علی فروغی کارشناس فرهنگی به بهانه پخش برنامه تلویزیونی «دین دات آی آر» از شبکه ۳ سیما، طی یادداشتی به نقد و بررسی برنامه های تلویزیونی در حوزه معارف پرداخت. در این یادداشت چنین آمده است:
«به جز «سمت خدا» کدام برنامه را به یاد دارید که در حوزه معارف تولید شده و جزو برنامه های پرمخاطب صدا و سیما بوده باشد؟ آن هم در روزگاری که تمام شبکه های صدا و سیما ساعت هایی از آنتن روزانه خود را به برنامه های معارفی اختصاص داده اند ولی از میان این همه ساعات برنامه های معارفی تقریبا هیچکدام به جز «سمت خدا» نتوانسته اند به برنامه های مهم و تاثیرگزار بدل شوند. در تمام آنها با روحانی یا در خلاقانه ترین شکل ممکن بانوی چادری طرف هستیم که در برابر آقا یا خانم مجری نشسته و دارد منبر می رود، ولو اینکه پشت میزگرد نشسته و ظاهرا دارد گفتگو می کند، ولی باطن و محتوای برنامه همان است که از ابتدای انقلاب تا امروز تکرار شده: کلیشه ای ترین نحو تبلیغ دین.
از طرفی هم در سال های اخیر و با افزایش اقبال به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، حجم سنگینی از القای شبهه در حوزه اعتقادی به راه افتاده و سؤالات دینی و القائات اعتقادی به حداکثر رسیده، ولی عدم تغییر در ساختار و محتوای برنامه های معارفی تقریبا نتوانسته هیچ باری از این شبهات را از دوش مخاطب بردارد. و این یعنی حمله شبهه به جوانی که هیچ دفاعی در برابر آن ندارد. در واقع با تلویزیونی روبرو هستیم که نه توانسته در کوران رسانه و فضای مجازی، به عنوان یک عنصر تاثیرگزار در فضای اعتقادی و معارفی قد علم کند و نه در فضای پاسخ به شبهات توانسته باری از دوش مخاطب بردارد. و اینها یعنی این همه ساعت مکرر برنامه های معارفی در طول روز در شبکه های مختلف سیما چنان که باید تاثیر ندارند مگر پر کردن آنتن! و این تنها سمت خداست که توانسته بخشی از جماعه (عمدتا زنان خانه دار) را پای تلویزیون بنشاند و به تجربه ای موفق بدل شود در این حوزه برنامه های معارفی.
اما اخیرا محصول مشترک همکاری شبکه سه سیما و سازمان اوج تحت عنوان «دین دات آی آر» روی آنتن این شبکه رفته است. برنامه ای که به اعتقاد خودش تلاش جدیدی است در حوزه پاسخ به شبهات و نگاهی جدید در برنامه سازی دینی و معارفی. «دین دات آی آر» در عمل یک مجله تلویزیونی است. یک برنامه آیتمیک که از زاوایه های مختلفی موضوع برنامه را مورد بررسی قرار می دهد و تلاش می کند نسبت به شبهات مطروح در آن حوزه پاسخ دهد. ریتم برنامه به وضوح به اصرار تهیه کننده برنامه است که این قدر سریع است. مشخصا گروه «دین دات آی آر» قصد دارند با ریتمی سریع، فضای جدیدی را در میان برنامه های معارفی تجربه کنند. ریتمی سریع و پر شور و نشاط که برای اولین بار در میان برنامه معارفی در حال تجربه شدن است.
آیتم ها هر چند به تفکیک قابل بررسی است، ولی در مجموع هر چند که در جای خود نسبتا درست درآمده ولی وقتی کلیت برنامه را از نظر می گذرانیم می توان گفت که نتوانسته بصورت کامل پاسخ شبهه و موضع برنامه را بدهد و بیشتر گذری داشته بر موضوع، نه پاسخی جامع و مانع به آن. اینکه روحانیونی که قرار است پاسخ به سؤالات مخاطب بدهند تمام جواب خود را در یکی دو دقیقه تجمیع می کنند هر چند باعث جذاب شدن برنامه شده ولی از میزان عمق پاسخ ها کاسته است. ضمن آن که آیتمیک بودن برنامه در کنار عدم تسلط کامل مجری، او را بیشتر به مسئول اعلام قسمت بعد بدل کرده و چیز خاصی از مجری نمی شود دید مگر تشکر از گروه برنامه ساز به خاطر این قسمت و آن قسمت!
در کنار اینها ولی اشاره ابتدایی و بستر ورود موضوعات هر برنامه خوش ساخت و جذاب از آب در آمده. «نقطه سر خط» بعنوان دالان ورود هر قسمت به موضوع برنامه با ارائه اطلاعاتی سریع، پرتعداد و با ادبیاتی قابل فهم، از زبان جوانی با چهره و تیپ معمولی (نه مذهبی) رگبار اطلاعاتی می شود به مخاطب و او را خیلی زود وارد ماجرای هر قسمت می کند. همین اتفاق در بخش سلفی هم می افتد؛ هر چند که ریتم بیش از حد سریع ماجرا، ممکن است عنان از کف مخاطب بیرون بدهد و این بخش را یکی از متهمین شتاب زدگی در «دین دات آی آر» کند ولی بهرحال خلاقیت موجود در «دین دات آی آر» به خصوص در حوزه گرافیک و جلوه های بصری را نمی توان نادیده گرفت و گزاف نیست اگر ادعا کنیم تجربه برنامه ای این چنین با این حجم از بار گرافیکی برای نخستین بار است که دارد که تلویزیون امروزِ ما تجربه می شود.
در مجموع هر چند که می توان «دین دات آی آر» را می توان اسیر شتاب زدگی و خودسانسوری محتوایی دانست ولی در مجموع تلاش شریفی است در حوزه پاسخ به شبهات؛ حوزه ای که علیرغم اهمیت بسیار بالای آن هیچکس یارای ورود به آن را ندارد و این یعنی نمره قبولی برای «دین دات آی آر». شاید اگر این تیم با نگاه هایی دقیق تر به مسائل اجتماعی بپردازند و بر حفظ ظاهر دینی برنامه اصرار نورزند، بتوان شاهد تولد یک برنامه جدی اجتماعی در شبکه سه سیما بود، برنامه ای که هر چند بی شباهت به جیوه گی نخواهد شد، ولی عمیق تر، دقیقتر و اجتماعی تر خواهد بود.
