار می‌رود.

وجه سوم، انتخاب بازیگران بود؛ استفاده از این تعداد بازیگر در یک سریال خیلی سخت است، اما به نظر من انتخاب هنرپیشه‌ها در 90 درصد موارد درست بود؛ شاید در یک الی دو مورد می‌شد انتخاب‌های بهتری کرد، اما در کل انتخاب بازیگران خوب بود؛ به اعتقاد من "مختارنامه" جزو سریال‌های کم‌نظیر تلویزیون است اما انتقاداتی هم به آن دارم.

* از اینکه در سریال «مختارنامه» ایفای نقش کردید چه احساسی دارید؟

میرباقری فرد سختگیری است و تا به نتیجه مورد نظر نرسد، راضی نمی‌شود؛ به دلیل تمرینات مناسب قبل از گرفتن صحنه‌ها و رسیدن به صحنه‌های ناب، خوب و میزانسن‌های خیلی منطقی و سازگار با محیط، بازیگران با افتخار در کارهای او بازی می‌کنند؛ این موشکافی، همه سونگری و از همه مهمتر وسواس جانانه کارگردان باعث می‌شود که در نهایت یک اثر جاودانه داشته باشیم.

در کارهایی که کارگردانی‌اش برعهده آقای میرباقری است، بازیگر با چالش روبرو می‌شود؛ به همین دلیل همکاری با او سخت است؛ او شخصیت‌ها را به صورت پیچیده ترسیم می‌کند تا در عمل بهترین نتیجه به دست آید. در واقع، آن شخصیت‌پردازی که در متن وجود دارد، در ذهن آقای میرباقری به صورت پیچیده‌تر و پخته‌تر جلوه می‌کند؛ به همین دلیل بازی در نقش‌هایی که در حقیقت ساخته ذهن اوست، سخت است؛ اما در عین حال، یک چالش کم‌نظیر در سوابق بازیگر هم محسوب می‌شود.

* ایفای نقش در سریالی به بزرگی «مختارنامه» چه چالش‌هایی دارد؟

من تاکنون در سریال‌های بزرگی مانند "مختارنامه" حضور داشته‌ام؛ مثلاً نقش های شهید کشوری و رجایی را ایفا کرده‌ام. یا همین نقش تبیان که در سریال "مختارنامه" به عنوان سردار سپاه امام حسن مجتبی(ع) ایفا کردم نیز از جمله این نقش‌هاست؛ این نوع از کارها ملموس هستند و دیده می‌شوند.

برخی از نقش‌ها مربوط به تاریخ معاصر است و حداقل خانواده آن فرد با آن نقش مأنوس هستند و به همین دلیل، شبیه‌سازی لحظات زندگی آن‌ها سخت است، اما ایفای نقش‌های تاریخی که مربوط به تاریخ معاصر نیستند و در تاریخ درباره آن‌ها نوشته شده، آسان‌تر است؛ این امکان وجود دارد که بازیگر این افراد را بر اساس تحلیل تاریخی بازآفرینی کند؛ اما به هر حال وقتی اسم تاریخ و سندیت وسط می‌آید، ایفای نقش‌های خوب و بد، منفی و مثبت سخت می‌شود.

 بازیگری که این نقش‌های تاریخی را ایفا می‌کند باید خیلی مراقب باشد، بایستی همه فضا را به درستی بازآفرینی کند؛ اگر قرار است نقش فردی را بازی کنی که مردم از آن متنفرند باید بتوانی دقیقاً همین حس را در مخاطب ایجاد کنی و به نتیجه مورد نظر کارگردان نزدیک شوی؛ در نهایت، باید تماشاگر به تزکیه غایی یا استحاله برسد و تاریخ را به خوبی بفهمد؛ مثلاً اگر نتوانی نقش اشقیا را آن طور که در تاریخ نوشته شده است، در ذهن تماشاگر ایجاد کنی و یا نتوانی یک فرد خوب را آن طور که در تاریخ بوده در ذهن مخاطب بیافرینی، به نتیجه دلخواه نرسیده‌ای.

باید این تصویرسازی ها درست انجام شود. اگر این اتفاق به درستی نیفتد و نقش ملموس نشود، برداشت از تاریخ غلط می‌شود؛ بازی در نقش‌های تاریخی باید موشکافانه و براساس تحلیل درست باشد، اگر این طور نباشد، مشکل پیش می‌آید.

* جذابیت نقش  " تبیان "  برای شما چه بود که قبول کردید در آن ایفای نقش کنید؟

بزرگترین جذابیتش این بود که آقای ولدبیگی و مشاورشان آقای عبدالله اسکندری به شدت روی گریم من کار کردند؛ آنها برای گریم من طراحی خاصی داشتند و درباره آن فکر کرده بودند؛ واقعیت این است که آنها نمی‌توانستند تمثال امام حسن مجتبی(ع) را نشان دهند، بنابراین می‌خواستند فردی در کنار ایشان باشد که ویژگی‌های نزدیک به حُسن صورت این امام را به نمایش بگذارد.

آنها می‌خواستند مرا به شکل و شمایلی در بیاورند که ویژگی‌های این امام را به نمایش بگذارد؛ شمایلی که به شخصیت بی‌نظیر ایشان (دور از جانشان) نزدیک باشد؛ موضوع دوم این بود که من نقش محافظ امام حسن(ع) را بازی می‌کردم؛ به لحاظ احساسی حس خاصی بود که در نقش کسی باشی که باید از جان امام حسن(ع) محافظت کند. من یک نوع عاشقی را تجربه کردم، چون نقش فردی را بازی می‌کردم که قرار بود نگذارد خدشه‌ای به وجود نازنین فرزند امیرمومنان وارد شود؛ به همین دلیل، نقش را خیلی دوست داشتم. این شخصیت در ابتدا نتوانسته از امام(ع) محافظت کند و بعد می‌خواهد این گاف را جبران کند و حالا قرار است طوری مراقب امام(ع) باشد که کوچکترین صدمه‌ای به ایشان وارد نشود.

*نظرتان درباره ژانر تاریخی چیست؟

این ژانر را دوست دارم، زیرا تصوری از گذشته ایجاد می‌کند و عبرت‌آموز است.

*شما اغلب ایفاگر نقش‌های مثبت بوده اید، فکر می‌کنید این مجال فراهم شود که نقش منفی هم بازی کنید؟

فکر می‌کنم می‌شود در آثار تاریخی نقش منفی بازی کنم، اما در نقش‌های به روز امکانش نیست که ایفاگر نقش‌های منفی باشم؛ من تاکنون نقش 29 شهید را بازی کرده‌ام و اصلاً این موضوع در ذهن مردم قابل توجیه نیست که مثلاً نقش یک قاچاقچی یا دزد را ایفا کنم؛ اگر در کارهای به روز نقش منفی بازی کنم، این امکان وجود دارد که خانواده‌های شهدا دلگیر شوند.

*در حال حاضر مشغول چه کاری هستید؟

الان مراحل پایانی پیش تولید فیلم سینمایی به نام «شهر گربه‌ها» را انجام می‌دهیم؛ این کار را برای کودکان و نوجوانان می‌سازم و یک کار فانتزی بسیار سنگین با هزینه بالا و جلوه‌های ویژه منحصر به فرد به شمار می‌رود؛ این کار را در ادامه «آهوی پیشونی سفید» خواهم ساخت.