قاچاق سی دی و محصولات فرهنگی تقریبا یک دهه است که گریبان تولیدات سینمایی و بعضا تلویزیونی ایران را گرفته و هر روز هم در حال گسترش است. البته که این نوع قاچاق محدود به فیلم ها و سریال های نمی شود و هر روز اخبار مختلفی در بخش های دیگر حوزه فرهنگ و هنر از جمله کتاب، موسیقی و هنرهای تجسمی(نقاشی و تابلو) به گوش می رسد. به نظر می رسد در شرایط کنونی اقتصادی، گردش مالی این قاچاق عدد های قابل توجهی را به خود اختصاص داده است که اصطلاحا هر روز که از این نابه سامانی می گذرد دست های مختلف در این شغل زیاد تر می شود.
رواج فیلم های قاچاق در ایران منجر شده است تا در کنار آن کسب و کارهای جدیدی نیز به وجود آید. فیلم های خارجی روز دنیا که دقیقا مشخص نیست از چه مبادی وارد کشور می شوند و راه قاچاق آن ها چگونه است باعث شده تا استدیوهای زیر زمینی برای دوبله اینگونه فیلم ها به وجود آید و در بدترین شرایط ممکن و پایین ترین حد کیفیت به دوبله اینگونه فیلم ها بپردازند. فارغ از غیرقانونی بودن این شکل از فعالیت استدیوهای زیر زمینی، این اتفاق باعث شده تا شرکت های رسمی و قانونی هم به دلیل جا نماندن از بازار وارد این چرخه خطرناک شوند و برخی کارهای غیر مجوز دار را به صورت غیر رسمی وارد بازار کنند.
آسیب جدی فیلم های قاچاق به بدنه سینما نیز قابل لمس است. برخی فیلم های سینمایی که توان رقابت با فیلم های پر هزینه دیگر را ندارند چشم امیدشان به فروش نمایش خانگی و نسخه عرضه شده آن ها در شبکه نمایش خانگی است. اما قاچاق این فیلم ها و عرضه نامناسب آن ها در کف خیابان های تهران و برخی شهرهای کشور باعث شده تا حتی اینگونه فیلم ها فرصت رقابت در این فضا را نیز پیدا نکنند. در سال های نه چندان دور عرضه برخی فیلم های سینمایی روی پرده در بازار قاچاق منجر شد تا آسیب جدی به گیشه این فیلم ها وارد شود و فیلم هایی که می توانستند رکورد دار فروش سینمای ایران باشند با یک اتفاق غیر قانونی دچار ضررهای جبران ناپذیر شدند.
قانون کپی رایت و حق تالیف در فضای فرهنگی و سینمایی امروز کشور به دلیل جدی گرفته نشدن باعث شده تا بسیاری از صاحبان آثار نتوانند حقوق مسلم خود را دریافت کنند. در حوزه فیلم سازی در سینما و تلویزیون به دلیل هزینه های بالای ساخت نحوه عرضه و نمایش برای صاحبان حقوق بسیار حائز اهمیت است. برخی آثار حقوقی مانند آثار تولیدی سازمان صدا و سیما نیز بدون در نظر گرفتن حق صاحب اثر در بسیاری از فضاهای مجازی و تحت وب بدون در نظر گرفتن حق صاحب اثر منتشر می شود.
اما تهدید جدی در حوزه قاچاق فیلم ها و سریال ها در بخش انیمیشن است. برخی از فیلم های انیمیشن دوبله شده در استدیو های زیر زمینی به صورت جدی در رده سنی کودک و نوجوان سیب زننده است و عدم رعایت محتوای آن ها منجر شده است تا صحنه هایی در این ژانر از فیلم های قاچاق وجود داشته باشند که اصلا متناسب این رده سنی نیست. استفاده از الفاظ نامتعارف در دوبله فیلم ها شاید در هر ژانر دیگری تاثیرات مخرب خود را داشته باشد اما شنیده شدن آن ها در فیلم های متناسب با رده سنی کودک و نوجوان به مراتب می تواند آثار زیان بار قابل توجهی را در پی داشته باشد.
در این باره سرهنگ داوود گودرزی جانشین رئیس پلیس فتای تهران بزرگ ، با اشاره به اینکه پلیس فتا آمادگی برخودر با رعایت نکردن حقوق صاحبان آثار هنری و فرهنگی را دارد، گفت: در سال گذشته درباره همین موضوع پرونده های مختلفی تشکیل شد که شامل شکایت صاحبان آثار از رعایت نشدن حق تالیف آن ها در بخش های مختلف از جمله انتشار بدون در نظر گرفتن حق پخش بود.
وی اظهار کرد: ما سال گذشته در ارتباط با انتشار برخی فیلم ها به صورت غیر مجاز در فضای مجازی چندین پرونده تشکیل دادیم که با شکایت صاحبان آثار به مرحله رسیددگی در دادگاه رسید. اما لازم می دانم به این نکته اشاره کنم که پلیس بدون داشتم شاکی و ورود صاحبان اثار نمی تواند در این زمینه وارد شود و نیاز به شکایت و پیگیری تالیف کنندگان مجموعه های هنری دارد.
سرهنگ گودرزی همچنین درباره پیگیری پلیس فتا درباره دانلود و آپلود غیر مجاز فیلم ها و سریال ها در اینترنت تصریح کرد: ما همواره در حال رصد محتوا در زمینه های مختلف در فضای تحت وب و مجازی کشور هستیم اما برای برخورد با حق کپی رایت نیاز به شاکی خصوصی داریم تا بتوانیم ورود کنیم.
وی افزود: باز هم اعلام می کنم پلیس آمادگی برخورد با هرگونه تخلف و رعایت نشدن حقوق مولفان را دارد و هر زمان که به ما شکایتی واصل شود با جدیت به آن ورود خواهیم کرد.
