خسرو شهراز متولد 1330 در کرمانشاه و فارغ التحصیل کارشناسی برق و الکترونیک از دانشگاه شریف در سال 1363 است.
فیلم های سینمایی "خانه روشن"، "هفت دقیقه تا پائیز" ،" انتهای خیابان هستم "، " قصه ها "، " ماهی و گربه "، "چ"، و سریال های تلویزیونی "مقصر کیه"، "حکایات وضرب المثل ها"، "بنی آدم"، "سایه مهتاب"، "فصل مقاومت"، " میلیاردر"، " فرات"، "پشت بام تهران" و "آنام" تنها بخشی از کارنامه هنری خسرو شهراز است که اگر بخواهیم تمامی آن را در اینجا بیاوریم از حوضله مخاطبان خارج است.
همچنین نمایشهای "چشم در برابر چشم"، "مردی برای تمام فصول"، "در پوست شیر"، "در حضور باد"، "آن که گفت آری، آن که گفت نه"، "چه سالها که غریبانه زیستم"، "افسانه خروسخوان"، "غریبانه"، "شبی برای بودن"، "سیب سرخ هوا"، "هفت طبقه"، "کالون و قیام کاستلیون"، "شاه لیر"، "جن گیر"، " مشروطه بانو"، "مرز"، " آقای میوسو" ، "روز سیاوش"، "الویور توئیست"، "ماضی استمرای" و "بینوایان" تنها بخشی از نمایش هایی است که شهراز در آن ها بازی کرده است.
خسرو شهراز که فعالیت هنری خود را از صدا و سیمای کرمانشاه شروع کرد اینک پس از 66 سال سن و 52 سال کار هنری با وجود کارنامه درخشانی که از خود به جا گذاشته است هنوز از جایگاه خود رضایت نداشته و ندارد و معتقد است نارضایتی از خود باعث پیشرفت و اثری بهتر از فرد می شود. شهراز این روزها در سریال "آنام" که از شبکه سوم سیما روی آنتن است با بازی فوق العاده ای که از خود ارائه داده است با استقبال از سوی مخاطبان روبرو شده است.به همین مناسبت به گفت و گو با وی نشسته ایم که در ادامه خواهید خواند:
چه شد که نقش کبیر در سریال آنام را برای بازی پذیرفتید؟ چه چیزی در این نقش شما را جذب کرد؟
شهراز: من کارهای تصویری زیادی پیش از نقش کبیر بازی کرده ام. از رادیو و تلویزیون کرمانشاه فعالیت خود را شروع کرده و کار هنر را به دلیل مسائل مالی انتخاب نکردم، کار اداری و حقوق داشتم و قصد نداشتم شغلم را رها کنم. کار تصویر هم مورد علاقه هر بازیگری است و سریال "آنام" و نقش منفی کبیر یکی دیگر از آثار من است. نقش کبیر یک نقش تک بعدی نبود و بعد از خواندن فیلمنامه متوجه شدم که می توان روی این نقش کار کرد.
بازخورد مردم نسبت به بازی شما در نقش کبیر چگونه بود؟
شهراز: باتوجه به فرهنگی که در حال حاضر در جامعه ما حاکم است این جامعه نقش مثبت را دوست دارد. من به دلیل اینکه با مترو تردد می کنم مردم با لطف خود به مجموعه آنام از این اثر تعریف می کنند متوجه می شوم که این اثر را دوست داشته اند و یا وقتی نظرات مردم را در فضای مجازی درباره نقش کبیر می خوانم که با دیدن این نقش اذیت می شوند، این اذیت شدن را نقطه مثبتی برای اثر خود می دانم و احساس می کنم نقش به درستی اجرا شده است. این که تماشاگر با این نقش ارتباط گرفته و آن را احساس کرده است برای من دوست داشتنی است.
کدام سکانس سریال آنام را بیشتر از سایر سکانس ها دوست داشتید؟
شهراز: بیشتر سکانس های مربوط به نقش کبیر را دوست داشتم اما اولین سکانسم در مقابل گلچهره سجادیه، سکانسی با عبدالرضا اکبری و سکانسی که تلفنی با گلچهره سجادیه صحبت کردم را بیش از سایر سکانس‌ها دوست داشتم؛ ضمن اینکه با حضور هر یک از این اساتیدی که نام بردم انرژی خاصی به من داده می شد.
گلچهره سجادیه با سریال آنام پس از سال ها به تلویزیون بازگشت. نظرتان در مورد بازی او چیست و آیا با انتخاب درستی بازگشت؟
شهراز: بازی سجادیه برای من پیش از بازی کردن در سریال آنام نیز دوست داشتنی بود اما به عقیده من نقش او در آنام شاهکار بود، بسیار خوب موقعیت ها را لمس می کرد و از چهره اش بسیاری از اتفاقات را می دیدیم و بازی او بیداد می کرد. بسیاری از صحنه های بازی او را که از تلویزیون دیده ام به شدت من را تحت تاثیر قرار داده است. برگشتن سجادیه به کار تصویر فوق العاده و موفقیت آمیز بود و برای من این همکاری سعادتی بود.
دوست دارید بیشتر در کدام عرصه بازی کنید؟ تئاتر، سینما یا تلویزیون؟
شهراز: هر عرصه ای که اثر و نقش خوبی به من پیشنهاد داده شود چه تئاتر، سینما یا تلویزیون باشد خواهم پذیرفت. آرامش خود من بیشتر در تصویر است چون رسانه حکم‌فرماست. در تئاتر مقداری اذیت می شوم. اگر نقش خوبی در سینما باشد که مرا درگیر کند و دوستش داشته باشم خواهم پذیرفت.
دوست دارید نقش منفی بازی کنید یا مثبت؟دلیل آن چیست؟
شهراز: نقش های مثبت اکثرا روتین و کلیشه ای هستند من نقش مثبت زیاد بازی کرده ام اما در نقش منفی ابعاد زیادی پیدا می کنم که درگیر آن نقش می شوم ضمن اینکه نقش منفی فوق العاده سخت است، من این سختی را بیشتر دوست دارم، اینکه سختی کار را پیدا کنم، مرا اذیت کند، درگیرش شوم و یک بعد جدیدی از آن را کشف کنم. نقش پدر و درجه یک به من زیاد پیشنهاد داده می شود اما چنین نقشی را دوست ندارم که ساده و بدون واکنش بازی کنم. در واقع نقش هایی که با سکون باشند را دوست ندارم از این نظر نقش منفی را بیشتر دوست دارم. تلاش می کنم در نقش منفی ابعادی را کشف کنم که تا کنون دیده نشده است.
شما از بازیگران مطرح تئاتر هستید که مقام‌ها و جوایز متعدد بازیگری را از جشنواره های مختلف استانی و کشوری دریافت کرده اید. وضعیت تئاتر را در حال حاضر چگونه می بینید؟
شهراز: وضعیت آشفته ای حاکم است و من موافق این شرایط نیستم و همچنین موافق حضور نداشتن چهره ها هم نیستم اما شکل حضور چهره ها در تئاتر امروز غلط است. من دوست دارم در کنار هنرمندان مشهور باشم اما به این شکل که تماشاچی برای دیدن این دسته از هنرپیشه ها به طرف نمایش بیاید اصلا خوشایند نیست.
روز به روز متوجه حضور کمتر تماشاچی هایی که تمایل به دیدن هنرمندان مشهور داشتند، می شویم. مردم عادت می کنند و هنرمندان نیز از این شیوه دیده شدن حذف می شوند. مانند بادی است که می وزد و به تدریج آرام می شود. ضمن اینکه هنرپیشه هایی هستند که کارشان خوب است و کار تئاتر را دوست دارند و دیدگاهشان اینگونه نیست. من این دسته از هنرپیشه ها را مقصر نمی دانستم، کسانی که تصمیم گیرنده هستند بیشتر مقصرند. تئاتر سالهاست که در و پیکر خود را از دست داده و هر کسی که دوست داشته وارد این حوزه شده است، هر کسی دوست دارد کارگردانی می کند، نویسندگی می کند، تهیه کنندگی و کارهای دیگری انجام می دهد.
اساسا تئاتر قانونمند و منظم نیست. نظمی نیست که تعیین کند با چه ویژگی وارد این عرصه شویم. باید برای کسی که می خواهد وارد تئاتر شود مقرراتی اعمال کنند که با انجام آن مقررات به این عرصه وارد یا از ورودش جلوگیری شود. از نظر من اشکالی بر کسانی که در این عرصه فعالیت می کنند نیست. اما در کل وضعیت تئاتر بسیار بسیار آشفته است و بدون استاندارد برپا می شود.
من فکر می کنم این موارد به یک شکلی به این عرصه ضربه وارد می کند. کسانی که از رشته تئاتر فارغ التحصیل می شوند نیاز به سالن های استاندارد دارند. وقتی کسی که فارغ التحصیل این رشته می شود و با سالنی مواجهه می شود که هیچ امتیاز استانداری در صندلی، نور، صحنه و دیگر موارد ندارد، مجبور می شود از ایده های خود سانسور کند و وقتی اجرای یک اثر هنری را می بینیم، تعجب می کنیم که این اثر بنا به چه عاملی اجازه اجرا یافته است؟.
آیا از جایگاه خود در هنر و میزان تلاش هایی که در این عرصه کرده اید رضایت دارید؟
شهراز: فکر کردن به این قضیه خودگویی است، من اصلا از تلاش های خود راضی نبوده و نخواهم بود. حتی روزی که روی صحنه رفتم و جایزه دریافت کردم. همیشه معتقدم امتیازی که به من داده شده است برای هر کس دیگری نیز ممکن بود رخ بدهد. راضی نبودن بیشتر آدمها را به جلو سوق می دهد، همیشه تلاش کرده ام ببینم، مطالعه کنم، خودم را با آدم هایی که می خواهم نقششان را بازی کنم وفق دهم. اینکه بخواهم راضی باشم که به انتها برسم، نه. این رضایتمندی برای من در این 52 سالی که در عرصه بازیگری هستم به وقوع نخواهد پیوست.
قطعا پشت این نارضایتی از جایگاه خود در بازیگری سالها زحمت وجود دارد. از تلاش هایی که باعث شد تا به این جایگاه برسید برایمان بگویید و تعریف شما از بازیگری پس از این همه سال چیست؟
شهراز: همیشه فکر می کنم بازیگری دری است که هزاران در را درون خود باز می کند، هر در را باز کنی در دیگر باز می شود و بی انتهاست و واقعا هم همینطور است. در کنار بازی، نظم و انضباط و جدی بودن حرف اول را می زند به ویژه در مواقعی که تمرین داریم باید بیش از حد جدی باشیم و زمانی که برای تمرین می گذاریم تلاش کنیم. حداقل ۹۰ درصد از زمان تمرین خود را وقف کار کنیم نه این که از آن بزنیم، تمرین نکنیم و جدی نباشیم. متاسفانه امروزه بیشتر تمرین های تئاتر به یک دورهمی تبدیل شده است که کنار هم جمع شوند و دیداری داشته باشند و یک دور از روی متن آن خوانده شود.
اکثر تمرین هایی که امروزه در تئاتر حضور داشته ام باب دل من نبوده است. من بیشتر تمرین های تئاتر با خودم است. در خانه خودم اتود می زنم، به لحظات مختلف نمایشنامه فکر می کنم، فضای آن را به وجود می آورم و تمرین می کنم. اگر لازم باشد فیلم میبینم، رمان و قصه می خوانم، شعر می خوانم و چیزهایی که بتواند به نقشم کمک کند.
نزدیک به شصت و شش سال از سنم می گذرد و این توانایی را در خودم می بینم که بتوانم بیشتر کار کنم، خسته نمی شوم، از کار کردن لذت می برم، از این که کاری را با جزئیات آن انجام دهم و به نقشی که انتخاب کرده ام برسم لذت می برم.
وضعیت حاکم بر فضای کار سینما را چگونه می بینید؟ آیا خودتان از این وضعیت رضایت دارید؟
شهراز: متاسفانه لابی بازی، پارتی، دوستی، همنشینی های خاص و دور همی ها باعث نبودن چهره های هنری شده است. مخاطب در حال حاضر حساب و کتابی ندارد. بسیاری از جوان‌ها را می شناسم که مستعد و فوق العاده هستند و هم‌سن پسر من هستند اما برای هنر نمایی به آن ها جایگاهی داده نمی شود. یک دفترچه دارم که اسم هر کدام از این بازیگران مستعد را با خصوصیات و ویژگی‌ها و بازیشان یادداشت کرده ام و سر هر پروژه ای که بروم این دفترچه را همراه خود دارم و اسم این عزیزان را ارائه می‌دهم اما هیچ اقدامی نمی شود. متاسفم که برای این بازیگران فرصتی پیدا نمی شود یا جایی نیست که یک بار هم شده است فرصتی پیش آید تا خود را نشان دهند.
این روزها چه پیشنهادات و فعالیت‌های هنری دارید؟
شهراز: در تمرین نمایش شارلی به کارگردانی و دراماتوری مسعود دلخواه هستم. شارلی یکی از نمایشنامه های بی نظیر شکسپیر است. مرتضی اسماعیل کاشی، محمدرضا علی اکبری، بهناز جعفری، پانته آ پناهی ها و اکبر زنجانپور که کسوت استادی همه ما را دارند در این اثر بازی می کنند. در این نمایش نقش لاستر را بازی می کنم و هم پای دوست و رفیق خدمتکار شارلی را بازی می کنم که سرنوشت هر دو مشترک و به هم نزدیک است.
کار جدیدی برای من است و دوست داشتم این تجربه را داشته باشم. کار فوق العاده خوب و حرفه ای مد نظر داشتم و تجربه جدیدی است که پذیرفتم در آن بازی کنم. این نمایش اول تیرماه به روی صحنه می رود. کار با استقبال مواجه خواهد شد چون نگاه مسعود دلخواه و ساختار اجرایی او متفاوت از کارهای دیگر است، منظم در تمرین، با برنامه و با گروه خوب کار می کند و اثر را جلو می برد. همه این ها دست به دست هم می دهد تا کار خوب و بی نظیر باشد.
چهره های شناخته شده ای در این نمایش حضور دارند، هر چند به شخصه اعتقادی به این موضوع ندارم و انتظار دارم خود اثر خوب باشد. سالها پیش که چهره ها در تئاتر نبودند اجراها بی نظیر و پر از تماشاچی بود اما امروز هر کاری که اجرا می شود حتما باید یکی دو چهره باشد تا تماشاچی را به دیدن نمایش بکشاند. این موج حضور چهره ها در تئاتر پس از مدتی محو می شود و آن چه می‌ماند کارها، بازی های خوب، کارگردانی خوب و متن خوب است. انشاالله روزی تئاتری که همه ما میشناسیم روی صحنه بیاید.
چند سریال و دو کار سینمایی به بنده پیشنهاد شده است که در حال بررسی آنها هستم تا آن اثری که دوست دارم را انتخاب و در آن بازی کنم. عادت ندارم چند کار تصویری را همزمان بازی کنم. متاسفانه جلسه تمرین در کار تصویری حذف شده است و دوست دارم فرصت داشته باشم تا تمرینات را خودم انجام دهم تا برای نقش آماده شوم . از این لحاظ یک اثر تصویری کار می کنم تا فرصت زیادی صرف تمرین آن کنم. به احتمال قوی در اثری سینمایی بازی خواهم کرد و کارگردان آن از فیلمسازان مطرح سینما است.
از بیماری قدیمیتان چه خبر؟
شهراز: مدت ده سال بود به سرطان مبتلا بودم و با آن دست و پنجه نرم میکردم اما یک سال و نیم است که برطرف شده است و تنها با تجویز پزشک تا سه سال آینده باید مراجعه و تست آزمایش بدهم تا تحت کنترل پزشک و با نظارت او روند سلامت حفظ شود.
سخن پایانی؟
شهراز: از شما بابت زمانی که برای مصاحبه با بنده گذاشتید تشکر می کنم.
