«محمود گبرلو» مجری و تهیه کننده برنامه «شب‌های شفاهی» درباره هدف‌گذاری‌های این برنامه سینمایی که در تلویزیون پخش می‌شود، گفت: طبیعتا هر برنامه تلویزیونی برای خود استراتژی و هدفی دارد و براساس آن پیش می‌رود. ترسیم صحیح جایگاه فرهنگ و هنر و سینما در جوامع امروزی که از اهداف مهم ما است و بر همان سعی شده تا به فرهنگ بومی و ملی توجه بیشتری شود و توسط نیازهای روزمره فرهنگی و هنری مردم به فرهنگ بومی و ملی در سینما توجه داشته باشیم.
** حاکمیت نگاه و سلیقه‌های شخصی در سینما
وی با اشاره به فرهنگ بومی و ملی ادامه داد: واقعیت این است که ما احساس می‌کنیم سینما از اهداف خود دور شده و بیشتر نگاه و سلیقه‌های شخصی در سینما حاکم شده و همین هم باعث آسیب جدی به سینما شده که در اینصورت سینما به سمت بی رونقی خواهد رفت. به همین دلیل ما فکر می‌کنیم یکی از ضعف‌های جدی سینمای ما این است که در قصه‌هایمان کمتر به فرهنگ بومی و ملی ایران و فرهنگ اقوام توجه می‌شود. قصه‌هایی که در این چند ساله اخیر در سینمای ما ساخته می‌شود بیشتر قصه‌های شخصی و محدود به تفکر و اندیشه‌های تعداد اندکی از افراد جامعه است و به همین دلیل تماشاگر خاموش زیادی در سطح کشور داریم که مایل هستند به سینما بروند اما احساس می‌کنند که سینما نیاز آنها را برطرف نمی‌کند.
** توجه به فعالیت‌های هنرمندان در سایر شهرهای ایران
مجری سابق برنامه سینمایی «هفت» در ادامه بیان داشت: یکی از اهداف شب‌های شفاهی توجه به فعالیت‌های هنرمندان در سایر شهرهای ایران است به خصوص آندسته از هنرمندانی که در عرصه فیلمسازی و فرهنگ و هنر مشغول فعالیتند و گرایش و نگرش خوبی هم به این مرز و بوم و فرهنگ بومی کشورشان دارند. خیلی از هنرمندان ما در در شهرستان‌ها مراکز سینما جوان و خانه هنرمندان هستند که به فرهنگ ایرانی توجه ویژه‌ای دارند اما دیده نمی‌شوند و یکی از هدف‌های ما این است که اینها را بهتر بشناسیم و به مردم معرفی کرده و با آنها بحث و گفت‌وگو کنیم و دیدگاه‌ها و نظریاتشان را در برنامه به مخاطب منتقل کنیم.
** از دیدگاه‌های مقام معظم رهبری به سینما استفاده می‌کنم
وی در ادامه با اشاره به اینکه شب‌های شفاهی از چه زوایایی به موضوع‌های سینمایی می‌پردازد، گفت: دیدگاه‌های ویژه خودم در این برنامه بر اساس دیدگاه‌ها و نظرهایی است که مقام معظم رهبری به سینما دارند و دنباله روی انتظارات، برنامه‌ها و دیدگاه‌هایی هستم که ایشان از سینما انتظار دارند. به همین دلیل کلیه صحبت‌ها و نظریاتشان را مطالعه کردم و سرفصل‌هایی را برای خودم تعیین کردم و بر اساس آنها برنامه را به این سمت هدایت می‌کنم. به همین دلیل گفت‌وگویم با سینماگران بحث اصلی‌ام چگونگی رونق سینما است. چون ایشان نسبت به تاثیرگذاری سینما در ایران و جهان تاکید دارند، ما هم اگر بخواهیم این تاثیرگذاری را ببینیم باید شاهد رونق سینما باشیم.
** «هفت» و «شب‌های شفاهی» تفاوت آنچنانی با هم ندارند
گبرلو درباره تفاوت بین برنامه «شب‌های شفاهی» با برنامه «هفت»، نیز گفت: به طور طبیعی می‌توان شباهت‌هایی را بین این دو برنامه پیدا کرد چون گبرلو همان گبرلویی است که در برنامه هفت مجری بوده و دیدگاه و نظراتش هم به همان شکل است و اهالی سینما هم همان اهالی سینما هستند و خیلی با هم تفاوتی ندارند. بعد از پایان یافتن برنامه هفت برنامه جدی سینمایی در تلویزیون وجود نداشت که در مورد مباحث کلان سینمای ایران بحث و گفت‌وگو کند. مدیران محترم شبکه شما پیشنهادی دادند و من نیز طرحی را ارائه دادم و بر اساس آن قبول کردند که این برنامه سینمایی با دو سه رویکرد متفاوت و جدید از شبکه شما روی آنتن رود.از جمله اینکه سینما را فقط به خاطر سینما نبینیم و سینما را برای مردم ایران ببینیم.
وی افزود: براساس فرهنگ ایرانی و بومی و آرمان‌ها و ارزش‌هایی که در جامعه وجود دارد، ما به بحث و گفت‌وگو با صاحب نظران و فیلمسازان می‌پردازیم. در هفت یکی از استراتژی‌هایم این بود که وارد نظریه پردازی نشوم و مهمانان نظرات خود را بیان کنند، اما در «شب‌های شفاهی» مهمان روبه‌روی من می‌نشیند و من با او چالش می‌کنم یا فرض کنید که در بخش تحلیل فیلم کسی به‌عنوان منتقد حضور پیدا نمی‌کند یا دو منتقد روبه‌روی هم نمی‌نشینند تا درباره فیلم صحبت کنند بلکه یک کارشناس فیلم روبه‌روی من نشسته و با من گفت‌وگو می‌کند، به‌علاوه در بخش نگاهی به فیلم‌های روز یا مباحث روز، فیلمساز باز هم با من به گفت‌وگو می‌نشیند.
این مجری و تهیه کننده درباره اینکه آیا «شب‌های شفاهی» موازی کاری با برنامه هفت است؟ گفت: برنامه هفت که فعلا تعطیل است و هنوز هم نیامده که ببینیم چه رویکردی دارد و نمی‌شود از الان قضاوتی کرد. نکته بعدی این است که من در این حوزه نمی‌توانم نظری بدهم و صاحب نظر باشم و مدیران تلویزیون باید پاسخگو باشند. من تهیه کننده و برنامه ساز تلویزیونی هستم که طرحی را ارائه می‌دهم و بعد از توافق آن را اجرا می‌کنم. در رأس مدیران تلویزیون باید این سیاست‌گذاری وجود داشته باشد که برنامه‌های سینمایی در شبکه‌های متعدد با چه رویکردی می‌خواهند روی آنتن بروند و آنها باید تصمیم گیرنده و تعیین کننده باشند. البته از لحاظ شخصی خوشحالم که تمامی شبکه‌های تلویزیونی هم به برنامه‌های سینمایی بپردازند. چون سینما می‌تواند نقش مهمی را در جامعه به خصوص برای نسل جوان (تفکر، اندیشه و آرمان‌هایش) داشته باشد.
وی افزود: اما مدیران تلویزیون باید این تصمیم را بگیرند که به یک وحدت و نقطه نظر مشترک برسند و پراکندگی در برنامه‌های تلویزیون وجود نداشته باشد به گونه‌ای که یک برنامه سینمایی، سینما را تخریب کند و برنامه دیگر به شدت از سینما تمجید و تعریف کند. به نظرم با یک برنامه‌ریزی درست می‌توان سیاست گذاری برای همه برنامه‌های سینمایی تبیین و بر اساس آن عمل کرد، ما خودمان به این خاطر که فردا مورد سوال قرار نگیریم که چرا شبیه به دیگران شدید خیلی به این فکر کردیم که یکی از نقاط ضعف سینما در اصول و استراتژی، عدم توجه به فرهنگ بومی و ایرانی است و به همین دلیل رویکرد برنامه را به این سمت قرار دادیم.
** در حال حاضر فقط سینما بازتاب خوبی بین مردم دارد
این مجری درباره اینکه چرا در ابتدا با اینکه برنامه در شاخه‌های مختلفی قرار بود ساخته شود، شما به سمت موضوعی مثل سینما رفتید؟ گفت: در حال حاضر و در میان تئاتر، تلویزیون،موسیقی و نقاشی فقط سینما است که بازتاب و تاثیر بیشتری به نسبت سایرین دارد و ما هم بنا داریم تا بعد از ایام جشنواره به سمت شاخه‌های دیگر هنری برویم.
گبرلو ضمن بیان اینکه دوست داریم در ده روز جشنواره هم برنامه‌ای را برای مردم داشته باشیم، بیان داشت: اگر مدیران سازمان و همچنین مسئولین برگزاری جشنواره با یکدیگر به توافق برسند، در ایام جشنواره هم می‌توانیم از کاخ جشنواره برای مخاطبان سینما برنامه زنده داشته باشیم.
** مناسب‌ترین شبکه، شبکه شما بود
وی با اشاره به اینکه چرا طرح و ایده برنامه سینمایی خود را به شبکه شما ارائه داد نیز گفت: شبکه سه که از من خوشش نمی‌آید و سر برنامه هفت من را شبانه از برنامه بیرون کردند آن هم بدون تشکر و عذرخواهی و خداحافظی در حد پیامک! الان هم که همان مدیر در رأس کار است، طبیعتا از ما خوشش نمی‌آید که برنامه‌ای به ما بسپرد. شبکه دو که برنامه سینمایی برای خودش دارد، شبکه یک هم نمی‌دانم رویکردش سینما هست یا نه، شبکه چهار هم که برنامه سینمایی دارد و ما دیدیم که شبکه شما برنامه سینمایی ندارد و به این شبکه رفتیم.
** شبکه شما به شهرستان‌ها توجه دارد
مجری برنامه «شب‌های شفاهی» درباره اینکه رسالت اصلی شبکه شما پرداختن به امور و مسائلی است که در شهرستان‌های ایران وجود دارد و اینکه شما برای سراسری کردن این برنامه چه کردید، بیان داشت: اینکه شبکه شما شبکه استانی است، به نظرم منسوخ شده است چراکه همه شبکه‌های تلویزیونی روی ماهواره قرار دارند و از این رو می‌توان از سراسر جهان آنها را دید. طبیعتا یکی از رویکردهای این شبکه می‌تواند توجه به شهرستان‌ها باشد که خیلی خوب است و ما هم با تمام وجود سعی‌مان را به کار بستیم تا برای رونق گرفتن سینما در سراسر کشور گام برداریم. سینما که فقط مختص تهران نیست و 70 درصد از تماشاگران سینما در شهرستان‌ها هستند، بنابراین اگر تلاش کنیم تا وضعیت سینما را در شهرستان‌ها سر و سامان دهیم (از لحاظ سالن‌سازی، آشتی مردم با سینما ، توجه به فرهنگ و رسومی که مردم شهرستان با آنها خو گرفته‌اند و می‌توانند در قصه‌ها شاهدش باشند) کمک بزرگی به رسانه ملی، شبکه شما و تعداد مخاطبان این دو و همچنین سینما که در آینده موفق‌تر باشد، کردیم.
** رویکردمان بررسی وضعیت سینمای جهان نیست
وی ادامه داد: سینمای جهان جزو رویکرد ما نیست، مگر اینکه حس کنیم جریانی به روز در حال اتفاق افتادن است که لازم است درباره آن بحث کنیم. معتقدم سینمای ایران آنقدر نیاز به کمک دارد که توجه کردن به سینمای جهان خیلی نمی‌تواند در وظایف برنامه‌سازان تلویزیون قرار بگیرد. ضعف‌های جدی در سینمای ایران به لحاظ فیلم‌نامه، سالن سازی، استراتژی و برنامه‌ریزی وجود دارد که اگر به اینها توجه نکنیم دیگر سینما کاربردش را از دست می‌دهد. همین الان هم سینما در ایران تماشاگر زیادی ندارد و خیلی جذاب نیست. فقط عده‌ای خاص در طول سال به سینما می‌روند. در صورتیکه انبوهی از تماشاگران خاموش این جامعه هستند که فیلم دیدن و سینما رفتن را دوست دارند، اما چونکه فیلم خوبی ندارند سینما را از سبد فرهنگی خود حذف کردند.
گبرلو همچنین افزود: البته این درست نیست که بگوییم فقط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بانی و متولی اینهاست و اگر آن درست شود، سایر مسائل هم درست خواهد شد. بسیاری از نهادهای فرهنگی در کشور هستند که در قبال سینما وظایفی دارند که باید آنها را به درستی انجام دهند. برخی وظیفه‌شان تولید فیلم سینمایی است نه تولید سخنرانی، موعظه و حرف و حدیث! متاسفانه بسیاری از مسئولین سینمایی به جای اینکه به تولید بپردازند، به نظریه پردازی اهمیت می‌دهند. درصورتیکه نظریه پردازی کارِ آنها نیست و کارِ تئوریسین‌ها و صاحب نظرها است. کسانی که مسئولین سینمایی در کشور هستند باید در ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف دست به دست هم دهند تا تولید خوبی داشته باشند. ما اگر تولید خوبی داشته باشیم خود به خود سینما رونق پیدا می‌کند.
** بازخوردهای مثبتی درباره «شب‌های شفاهی» داشتیم
وی با اشاره به بازخوردهایی که از پخش این برنامه سینمایی دریافت کرده است، عنوان داشت: تا به حال بازخوردهای بسیار مثبتی داشتیم و سینماگران نیز از حضورشان در برنامه و از تماشای برنامه استقبال خوبی داشتند. همچنین مسئولین تلویزیون نیز نقد منفی نداشتند و تشکر هم کردند. اما در کل با پخش 5 قسمت از یک برنامه نمی‌توان به نتیجه درست و جمع بندی رسید و حداقل باید یکسال از پخش برنامه بگذرد تا تاثیراتش را در جامعه و فضای سنیمایی ببینیم.
وی اظهارداشت: برخی از دوستان فورا قضاوت می‌کنند که این هم روش درستی نیست، چراکه یک حرکت فرهنگی را نمی‌شود با یک برنامه ارزیابی کرد. حداقل باید فرصت داد تا چند برنامه جلو رود تا مخاطبش را پیدا کرده و تاثیرگذاری‌اش را در جامعه و سینما ببینیم و همچنین بتوانیم گروه را مقداری تقویت کنیم تا بتوانند برنامه خوبی را روی آنتن ببرند و بعد قضاوت کنیم. متاسفانه برخی منتقد نیستند و مقرض هستند و حتی برنامه را ندیده و بدون توجه به استراتژی و بر اساس ذهنیت خودشان تحلیل و ارزیابی کرده و می‌گویند خوب یا بد است. برخی منتقدین به نظرم منتقد نیستند و آدم‌های کم سوادی هستند که فیلم را نمی‌بینند و یا اینکه می‌بینند و با یک کلمه خوب یا بد به تحلیل و قضاوت می‌رسند.
وی ادامه داد: در صورتیکه یک فیلم نیاز به تحلیل عمیق و کارشناسی دارد. ما باید فضا را مهیا کنیم تا همه اهل گفت‌وگو شوند و درباره یک فیلم به تحلیل بپردازند، نه اینکه یک فیلم و یا فیلمساز را بدون توجه به اثرش تخریب کنیم که در جامعه الان ما اینطور شده است و بدون اینکه ما یک اثر سینمایی را تحلیل کنیم، فقط به پیشینه فیلمساز اشاره کرده و سعی در تخریب کردن او داریم. این در حالی است که ممکن است فیلمساز 4 سال پیش فیلم بدی ساخته باشد و فیلم جدیدش فیلم خوبی باشد و اتفاقا پیشرفت کرده باشد و ما او را به درستی قضاوت نکنیم.
** تحلیل‌های نادرستی که سینما را تخریب می‌کند
گبرلو به نکته مهمی در همین زمینه اشاره کرد و گفت: مهمترین نکته، ذائقه امروز تماشاگر است. قضاوت تماشاگر الان و دهه گذشته درباره فیلم‌ها تفاوت دارد. بنابر این باید اجازه دهیم یک فیلم با توجه به مراحل قانونی خود ساخته و به نمایش درآید و بعد طبق تحلیلی که تماشاگر می‌کند ما هم بتوانیم تحلیل درست و منطقی داشته باشیم. این ضعف جدی بسیاری از منتقدین امروزی است که بدون توجه به اصول اولیه سینما که فیلم دیدن و لذت بردن است به ارزیابی کاذب و توهمی از یک فیلم می‌پردازند و بی‌خود و بی‌جهت ذهن تماشاگر را نسبت به سینمای ایران تخریب می‌کنند. قرار نیست که هر حرکتی که بعد از انقلاب اسلامی ایجاد شده را با یکسری توهمات تخریب کنیم بلکه باید این را بپذیریم که پس از انقلاب اسلامی سینمای ایران با انقلاب خیلی همراه شد، اما ضعف‌هایی جدی هست که باید آنها را برطرف کنیم. این مسائل نیاز به تعامل و گفت‌وگو دارد نه حمله و توهین و ... و حرکت‌هایی که متاسفانه به سود سینما که هیچ به نفع نظام هم نیست.
** جایگزینی تحلیل‌گر به جای منتقد در برنامه
وی درباره حضور کارشناس به جای منتقد در «شب‌های شفاهی» اشاره‌ای کرد و افزود: در حالت کلی تحلیل مثبتی نسبت به جایگاه منتقد در رسانه‌ها ندارم و این برمی‌گردد به عملکرد اشتباه برخی رسانه‌ها و برخی منتقدین که دیدگاه مردم را به این حوزه منفی کردند و منتقد سینما را با مخرب سینما یکی می‌انگارند. به همین دلیل تمایل ندارم از واژه منتقد استفاده کنم تا این روش درست شود. در برنامه شب‌های شفاهی هم از افرادی که احساس می‌کنم کارشناس فیلم هستند استفاده می‌کنم تا تحلیلی درباره فیلم ارائه دهند.
وی ادامه داد: منتقد جایگاه ویژه‌ای دارد و باید آگاه و مسلط باشد و ابزار سینما و دانش روز سینما را بداند و بر اساس آن تحلیل کند که فکر می‌کنم چنین افرادی کم باشند. نکته بعدی این است که ممکن است یک کارشناس فیلم، کارشناس خوبی در سینما نباشد. ممکن است فردی تحلیل گر خوبی نسبت به فیلم باشد اما راجع به سینما نظریه پردازی و دیدگاه روشنی نداشته باشد و همین نشان دهنده تفاوت بین سینما و فیلم است. به همین دلیل در برنامه شب‌های شفاهی از این افراد بهره می‌برم. بسیاری از منتقدین در اتاق خلوت خود با قلم و کاغذ خوب می‌نویسند اما ممکن است در یک برنامه زنده تلویزیونی خوب حرف نزنند و یا اینکه حرف‌هایشان ضد خودشان باشد. الان هم هر هفته یک تحلیل گر فیلم دارم که از بین بچه‌های رسانه هستند که سواد و دانش کافی را دارند.
** وضعیت نقد در رسانه‌های مکتوب و مجازی در حال سقوط است
تهیه کننده سابق برنامه سینمایی «هفت» در ادامه بیان داشت: البته خودم به این تحلیل جدی رسیدم که ما در تحلیل یک فیلم نمی‌توانیم به چند نویسنده و منتقد در رسانه‌های مکتوب بسنده کنیم چرا که در آنجا سازماندهی درستی برای تشخیص یک منتقد مسلط و خوب وجود ندارد و هر کسی با هر وضعیتی به انجمن منتقدان رفته و کارت گرفته و یا در روزنامه‌ای مشغول به نوشتن شده است. ساز و کاری برای کنترل قلم و نوشته‌های این افراد وجود ندارد به همین دلیل معتقدم وضعیت نقد در رسانه‌های مکتوب و مجازی در حال سقوط است به خاطر اینکه بسیاری از منتقدین از دانش بالایی برخوردار نیستند. اما در کنار آنها من از آن دسته افراد با سواد در شب‌های شفاهی استفاده می‌کنم. همچنین می‌توان از تحلیل گرهای برنامه می‌توانم به اصغر نعیمی، شاهین شجری کهن، امید نجبان، رضا درستکار،عباس کریمی اشاره کرد.
این مجری ضمن اشاره به اینکه «شب‌های شفاهی» تا سال آینده ادامه دارد،گفت: طبق قراردادی که با سازمان صدا و سیما داریم قرار شده که تا آذر ماه سال آینده برنامه داشته باشیم.
برنامه «شب‌های شفاهی» چهارشنبه‌ها ساعت 21 از شبکه شما بروی آنتن می‌رود.
