پویا نبی، کارگردان فیلم‌های کوتاه مثل «خواب گردها»، «ماه عسل»، «شبی که زمین ایستاد» و «سایلنت» را ساخته است. این آثار به جز حضور و موفقیت در جشنواره های داخلی، حدود سی حضور خارجی داشتند که با موفقیت هایی همراه بوده است. در رابطه با فیلم کوتاه با «پویا نبی» گفت و گویی داشتیم. مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید؛
هدف و دغدغه از ساخت «خواب گردها» چه بود؟
حرف از دغدغه و یا بیان یک دیدگاه حداقل برای کارگردانی مثل من تا حدودی بزرگ نمایی است، اما در پاسخ به پرسش شما باید بگویم «خواب گردها» تقریبا در ادامه مسیری است که حدود 6 سال پیش آغاز کردم و به نحوی در تکامل فیلم های گذشته من است . فیلمی که بر اساس جریان سیال ذهن ساخته شده و بر استفاده از عناصر صوتی و تصویری در سینما مبتنی است؛ البته کمی هم فضای فانتزی دارد.
حرف اصلی این فیلم چیست؟
«خواب گردها» داستان دو کودک ( یک دختر و یک پسر است) که از سر کنجکاوی به عمارتی قدیمی و فرسوده پا می گذارند؛ حادثه ای برای پسر بچه رخ می دهد و او برای لحظاتی در شوک فرو می رود. حالا زمان ها با همدیگر تلفیق می شوند به نحوی که دیگر در اواسط داستان نمی‌توانیم حدس بزنیم. کدام بخش خواب و کدام بخش بیداری است و هرچقدر به جلو حرکت می کند، جنون آمیزتر و دیوانه وارتر می شود، تا جایی که از هرگونه منطقی تهی می شود.
آیا ساخت فیلم کوتاه سخت است؟
اساسا ساخت فیلم کوتاه آن هم در سینمای ایران سخت است. جدا از گرفتن مجوزهای گوناگون، جمع کردن یک تیم حرفه ای و پیدا کردن لوکیشن های مناسب و یافتن سرمایه کافی برای تولید یک اثر استاندارد هم تبدیل به مصیبتی عظیم شده است. دیگر مانند سال های گذشته نمی توان با درآمد شخصی فیلم تولید کرد و هزینه ها به طرز چشمگیری افزایش پیدا کردند؛ این در حالی است که تقریبا سه سالی است مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که روزگاری از ارکان تولید فیلم کوتاه حرفه ای بود، فیلم کوتاه را از دستور کار خود خارج کرد. حوزه هنری و کانون فکری کودکان هم تقریبا چنین شرایطی را دارند. سازمان های مثل اوج هم با فیلمسازانی مثل من همکاری نمی کند.
در این میان تنها «انجمن سینمای جوانان ایران» باقی می ماند که هم اکنون تنها متولی فیلم کوتاه است و متاسفانه آن هم به دلیل سیاست های کلان سازمان سینمایی چند وقتی است تولیدات خودش را متوقف کرده است. در چنین شرایطی چگونه می توان در این مدیوم ادامه حیات داد؟ چگونه می توان فیلم کوتاه خوب ساخت ؟ و اساسا چگونه می توان از سختی سخن نگفت و امیدوارانه به آینده نگاه کرد؟! چرا من بعد از ساخت 4 فیلم کوتاه درست در مرحله ای که به یک بلوغ کاری رسیدم و متوجه شدم اشتباهات گذشته ام چه بوده، باید در این مرحله متوقف شوم؟ این در حالی است فیلمسازان بسیار بهتر از من در این مملکت زیست می کنند که دارند زیر چرخ دنده های بروکراسی له می شوند.
سینمای کوتاه ایران در هیچ زمانی مثل این سالها در اوج و موفقیت نبوده، اما تردید نکنید با برخوردی که با فیلم کوتاه از جانب مدیران فرهنگی می شود، باید فاتحه این سینما را خواند و به نوعی شاهد یک نسل کشی فرهنگی خواهیم بود. صدای شکستن استخوان های همکارانم را به وضوح در این ایام می شنوم .
چه برنامه ای برای ساخت اولین فیلم بلند سینمایی خود دارید؟
اگر بتوانیم بحث مهم سرمایه را سریعتر حل کنیم تا نیمه اول سال آینده اولین فیلم بلند سینمایی ام را مقابل دوربین می برم.
تعریف شما از عرصه فیلم کوتاه چیست؟
فیلم کوتاه یک مدیوم است. یک هنر کاملا اصیل که قواعد خاص خودش را دارد و بسیار ظریف تر و سخت تر از فیلم بلند سینمایی است. یکی از اتفاق های تلخی که در کشور ما رخ داده، این است که این مدیوم اصیل، شریف و منحصر به فرد تبدیل به پُلی برای فیلم بلند شده. این روزها بسیار می شنوم که برخی دوستان می گویند قبل از ساخت فیلم اولم باید چند فیلم کوتاه برای دست گرمی بسازم! من خطابم به این دوستان است که عزیزان فیلم کوتاه محل سیاه مشق کردن نیست. این یک هنر مستقل است که ساختار روایی مخصوص خودش را دارد و امروزه آنقدر جایگاه رفیعی در دنیا دارد که دانشگاه های معتبر سینمایی در کشورهای توسعه یافته به طور خاص فیلم کوتاه را تدریس می کنند و جشنواره های طراز اولی چون «کن» ، «ونیز»، «برلین» و «ساندنس» افتخارشان نمایش و داوری فیلم های کوتاه از سرتاسر جهان است. در پایان فقط این آرزو را دارم که مدیران فرهنگی به حرف جوان های امثال من اندکی گوش دهند. ما هم فرزندان این سرزمین هستیم و این حق را داریم که آینده ای روشن تر برای خودمان متصور باشیم.
گفتنی است؛ «خواب گردها» شهریور امسال آماده شد و اولین نمایش آن در جشن خانه سینما بود که کاندید بهترین صدا و فیلمبرداری شد. پس از آن به جشنواره فیلم کوتاه تهران رفت که پس از کاندید شدن در بخش های بهترین صداگذاری و صدابرداری و فیلمبرداری، علی قاضی جایزه بهترین فیلمبرداری را به واسطه این فیلم دریافت کرد. بخش ارسال به جشنواره های خارجی این فیلم نیز به تازگی آغاز شده است. «خواب گردها» هم اکنون به چهل و سومین دوره جشنواره جهانی فیلم های علمی تخیلی بوستون آمریکا راه یافته است.
