در سینمای قبل از دیجیتالی شدن و در دهه های ۴۰ و ۵۰ آپارتچی ها از جمله افرادی بودند که وجود آنها برای نمایش یک فیلم واجب بود اما کسی حضور آنها را احساس نمی کرد مگر اینکه یک فیلم پاره می شد و آن وقت بود که مخاطبان سینما به دلیل قطع فیلم احساس نارضایتی کرده و از آپاراتچی می خواستند تا فیلم را به سرعت درست کند.
مراد دورلو از قدیمی های شغل آپاراتچی در سینمای ایران که خاطرات بسیاری از سینما دارد و به بهانه روز ملی سینما گفتگویی مفصل با او تدارک دیدیم.
در قسمت اول مصاحبه با مراد دورلو معروف به امیر دورلو درباره چگونگی ورودش به سینما و آشنا شدن با آپاراتخانه، خاطرات تولدش در سینما «سهیلا» و روند حضورش به عنوان آپاراتچی گروه سینمایی «مولن روژ» خواندید. در این قسمت از مصاحبه درباره چگونگی ورود وی به حوزه هنری و پذیرش مسئولیت سینماهای شهرستان حوزه هنری صحبت کرده ایم همچنین به پرمخاطب ترین فیلم هایی که طی فعالیت خود در سینما نمایش داده است، اشاره کرده ایم که از آن جمله می توان به «کتاب آفرینش» اشاره کرد.
با ما در قسمت دوم و پایانی این مصاحبه همراه باشید:
امیر دورلو که در دوره ای تا دهه ۷۰ در یک فروشگاه لوازم سینمایی مشغول به کار شده بود در آن سال ها به حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی می رود که درباره این اتفاق می گوید: داستان آشنایی و آغاز همکاری من با حوزه هنری از این قرار بود که باید کاری را برای پادگان ۰۵ کرمان با مشارکت حوزه هنری انجام می دادم. من به عنوان نیروی فنی به این پادگان رفتم و آنها فکر کردند که من کارمند حوزه هنری هستم و بعد از پایان کار، پادگان یک نامه تشکر به حاج آقا زم مدیرعامل وقت حوزه هنری فکس کرد. حاج آقا زم بعد از دیدن نامه متعجب می شود که چگونه نامه تشکر برای فردی آمده است که اصلا در حوزه هنری کار نمی کند و از آقای جمشیدی یکی از افراد فنی حوزه هنری پرس و جو می کند و آقای جمشیدی می گوید بعید می دانم که امیر چنین حرفی زده باشد.
وی اضافه می کند: از کرمان که بازگشتم پیش آقای جمشیدی رفتم تا رسید کار را ارایه دهم که وی گفت حاج آقا زم می خواهد تو را ببیند و من به ساختمان اداری حوزه هنری کنار سینما «آزادی» رفتم. وقتی حاج آقا زم من را دید گفت تو چرا اینقدر شبیه من هستی منم گفتم شما شبیه منی. همان دیدار سبب شد تا من در حوزه هنری ماندگار شوم. آن دوران حوزه هنری در نظر داشت تا سینما «اسلامشهر» را راه اندازی کند و مسئولیت سینماهای شهرستان های حوزه هنری را به من سپردند.
این آپاراتچی سینما با اشاره به اینکه بعد از مدتی با تغییر مدیریت حاج آقا زم همکاران وی نیز از حوزه هنری رفتند و او ماند با ۸۸ سالن سینمای حوزه هنری در سراسر ایران می گوید: در این مدت تمام تلاش خود را کردم تا در کارم کم نگذارم و بهترین تلاش خود را برای کار مناسب انجام دادم. خوشبختانه در حوزه کاری خود موفق بودم و نسبت به آن علم داشتم. من عاشق کارم بودم و از اینکه سال ها در این حوزه کار کردم بسیار خوشحال هستم. آخرین همکاری من با حوزه هنری در سینمای شیراز و سفری که به این شهر داشتم، بود.
دورلو ادامه می دهد: من برای تعویض پرده اکران سینما «ایران» به شیراز رفتم. پرده ای که در اختیار ما قرار گرفته بود یک متر از یک طرف بلند بود به همین دلیل از همکارم خواستم تا اضافی پرده جدید را ببرد و خودم رفتم تا پرده قدیمی را باز کنم. سوار بالابر شدم و بخشی از طناب های پرده را پاره کردم که ناگهان در ارتفاع ۱۷ متری بالابر خم شد و میله بالابر به کمرم گیر کرد، در نهایت به پایین پرت شدم و دنده هایم شکست. به تهران که بازگشتم بعد از مدتی به حوزه هنری رفتم و خواستم که خود را بازنشست کنم که در نهایت با ۴۲ سال بازنشسته شدم.
من عاشق آپارات هستم و آن را جزوی از زندگی خود می دانم. این وسیله تمام زندگی من را تامین کرده است به همین دلیل بیش از هر چیز به آن علاقه مند هستماین آپاراتچی قدیمی با اشاره به روی کار آمدن سیستم دیجیتال در سینماهای کشور بیان می کند: با وجود آمدن سیستم های دیجیتال برای نمایش فیلم هنوز هم معتقدم هیچ چیز جای آپارات را نمی گیرد و امیدوارم دوباره آپارات به دلیل کیفیت متفاوتی که دارد روی کار آید. به عنوان مثال نمایش «جنگ ستارگان» روی پرده تخت که برای این نوع از سیستم نمایشی است، لذت بخش نیست در حالی که پرده قوس دار در هنگام نمایش جذابیت بیشتری دارد.
وی با بیان اینکه اولین سینمایی که از پرده قوس دار استفاده کرد سینما «صحرا» است، توضیح می دهد: این پرده دارای ۷۰ سانتی متر قوس به سمت داخل بود و سینما آفریقا نیز تا ۱۰ سال پیش از پرده قوس دار استفاده می کرد. در جشنواره بین المللی فیلم فجر چند فیلم کودک و نوجوان با نگاتیو ۷۰ میلیمتری آورده بودند و من باید دستگاه را برای نمایش این فیلم ها آماده می کردم و این فیلم ها روی پرده قوس دار نمایش داده شد.
دورلو ادامه می دهد: متاسفانه این روزها ویدیوپروژکشن ها از کیفیت چندانی برخوردار نیستند و آن نور و رنگی را که می خواهیم هنگام نمایش به مخاطب نشان نمی دهند. یک مسئول آپارات یا نمایش فیلم مسئولیت نور و صدا را برعهده دارد و اگر نور و صدا او را راضی نکند، نمی تواند مخاطب را نیز راضی نگه دارد. علاوه بر آن هر آپارات در سینما به این معنا بود که یک یا ۲ نفر از کنار آن شغل داشتند، اما با آمدن سیستم دیجیتال شغل بسیاری از افراد از بین رفته است.
وی با اعلام اینکه اولین سینمای دالبی که در ایران راه افتاد سینما «استقلال» بود، می گوید: من بر اساس کتاب آموزشی که در اختیارم قرار داده بودند سیستم دالبی را در این سینما نصب کردم. البته قرار بود فردی به نام نیکلاس از ایتالیا بیاید تا سیستم دالبی این سینما را به صورت کامل نصب کند و وقتی هم که آمد سیستم را کاملا چک و تنظیم کرد و ۶ میلیون تومان دستمزد گرفت.
این پیشکسوت سینما در ادامه خاطره گویی هایش بیان می کند: من به مسئولان آن زمان گفتم به جای این همه هزینه، من سینماها را دالبی می کنم اما برای سینمای اول ۳ میلیون تومان و برای سینماهای بعدی ۱ میلیون تومان می گیرم. از من پرسیدند که چرا برای سینمای اول ۳ میلیون تومان می گیرم و من گفتم برای اینکه با ۲ میلیون آن می خواهم قطعات لازم برای دالبی کردن سیستم ها را خریداری کنم که البته این پیشنهاد من با موافقت همراه نشد.
آپاراتچی سینما «ریولی» تاکید می کند: بعد از آن قرار شد سیستم دالبی را در سینما «بهمن» نصب کنند که من گفتم این سیستم در سینما «بهمن» جواب نمی دهد و پیشنهاد دادم تا سینما «سپیده» که آن دوران از رونق بسیار کمی برخوردار بود دالبی شود که دالبی کردن این سیستم توسط من صورت گرفت ولی در نهایت به نام کسان دیگری ثبت شد.
وی توضیح داد: طی سال ها فعالیت من در هنگام نمایش فیلم با آپارات، تنها فیلمی که با استقبال بسیار بالایی همراه شد فیلم «کتاب آفرینش» ساخته جان هیوستون بود که این فیلم به مدت ۸ ماه به نمایش در آمد. «کتاب آفرینش» ۳ ساعت و ۲۰ دقیقه بود که شامل ۱۸ حلقه فیلم می شد. با توجه به اینکه تعدادی از سینماها با هم این فیلم را نمایش می دادند، فیلمبرها از یک سینما به سینمای دیگر در حال حرکت بودند تا مردم بتوانند فیلم ها را ببینند.
این آپاراتچی می گوید: من در سینماهایی کار می کردم که فیلم ایرانی نمایش نمی دادند و ما همزمان با تمام دنیا فیلم های خارجی اکران می کردیم حتی به خاطر دارم که اکران فیلم سینمایی «کینگ کونگ» را ساعت ۱ شب آغاز کردیم.
امیر دورلو در پایان توضیح می دهد: طی سال ها فعالیت خود در سینما به عنوان آپاراتچی تمام تلاشم را کردم که به بهترین نحو کارم را انجام دهم و همچنان بعد از این همه سال از انتخاب شغل خود بسیار راضی هستم.
