جشنواره امسال فیلم فجر با یک حواشی دیگر غیر از حواشی افتتاحیه و اکران فیلمهایش آغاز شد این حواشی درباره سیمرغ معروف فجر بود. سیمرغ بهترین های جشنواره فیلم فجر را به اماراتی ها می دهند تا تندیسش را برای مهمترین رویداد فرهنگی و هنری ایران بسازند. چند سال پیش هم این تندیس را به کشور چک که به صنعت شیشه سازی اش معروف است سپردند اما آنقدر سنگین بود که از آن استقبال نشد. چندین سال است که این سیمرغ را به کشورهای دیگر می سپارند اما امسال خیلی ها یادشان افتاد که نسبت به آن موضع بگیرند.
علی اصغر مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و گفت که از این بابت متاسف است آن هم در صورتی که می توان این تندیس را در ایران و توسط هنرمندان صنایع دستی ساخت.
سیمرغی که ابراهیم حقیقی طراح آن بوده است با تکنیک شیشه گری ریخته گری یکپارچه در امارات ساخته می شود. حقیقی گفته است که هیچگاه امکان تولید و ساخت تندیس سیمرغ جشنواره فیلم فجر در ایران وجود نداشت، در سال‌های ابتدایی، سیمرغ روی شیشه حکاکی می‌شد و پایه برنز و فلزی به صورت جدا برای آن ساخته می‌شد، از همان سال‌ها این تکنولوژی که بتواند سیمرغ را یکپارچه بریزد در ایران وجود نداشت و تا امروز نیز وجود ندارد. البته این نوع از هنر شیشه‌گری، ریخته‌گری یکپارچه را در ایران نداریم.
مفهوم فجر با ساخت تندیس در دوبی همخوان نیست
در واکنش به این موضوع حسین بختیاری ، رئیس هیئت مدیره مجمع هنرمندان صنایع‌دستی گفته که متولیان برنامه ساخت تندیس‌های جشنواره فجر در دُبی اصلاً مفهوم فجر و انقلاب را درک نکردند و حساسیت‌های این حوزه را آگاه نیستند. این اظهار نظر که گفته شده امکان ساخت سیمرغ‌های جشنواره با کیفیت در کشور وجود ندارد، غیرقابل قبول است چون چندی قبل از آستان قدس رضوی به ما اعلام شد که نوعی لوستر در بارگاه امام رضا (ع) نصب است که شیشه‌های سبز رنگ آن ساخت فرانسه است و درخواست ساخت این لوستر را داشتند که ما توانستیم در مدت ۴۵ روز لاله‌های این لوستر شیشه ای را به مانند کیفیت سازنده اروپایی بسازیم. حتی در زمان اوایل انقلاب نیز وقتی مستشاران آمریکایی از ایران رفته بودند وزارت دفاع به نوعی وسیله نیاز داشتند که ما برای این کار حتی یک کوره طراحی کردیم تا همان یک وسیله ساخته شود. چطور توانستیم این اقدامات را در ایران انجام دهیم اما نمی توانیم یک تندیس در خور جشنواره بسازیم؟
محمدعلی قنبری، مسئول اتحادیه شیشه و آینه تهران گفته است که برای ساخت این سیمرغ‌ها دستگاه‌های مخصوصی لازم است که باید وارد کرد، اما برای تولیدکننده مقرون به صرفه نیست که برای ساخت ۱۰۰ یا حتی ۲۰۰ نمونه از آن در طول یک سال این دستگاه‌ها را وارد کند.
در پاسخ به این موضوع محمدعلی فلاحی هنرمند شیشه گر در تهران گفت: انتقادها از چند جهت نسبت به ساخت سیمرغ در خارج از کشور وارد است. یکی اینکه آیا کشورهای دیگر نیز تندیس مهمترین جشنواره خود را به کشورهای دیگر می سپارند تا بسازند و یا از هنرمندان خودشان استفاده می کنند؟ من تصور می کنم حتی اگر دانش و یا امکانات لازم را برای ساخت این سیمرغ در ایران نداشته باشیم باز هم می توان سیمرغی شکیل طراحی کرد که در شان فیلم فجر باشد و بتوان آن را نماد و سمبل بهترین ها دانست. چه اصراری وجود دارد که حتما آن را خارج از کشور بسازیم آن هم با تکنولوژی خاصی که می گویند در ایران نیست؟
وی افزود: نکته دوم اینکه آیا در طول این سی و چند سال تنها یک مدل سیمرغ داده شده است و یا هراز گاهی شمایل آن فرق کرده است؟ پس حالا هم می توان حتی شکل آن را تغییر داد. نکته سوم هم این که شیشه گری سابقه ای طولانی در تهران و ایران دارد. چطور است که سلجوقی ها در ایران توانسته اند در داشتن هنر شیشه گری زبانزد باشند اما امروز ما نمی توانیم یک تندیس از سیمرغ بسازیم و آن را به کشورهای دیگر می سپاریم؟ آیا بهتر نبود بیشتر در این باره بین هنرمندان خودمان جستجو می کردیم؟ اصلا مگر با سازمان متولی صنایع دستی در این باره گفتگو کرده ایم که حالا با اطمینان می گوییم چنین هنری در ایران نیست؟
اهدای تندیس صنایع دستی به فیلم منتخب
فلاحی افزود: خارج از بحثهای احساسی باید گفت که همیشه مرغ همسایه غاز بوده این بار نیز سیمرغ همسایه غاز است. هر آنچه که در خارج از کشور ساخته شود از نظر ما بهترین است و آنچه که توسط هنرمندان خودمان در داخل تولید شود دارای اشکال است. این سیاست بر خلاف شعار حمایت از تولید ایرانی و صنایع دستی داخلی نیست؟
سیمرغی که تولید کشور چک بود
حالا بعد از چند روز از آغاز این حواشی و در روزهای پایانی جشنواره سی و هفتم فیلم فجر، علی اصغر مونسان معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، از اهدای تندیس صنایع دستی کشور به فیلم منتخب مخاطبان جشنواره فجر خبر داد و گفت: با اهدای تندیس صنایع دستی ایران به فیلم منتخب مخاطبان جشنواره فجر بر نفیس و فاخر بودن هنر دست هنرمندان زبردست کشورمان تاکید داریم. تندیس های صنایع دستی که به دست هنرمندان این مرز و بوم تهیه می شود، از زیبایی و ظرافت خاصی برخوردار است و اهدای آن ها به فیلم منتخب مخاطبان در جشنواره فجر، بازگو کننده ارزش‌ها و ظرفیت های صنایع دستی ایران است و می تواند سرآغاز یک فصل جدید در استفاده از ظرفیت های صنایع دستی کشورمان در جشنواره ها و رویدادهای مختلف ملی و بین المللی باشد.
سازمان میراث فرهنگی قصد دارد تا به بهترین فیلم به عنوان نمونه یک تندیس اهدا کند اما شاید این اقدام در بخش تجلی اراده ملی ممکن باشد. با این وجود باید دید تندیس مورد نظر رئیس سازمان میراث فرهنگی به اختتامیه جشنواره خواهد رسید یا خیر؟ همچنین آیا در این مدت کوتاه امکان تولید یک تندیس فاخر که بتواند روی دست سیمرغ عربی بزند وجود دارد یا این اقدام بهتر است به سال آینده موکول شود؟
