اکبر نبوی مجری کارشناس سینمایی «چشم شب روشن» شامگاه ۲۷ و بامداد ۲۸ دی به بهانه به وجود آمدن معاونت انیمیشن در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی میزبان امیر محمد دهستانی بود و با او درباره وضعیت و چشم انداز سینمای انیمیشن در کشور گفتگو کرد.
دهستانی که حدود ۳ دهه درگیر کار انیمیشن است، درباره راه اندازی این معاونت گفت: جامعه انیمیشن بابت این اتفاق بسیار خوشحال است و انتظار دارد که ما بتوانیم کاری انجام دهیم؛ چراکه در سال های اخیر در این حیطه به لحاظ اقتصادی رکود زیادی بوده است.
جوایز مهم سال های اخیر انیمیشن مربوط به تولیدات مرکز گسترش بوده است
معاون انیمیشن مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی افزود: با حمایت سید محمدمهدی طباطبایی نژاد و حضور فعال مرتضی رزاق کریمی در مرکز، تاثیر واقعی در انیمیشن ایران گذاشته شده است، جریان انیمیشن هنری پیشرفت زیادی در آنجا داشته و همه جوایز مهم سال های اخیر جشنواره های ایران از آن آثاری بوده که این مرکز در طی سه سال اخیر تولید کرده است؛ به اضافه اینکه تعداد زیادی از آثار مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، جوایز جشنواره های خارجی را از آن خود کرده اند.
دهستانی تصریح کرد: انیماتورها از ویژگی های خاصی برخوردارند و سطح تحصیلات شان بین تمام اصناف خانه سینما، از همه بالاتر است. این نشان می دهد که انیمشن کار تخصصی بالایی می خواهد. در این میان پرسشی مطرح می شود که چرا تاکنون به جایی که می خواستیم نرسیدیم که در پاسخ می توان گفت که بحث ما حضور انیمیشن در سینما است و این امر به شکلی که باید، هنوز اتفاق نیفتاده است؛ بودجه ها صرف شده، تعدادی فیلم ساخته شده و بسیاری از آثار یا از کیفیت خوبی برخوردار نبوده اند و یا فروش نرفته اند. ولی در این میان تعداد اندکی از آثار، چون «شاهزاده روم» و «تهران ۱۵۰۰» با موفقیت روبرو شده اند و جذب مخاطب داشتند که البته در این زمینه چند اثر دیگر در راه است.
حضور انیمیشن در سینما واجب است
وی ادامه داد: انیمیشن بلند شاهنامه ای با نام «آخرین داستان» را داریم که کار بسیار خوبی است و در عرصه بین المللی نیز درخشش هایی پیدا کرده و این روند روبه رشد است. در حقیقت، انیمیشن در سینما واجب است و در دنیا بین ۱۰ فیلم پرفروشی هر سال که هالیوود اعلام می کند، ۳ فیلم بالای لیست متعلق به فیلم های انیمیشن است. این نشان می دهد که چقدر اقتصاد به اینگونه آثار وابسته است، خصوصا سینمای ایران که به فضای تازه نیاز دارد.
معاون انیمیشن یادآور شد: این موضوع به درستی نیز درک شده است و من اعلام می کنم اینکه مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بودجه گرفته است، شایعه است. ما انتظار داریم اتفاقات خوبی بیافتد و بتوانیم در سال ۲تا ۳ فیلم سینمایی خوب انیمیشن ایرانی برای بچه های ایرانی داشته باشیم.
حال انیمیشن خوب نیست
در ادامه نبوی نظر دهستانی را درباره احوال انیمیشن جویا شد و دهستانی در پاسخ گفت: اگر از لحاظ اقتصادی به این موضوع نگاه کنیم حال انیمیشن خوب نیست، به خصوص در چند سال اخیر با توجه به کاهش تولیدات و وضعیت اقتصادی که به ویژه صدا و سیما دارد، چون تعداد زیادی از انیماتورها از کارهای تلویزیونی ارتزاق می کنند و کپی رایت این کارها برای خود صدا و سیما است و معمولا اجازه فروش ندارند، اوضاع خوب نیست.
وی افزود: البته تغیرات پیش آمده در سال های اخیر مثبت است اما در کل، به خاطر کاهش تولیدات و سرمایه گذاری، وضع خوب نیست، به خصوص در بخش تولیداتی که در شهرستان ها انجام می شد و در چند سال اخیر به خاطر کاهش بودجه ضربه خورده است.
می خواهیم پروژه های بزرگی را راه اندازی و کارآفرینی کنیم
دهستانی در تکمیل حرف هایش گفت: در سیمای استان ها زحمات فراوانی طی ۱۰ سال گذشته صورت گرفته که تیم های متخصص انیمیشن در شهرستان ها شکل بگیرند. مسأله اصلی نبود بودجه و مدیریت است و اگر این اتفاق بیافتد، ما در پی آن هستیم که بتوانیم پروژه های بزرگی را راه اندازی کنیم که از طریق آنها کارآفرینی و افراد مشغول به کار شوند؛ قطعا چرخه اقتصادی خوبی راه خواهد افتاد.
دهستانی در رابطه با اوضاع کنونی انیمشن گفت: پایه انیمیشن حرفه ای، انیمیشن تلویزیونی بود و اگر ما در حال حاضر حرفی از انیمیشن سینمایی می زنیم، در واقع حاصل دانشگاهی به نام تلویزیون است که با تمام افت و خیزها بنیان انیمیشن حرفه ای را در ایران پایه گذاشته است و من هم در همین سیستم کار کردم.
انیماتورهای زیادی از ایران رفتند و در کمپانی های خارجی مشغول به کار شدند
بخش عمده ای از انیمیشن ایران اعم از یادگیری، حرفه ای شدن و ارتزاق از طریق تلویزیون بوده و در حال حاضر هم هست اما به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر کشور این روند افت کرده است. از آنجایی که انیماتورها بنیه اقتصادی ضعیفی دارند بسیاری از آنها از ایران می روند و در کمپانی های بزرگ خارجی مشغول به کار می شوندوی افزود: بخش عمده ای از انیمیشن ایران اعم از یادگیری، حرفه ای شدن و ارتزاق از طریق تلویزیون بوده و در حال حاضر هم هست اما به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر کشور این روند افت کرده است. از آنجایی که انیماتورها بنیه اقتصادی ضعیفی دارند بسیاری از آنها از ایران می روند و در کمپانی های بزرگ خارجی مشغول به کار می شوند.
دهستانی تصریح کرد: انیمیشنی با نام «بلال» در یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس ساخته شده که هزینه ای بالغ بر ۲۰ میلیون دلار را متحمل شده است و نکته جالب اینجا است که بسیاری از انیماتورهای ایرانی در این اثر کار کرده اند.
معاون انیمیشن مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بیان کرد: به لحاظ اقتصادی انیمیشن ها به چند دسته تقسیم می شوند، دسته اول آنهایی که تبلیغاتی هستند، دسته دیگر مانند «دیرین دیرین» جنبه اطلاع رسانی دارند و دارای حامی مالی هستند و گردش اقتصادی بدی هم ندارند. این کارها از لحاظ زمانی خیلی زود تمام می شوند؛ کارهای فاخری هم نیستند که ما روی آنها به عنوان سینمای انیمیشن حساب کنیم اما باید برای این سینما برنامه ریزی کرده و از افراد درجه یک کمک بگیریم. این بخشی از هدف ما است که دنبال می کنیم.
هیچ تهیه کننده خصوصی ۴، ۵ میلیارد برای انیمیشن هزینه نمی کند و ۲ سال زمان نمی گذارد
وی ادامه داد: بخش دیگر، مربوط فیلم های تلفیقی است که با نام سینمای هیبرید شناخته شده است و در سینمای دنیا بسیار مطرح بوده و تلفیقی از فیلم و انیمیشن است. به لحاظ اقتصادی انیمشین بسیار هزینه بر و زمان بر است و قطعا هیچ تهیه کننده خصوصی برای کار فاخر پا جلو نمی گذارد. برای تولید فیلم سینمایی انیمیشن ۴ تا ۵ میلیارد تومان حداقل هزینه ای است که صرف می شود و حداقل زمان آن ۲ سال است؛ بنابراین دولت باید قدم جلو بگذارد و استارت اولیه را بزند.
دهستانی اعلام کرد: هدف ما این است به سمت تولید بزرگ رفته و آنجا در کنار کنترل کمی، کنترل کیفی داشته باشیم و طبیعی است که ما نتوانیم از همه جامعه انیمیشن ایران حمایت کنیم. روی بخش های کیفی آن کار می کنیم و در مرکز گسترش چه در بخش فیلم کوتاه و چه در بخش فیلم بلند دنبال درجه یک های کار انیمیشن هستیم .
کارگردان فیلم «داستان پیامبران» درباره بازار منطقه ای گفت: قطعا باید روی این موضوع برنامه ریزی کنیم، جلسات مشاوره و کارشناسی بگذاریم، از وجود افراد با تجربه بهره ببریم و با برخی از بازارهای مهمی مثل بازار چین مرتبط شویم.
برای تولیدات خوب انیمیشن ایرانی، بازار تشنه ای در داخل کشور وجود دارد
وی ادامه داد: بخش عمده این بازار مربوط به خود ایران است که نباید آن را دست کم بگیریم و به نظر من برای تولید خوب ایرانی بازار تشنه ای وجود دارد و این می تواند خودش بسیار جوابگو باشد. تولید برای تماشاگر و کودک ایرانی که انیمیشن ایرانی ببین بسیار مهم است و کاملا قابل اجرا است.
در ادامه دهستانی درباه چشم انداز سینمای انیمیشن کشور از لحاظ کیفی و کمی گفت: همین حالا چند فیلم انیمیشن وجود دارد که یکی از آنها «فهرست مقدس» بوده و در حال اکران است. همچنین انیمیشن دیگری به نام «رهایی از بهشت» ساخته علی اسکویی را داریم که جایزه های زیادی در سطح بین الملل از آن خود کرده و به قول مرتضی رزاق کریمی معبر بودن جشنواره دارد برایش اتفاق می افتد، خریدار خارجی پیدا می کند و در حال اکران شدن در جشنواره کن است.
وی افزود: بحثی دیگر هم وجود دارد که ما باید در نظر بگیریم؛ وقتی این فیلم ها ساخته می شود پرچم ایران را در کشور های خارجی به احتزاز در می آورد.
وی یادآور شد: این واقعیت وجود دارد که انیمیشن، هنری تکنولوژیک است و جنبه های سینما، تکنولوژی و غیره را با هم دارد و ترکیب تمامی هنرها به علاوه تکنولوژی پیشرفته روز است.
نمایش انیمیشن های ایرانی در اروپا نماد فرهنگ ایرانیان است
امیر محمد دهستانی تشریح کرد: زمانی که انیمیشنی ایرانی در اروپا به نمایش در می آید، می تواند نماد فرهنگ ایرانیان باشد زیرا وقتی کسی این آثار را ببیند با خودش می گوید که اگر آنها انیمیشنی در این حد و به این خوبی دارند، به مسائل دیگر خود چگونه رسیده اند و این نشان می دهد که روی مسائل بنیادین چقدر کار شده است. این امر راهگشا است و شما می توانید در بازار جهانی حرفی برای گفتن داشته باشید
معاون انیمیشن مرکز گسترش ادامه داد: امیدوارم همانطور که سینمای ما ۲ اسکار گرفت، حداقل برای انیمیشن کوتاه نیز این اتفاق بیفتد و بحث اکران در این زمینه بسیار جدی است.
دهستانی در پایان یادآور شد: بحث دیگر ما، ویدیو است یعنی اورجینال انیمیتد ویدئو یا انیمیشن ویدئو که آن هم به نظر من جای کار دارد و ما در حال بررسی اش هستیم. در هر حال ما باید خوراک فرهنگی و سرگرمی را در حیطه انیمیشن برای این مملکت تامین کنیم و به گردش اقتصادی درستی برسیم.
مجله شبانگاهی «چشم شب روشن» به تهیه‌کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه ساعت ۲۳ از شبکه چهار سیما پخش می‌شود.
