علیرضا تابش دبیر سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان به همراه جعفر گودرزی منتقد سینما، شامگاه پنج‌شنبه ۲۴ مرداد مهمان برنامه «شهر فرنگ» شبکه خبر بود.
اخبار فرهنگ و هنر- تابش در ابتدای این گفتگو درباره جایگاه سینمای کودک در کشور گفت: واقعیت این است که آرایش کلی رسانه‌ای در عرصه تولید کودک و نوجوان خیلی تغییر کرده است، همانطور که ما تغییرات در مصرف فرهنگی جامعه داریم تغییر نسل هم رخ داده و ما با نسل متفاوتی از کودک و نوجوان رو به رو هستیم. دربرگیری رسانه‌ها، ظهور اینترنت و رسانه‌های بر خط و آنلاین و همه این موارد موضوع نداشتن سینمای کودک را می‌تواند زیر سوال ببرد و باعث شود ما بگوییم دیگرمقوله‌ای به نام سینمای کودک نداریم. اما باید با توجه به این موضوع در بسته بزرگ‌تری مانند صنعت تصویر در این باره صحبت کنیم و بگوییم در حوزه کودک و نوجوان چه وضعیتی داریم.
در جشنواره امسال از حضور جوانان در بخش «وب سری» بهره‌مندیم
وی ادامه داد: به نظرم نسل جدید در حوزه تولید وارد شدند، ایده‌های خلاقانه و نابی هم دارند که ما در این دوره از جشنواره از حضور این جوانان در بخش «وب‌سری» برخورداریم و آثارشان عرضه شده است.
تابش در بخش دیگری از صحبت‌هایش در برنامه «شهر فرنگ» تاکید کرد: معتقدم که سینمای کودک فراز و نشیب‌های زیادی داشته است، همه ما از دوره پرجوش و خروش دهه ۶۰ صبحت می‌کنیم و انتظارات ما هم به نوعی با آن دهه گره خورده است و نباید فراموش کنیم در آن دهه دست اندرکاران سینما و تلویزیون و افراد زیادی پای کار کودک ایستاده بودند، اما الان ما دستگاه‌های مختلفی داریم که متولی کار کودک هستند و به صورت مجزا فعالیت‌های گسترده‌ای انجام می‌دهند، اما اتحاد و یکدلی و همرنگی‌شان می‌تواند بسیار موثر باشد تا محصولات قوی‌تری را تولید کنیم تا از درخت سینمای کودک و نوجوان و همچنین صنعت تصویر کودک و نوجوان مراقبت کنیم.
جعفر گودرزی نیز درباره وضعیت کنونی سینمای کودک بیان کرد: سینمای کودک و نوجوان قبل‌تر از دهه ۶۰ و قبل از انقلاب در قالب فعالیت کانون پرورش فکری آغاز شد و در نیمه دوم دهه ۶۰ اوج رسید. اما دو حوزه سینمای ما پس از انقلاب تثبیت شد، حوزه دفاع مقدس و حوزه کودک و نوجوان. اما هر دهه که پیش رفتیم سینمای کودک کمرنگ می‌شد و این در حالی بود که در سینمای جهان با فیلم‌های کودک مطرح شدیم. هر چند در آن دوران ما دو شبکه تلویزیونی داشتیم که تنها چند ساعت برنامه داشتند، همچنین شور و نشاط مورد نیاز در سینما نبود و سینمای کودک می‌توانست این خلا را پر کند. اما به مرور نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد که سینمای کودک به حاشیه رانده شد و سینمای نوجوان هم به طور کلی فراموش شد.
سینمای کودک و نوجوان باید به اسم خانواده باشد
گودرزی در پاسخ به این سوال حمیدرضا مدقق مجری برنامه که آیا به طور کلی سینمای کودک داریم یا نه؟ بیان کرد: به نظرم سینمای کودک هست، اما آنطور که باید جریان ساز و تاثیرگذار نیست، در تولیدات سینمای دنیا هنوز در پرفروش‌ترین فیلم‌ها سه یا چهار فیلم کودک وجود دارد، چون این حوزه سودآور‌ترین ژانر سینمایی است، اما ما از این پتانسیل که می‌توانیم به واسطه آن آموزش دهیم، کسب درآمد کنیم و به سینما رونق بدهیم غافل هستیم. به نظرم سینمای کودک و نوجوان باید به اسم خانواده باشد، چون ما کل یک خانواده را در بر می‌گیرد.
در ادامه این برنامه، تابش درباره سخنان یک کارگردان که معتقد بود اوضاع سینمای کودک، نامناسب است، نظرش را اینطور بیان کرد: سینمای کودک اتفاقا در همه دنیا کسب و کار پررونقی است، ما در سینمای ایران جریانات پررنگی در سینمای کودک و نوجوان داشتیم و در سطح ملی و جهانی فیلم‌هایی داریم که بر افکار عمومی تاثیرگذار بودند. توجه بیشتر به ایده‌های خلاقانه و وقت گذاشتن بیشتر روی فیلمنامه کار بسیار مهمی در حوزه سینمای کودک است، تشکیل گروه‌های خلاق جهت داشتن ایده‌های ناب برای تاثیرگذاری بیشتر بر کودکان و همینطور منظومه‌ای از تولیدات فرهنگ و هنری می‌تواند باعث باروری بیشتر این حوزه شود.
توجه به سینمای کودک و نوجوان کار درستی است
دبیر سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در بخش دیگری از صحبت‌هایش تصریح کرد: در سینمای ایران فیلم‌ها ارتباط درستی در مرحله پیش تولید و فیلمنامه ارتباط درستی با صنایع مجاور پیدا نمی‌کنند، به نظرم در رشته‌های فرهنگی و هنری کمتر برای ارتباط با صنایع مجاور وقت می‌گذاریم و بیشتر بر مرحله تولید تمرکز داریم، برای همین سال‌های سال تعداد قابل توجهی فیلم در حوزه کودک و نوجوان تولید می‌شود که یا اکران نمی‌شوند یا در رسانه‌های دیگر غیر از سینما دیده می‌شوند و جذابیت خاصی برای مخاطب ندارند. چند مسئله منجر به این اتفاق می‌شود، ایده اصلی، فیلمنامه و ارتباط با صنایع مجاور. توجه به سینمای کودک و نوجوان کار درستی است، اما باید از راه و روش صحیح وارد آن شد.
گودرزی هم در این باره تاکید کرد: سینمای کودک و نوجوان کاری نیست که هر کسی بتواند وارد آن شود، ما دوره‌ای از سینمای پررونق کودک و نوجوان فاصله گرفتیم که سهم کودکان را از ادبیات کشور گرفتیم.
تابش نیز با تائید سخنان گودرزی، از راه اندازی یک پایگاه در بنیاد سینمایی فارابی خبر داد و گفت: ما پایگاهی تحت عنوان سینما قصه را که اختصاص به سینمای کودک و نوجوان دارد و با ادبیات کودک و نوجوان پیوند دارد را در بنیاد سینمایی فارابی در نظر گرفتیم، چون مخاطبان بیشتر آثاری که در قالب رمان و داستان در حوزه ادبیات مطرح بوده است را دنبال می‌کنند و از این جهت ما امیدواریم این گامی که در بنیاد فارابی برمی‌داریم، کارگردانان سینمای ایران را تشویق کند که روی آثار ادبی که می‌تواند در حوزه سینمای کودک و نوجوان جذابیت داشته باشد سرمایه‌گذاری کنند.
دولت باید حمایت‌هایش از سینمای کودک را بیشتر کند
در ادامه برنامه «شهر فرنگ»، گودرزی در پاسخ به اینکه سوال که در حوزه تولید یا اکران سینمای کودک بیشتر دچار مشکل هستیم؟ توضیح داد: ما قبل بحث تولید و اکران باید به خوراک فکر کنیم ما تا کار خوب نداشته باشیم تاثیرگذار نیستیم. متاسفانه سینمای ما کاملا در تولید حمایت دولت را دارد، اما در زمینه اکران دولت نقشی ندارد و تنها فیلمساز خود باید به دنبال امور فیلمش باشد. به نظرم در زمینه اکران باید تسهیلاتی را فراهم کنند که این حوزه در جایگاه خوبی قرار بگیرد، مانند نگه داشتن کف فروش و ….
وی اضافه کرد: سال گذشته فیلم «ضربه فنی» بهترین فیلم جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان شد، اما در ۲۳ بهمن اکران شد و این مسئله شخص من را آزرده خاطر کرد، چرا بهترین فیلم جشنواره که اثر خوبی هم بود باید اینچنین در یک بازه نامناسب روی پرده برود و اصلا به آن توجه نشود.
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی هم با اشاره به اینکه نهاد‌های دیگر هم در موفقیت اکران آثار سینمای کودک نقش دارند، گفت: فراموش نکنیم که مخاطبان سینمای کودک و نوجوان به طور عمده در اختیار وزارت آموزش و پرورش هستند، ما چندین میلیون دانش آموز در مقاطع مختلف داریم که مصرف‌کننده اصلی محصولات سینمای کودک هستند و همه تلاش ما در سازمان سینمایی این بود که در سبد سالیانه تعدادی فیلم به صورت روتین در این حوزه اکران شود، حال برخی حمایت صداوسیما و شهرداری را در پخش تیزر و تبلیغات شهری داشتند و برخی نه.
نهاد‌های زیادی می‌توانند به اکران فیلم‌های کودک کمک کنند
وی ادامه داد: در سال ۹۷، ۱۱ فیلم کودک اکران شد و امسال هم سه فیلم به نمایش درآمد و این روند ادامه خواهد داشت، نهاد‌های حامی سینمای کودک و نوجوان مثل کانون پرورش فکری و آموزش و پرورش و به خصوص رسانه‌ها بسیار سهم مهم و تعیین کننده‌ای در اکران موفق یک اثر یا معرفی آن به خانواده‌ها دارند. محصولات تجاری را می‌بینیم که همه نوع تبلیغاتی را دارند و به راحتی در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرند، اما فیلمی که برای کودکان و نوجوانان تهیه شده است امکانات تبلیغی و در دسترس بودن بیشتری می‌خواهد و به نظرم نهاد‌هایی که گفته شد، چون سالن‌های بسیار دارند در این زمینه می‌توانند کمک کنند.
تابش همچنین بیان کرد: ما در گروهی تحت عنوان شورای سینمای کودک پس از جمع‌بندی در گفتگو با دوستانمان در اصناف؛ سازمان سینمایی، منتقدان و رسانه‌ها به این نتیجه رسیدیم که باید حیات سینمای کودک و نوجوان را در اکران عمومی کشور جست‌وجو کنیم و خوشبختانه این اتفاق در دو سال گذشته رخ داد و فعالان این حوزه توانستند آثارشان را اکران کنند، اما به نظرم نباید از نقش نهاد‌های دیگر غفلت کنیم.
گودرزی در این راستا خطاب به تابش، پرسید: «واقعا نهاد‌های مرتبط دیگر پای کار هستند؟ به نظرم فارابی زحمتش را می‌کشد و متولی سینمای کودک است در حالیکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز باید حمایت کند و جشنواره برگزار کند، اما کانون در آن سال‌هایی که ما در جشنواره بودیم حضور جدی نداشت.
دبیر جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان در این باره توضیح داد: «امسال خوشبختانه فیلم «ضربه فنی» در مراکز کانون به نمایش درآمد و همکاری‌هایشان با ما در تولید فیلم‌ها و همچنین بخش «المپیاد فیلمسازی» ادامه دارد. اما نهاد‌های متولی کار کودک در کشور از جمله وزارت آموزش و پرورش باید شرایطی را فراهم کنند که محصولات داخلی که توسط هنرمندان ایرانی تولید می‌شود به درستی به دست مخاطبان کودک و نوجوان برسد.
نبود فیلم نوجوانان به دلیل خط‌قرمزهاست
گودرزی که در صحبت‌هایش به نبود تولیدات سینمایی برای نوجوانان اشاره کرده بود، در پاسخ به پرسش مجری در این باره توضیح داد: به نظرم نبود فیلم در حوزه سینمای نوجوان به دلیل وجود خط قرمز‌هایی است که دوست ندارند به آن‌ها نزدیک شوند، مانند بحث بلوغ که در خانواده، تلویزیون، مدرسه و … خط قرمز است و هیچکس در این باره کاری نمی‌کند، پس وظیفه سینمای نوجوان چیست؟ نسلی که آینده ساز مملکت است و اگر با مشکلات بزرگ شود مطمئنا در آینده کشور دچار مشکل می‌شود، الان نوجوانان ما رها شدند.
تابش هم در این باره و سهم نوجوانان در جشنواره امسال گفت: البته ما با سه گروه سنی مواجه هستیم و برای گروه خردسال هم تولیداتی نداریم. خوشبختانه امسال شاهد تنوع خوبی در فیلم‌های جشنواره از نظر طیف آثار، موضوع و ژانر در فیلم‌های کوتاه، داستانی، سینمایی و انیمیشن‌ها هستیم. ما در مقوله توجه به نوجوانان، دو دوره است که المپیاد فیلمسازی نوجوانان را در جشنواره برگزار می‌کنیم و امسال هم ۲۶ مرداد سومین دوره این المپیاد برگزار می‌شود. امسال ما برای اولین بار بخش ایده را به المپیاد اضافه کردیم و ایده‌های جالبی هم به ما رسیده که در اصفهان مربیان کار کشته و کار آزموده سینما در نه گروه با نوجوانان روی فیلم‌ها و ایده‌ها کار می‌کنند. در واقع امسال در المپیاد از نوجوانان ایده‌یابی می‌کنیم که به نظرم این اتفاق که فیلمسازان بزرگی، چون خانم برومند، آقای طهماسب، آقای جلیلی و … در یک فضای اردویی در کنار نوجوانان قرار می‌گیرند و گفت وگوی خوبی بین‌شان شکل می‌گیرد می‌تواند زمینه‌ساز گفت وگوی نسلی باشد.
تابش در ادامه در پاسخ به پرسش مجری مبنی بر اینکه معتقد است در سینمای نوجوان تولید نداریم؟ گفت: ما در این حوزه تولید داریم، اما کم است.
برگزاری جشنواره‌ها از سکو‌های موفقیت دیپلماسی عمومی است
وی سپس درباره دستاورد‌های جشنواره امسال توضیح داد: «در شرایط فعلی دنیا و به خصوص کشور ما به نظرم برگزاری جشنواره‌های مهم بین‌المللی در ایران از سکو‌های موفقیت دیپلماسی عمومی است، به همین دلیل تبریک می‌گویم که همکارانم در سی و دومین دوره موفق شدند این رویداد خجسته را برگزار کنند.
تابش همچنین عنوان کرد: ما از حیث بین‌المللی در منطقه و حتی کشور‌های آسیایی و خاورمیانه جشنواره‌ای مانند جشنواره فیلم کودک و نوجوان نداریم و عمده کشور‌های منطقه نگاهشان به این رویداد دوخته شده است و چراغ سینمای کودک و نوجوان با این جشنواره زنده مانده و هر سال از این طریق توجه رسانه‌های ما، فیلمسازان و هنرمندان به ارزش‌های سینمای کودک و نوجوان معطوف می‌شود. همچنین این جشنواره مجال بیشتری برای عرضه گونه‌های دیگر سینمایی مثل فیلم کوتاه، انیمیشن و فیلم داستانی که مهجور هستند را فراهم می‌کند.
تابش در پاسخ به اینکه برخی می‌گویند به جای برگزاری جشنواره، بودجه را صرف تولید یا ساخت سینمای ویژه کودک کنیم، نظرش را اینطور مطرح کرد: سینما یک زنجیره به هم پیوسته است و ما همانطور که به اکران توجه می‌کنیم باید به عرضه و تولید هم توجه کنیم و برگزاری جشنواره‌های سینمایی در کشوری که بیش از ۱۰۰ سال در حوزه سینما سابقه دارد و بالیدن به آن‌ها یکی از ضروریات است، واجب است. همانطور که باید به زیرساخت‌ها و ادبیات سینمایی هم توجه کنیم نگاه ما به جشنواره‌های سینمایی است که بتوانند فضای بین‌المللی مانند ایجاد تفاهم، کارگاه‌های آموزشی و … را ایجاد کنند. این تعاملات می‌تواند یک سال یا سال‌ها یک هنرمند را تشویق کند تا حس هنری‌اش را برانگیزد و من از این جهت طرفدار برگزاری مرتب جشنواره‌های تخصصی هستم.
برای مخاطب احترام قائل شدیم
وی همچنین در پاسخ به سخنان گودرزی مبنی بر حضور تنها هفت فیلم در بخش رقابتی جشنواره، توضیح داد: راجع به انتخاب فیلم‌ها باید بگویم امسال ما آگاهانه دست به انتخاب زدیم و فیلم‌هایی که شانس بیشتری در جذب مخاطب داشتند را برای احترام به سینمای کودک و نوجوان برگزیدیم. می‌شد ۱۰، ۱۲ فیلم در بخش مسابقه ملی انتخاب کرد، اما ما برای احترام به ذائقه مخاطب سخت‌گیری بیشتری کردیم. همچنین ما امسال برای اولین بار گروه بررسی اقتصادی فیلم‌ها را به راه انداختیم و هفت فیلمی که به بخش مسابقه راه یافته را ارزیابی اقتصادی کردیم و بعد از جشنواره هم با سازندگانشان در مورد اکران موفق جلسه خواهیم داشت تا بهتر دیده شوند و از این جهت تمام تلاش من و همکارانم در فارابی و جشنواره این است که این رویداد در روز چهارم شهریور تمام نشود و ما شاهد اکران آثار سینماگران در سینما‌ها باشیم. همکاری‌های ما با مرکز توسعه سینمای کودک و نوجوان که با همت هنرمندان و پیشکسوتان این حوزه تشکیل شده است هم ادامه پیدا می‌کند.
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی گفت: از هنرمندان و مسئولان اصفهانی که در برگزاری جشنواره به ما کمک می‌کنند قدردانی می‌کنم، قرار ما با آن‌ها این است که تنها یک فعالیت صرف در تابستان در جشنواره نداشته باشیم و ارتباط و تعامل ما ادامه‌دار باشد.
نمایش فیلم‌های خاطره‌انگیز در مناطق محروم
تابش در پایان صحبت‌هایش در برنامه «شهر فرنگ» درباره چگونگی اطلاع علاقه‌مندان از برنامه‌های جشنواره امسال نیز یادآور شد: از امروز پیش فروش بلیت‌های جشنواره آغاز شده است و روی وب سایت جشنواره قابل مشاهده است و خبر آن نیز در شبکه‌های خبری صداوسیما اعلام شده است. همچنین ما امسال کارگاه‌های آموزشی را هم به صورت ثبت‌نامی داریم و خوشبختانه هم در بخش داخلی و هم بخش خارجی تعداد زیادی ثبت نام کردند و برای گروه‌های کم برخوردار جامعه در شهر اصفهان مانند کودکان کار و اقشار دیگر جامعه تسهیلاتی در نظر گرفتیم که از فیلم‌ها دیدن کنند، همینطور طرح سینما سیار در ۱۴۳ نقطه محروم کشور اجرا خواهیم کرد که در آن نمایش فیلم‌های خاطره‌انگیز سینمای ایران را برای کودکان مناطق سیل زده خواهیم داشت.
