نشست خبری یازدهمین دوره جشنواره ملی موسیقی جوان پیش از ظهر امروز (شنبه، چهارم شهررماه) در تالار وحدت تهران برگزار شد.
در ابتدا، هومان اسعدی - دبیر این رویداد - اظهار کرد: برنامه‌ریزی این دوره از جشنواره بلافاصله پس از پایان دوره قبلی شروع شد. در ادامه، شورای تخصصی تشکیل و تدوین فراخوان انجام شد. سپس در زمستان سال گذشته، فراخوان یازدهمین دوره جشنواره موسیقی جوان منتشر شد.
او با بیان این‌که یک‌هزار و ۵۳۸ نفر در این دوره جشنواره شرکت کردند، ادامه داد: تعداد متقاضیان ما نسبت به دوره گذشته، افزایش کمی ۲۵ درصدی داشته است. در بین این افراد، ۵۳ درصد در حوزه موسیقی دستگاهی، ۳۰ درصد در حوزه موسیقی نواحی و ۱۷ درصد در حوزه موسیقی کلاسیک متقاضی شرکت در این جشنواره بودند.
اسعدی بیان کرد: پس از داوری، یک‌سوم آثار به مرحله نهایی راه پیدا کردند و در مدت ۱۹ روز، شاهد برگزاری اجراها خواهیم بود. در بین راه‌یافتگان به مرحله نهایی، ۴۶ درصد افراد در حوزه موسیقی نواحی، ۳۷ درصد آن‌ها در حوزه دستگاهی و ۱۷ درصد در زمینه موسیقی کلاسیک هستند.
دبیر یازدهمین دوره جشنواره موسیقی جوان گفت: در تمام مراحل این جشنواره، تیم واحدی از استادهای موسیقی در کنار ما بودند. با توجه به بازه ۲۰ روزه برگزاری این رویداد و روزانه ۱۰ تا ۱۲ ساعت اجرا و داوری می‌توان گفت که شاید این جشنواره در جهان منحصربه‌فرد است. از طرفی ۷۰ استاد موسیقی به‌عنوان هیأت داوران با ما همکاری داشتند.
در ادامه، حسین علیزاده - نوازنده تار و سه تار و عضو هیأت داوران بخش موسیقی دستگاهی - سخن خود را با تبریک به آذین موحد - نوازنده فلوت و عضو هیأت داوران بخش موسیقی کلاسیک - برای تصدی کرسی ریاست دانشکده موسیقی دانشگاه تهران آغاز کرد.
علیزاده در ادامه گفت: این روزها در عالم سیاست، اهمیت حضور زنان مطرح می‌شود. همان‌طور که می‌بینیم در تخصص‌ها و رشته‌های مختلف، حضور زنان چشمگیر است. این نشان می‌دهد جامعه با خواست مردمی خودش حرکت می‌کند. چه حضور بانوان در هیأت داوران جشنواره و چه حضور دخترهای کوچکی که روی صحنه این رویداد می‌نوازند، نوید آن را می‌دهد که آنچه می‌شود خواست مردم است.
او ادامه داد: در این جشنواره، ارزش‌های موسیقی زیادی کنار هم جمع شده‌اند و همه یک‌دل کنار هم نشسته و موضوعات را پیش برده‌اند. هومان اسعدی نیز فروتنانه حرکتی را به‌وجود آورد که همه ایران به آن توجه کرد.
این نوازنده چیره‌دست تار گفت: در ایران که موسیقی زیر یک علامت سوال بزرگ است، وقتی ساز زدن این بچه‌ها را می‌دیدیم واقعا هیجان زده می‌شدیم و گاهی اشک شوق می‌ریختیم. این موضوع نشان‌دهنده این است که هرچه با موسیقی لجاجت کنند، ظاهرا بیشتر به نفع آن است و داوطلبان آموختن موسیقی بیشتر می‌شوند.
علیزاده ادامه داد: علاقه‌مندان به موسیقی از قشر خاصی نیستند و بسیاری از مسئولان کشوری که مخالف موسیقی هستند، فرزندان‌شان به تحصیل موسیقی می‌پردازند. این هنر از طرف مردم قدرشناسی می‌شود و این جشنواره یک حرکت معنوی برای تداوم موسیقی است.
عضو هیأت داوران بخش موسیقی دستگاهی جشنواره موسیقی جوان بیان کرد: ما فقط قرار نیست در چند روز جشنواره، دور هم باشیم، بلکه مسئولیت ایجاب می‌کند در تمام سال، جلسه‌هایی را برگزار کنیم. در شرایطی که آب هنر کم است، به دست گرفتن سکان کشتی‌ای که به آب فراوان برای حرکت نیاز دارد، کار سختی است؛ اما کشتی این جشنواره حرکت کرده است و باعث می‌شود در سال‌های آینده، اعتبار فرهنگی ایران افزایش یابد.
او افزود: تفاهم، همزیستی و دیالوگ است که هر چیزی را موفق می‌کند. این جشنواره یک حرکت کاملا ملی است و مسئولانی که نگاه ملی دارند، می‌توانند از آن حمایت کنند.
در بخش بعدی این نشست، حمیدرضا اردلان - پژوهشگر حوزه موسیقی و عضو هیأت داوران در بخش موسیقی نواحی - اظهار کرد: هیچ‌گونه جو سیاسی بر این جشنواره حاکم نیست. اتاق فکری پشت این جشنواره است و به جایی رسیده که ۴۶ درصد آمار شرکت‌کنندگان در این جشنواره، از استان‌های مختلف ایران هستند. در این رویداد، اقلیت مذهبی، دین و نژاد مطرح نیست.
سپس آذین موحد - عضو هیات داوران جشنواره موسیقی جوان در بخش کلاسیک و رییس دانشکده موسیقی دانشگاه تهران - اظهار کرد: جشنواره موسیقی جوان، یک جشنواره هنری است. در ایران، هنر موسیقی در باب گذران اوقات فراغت تلقی می‌شود، اما این رویداد گویای نگاه متفاوتی نسبت به موسیقی است، زیرا تمام تلاش آن، تبیین تفکر و اندیشه در حوزه‌های مختلف این هنر است. ما می‌خواهیم جامعه ایران روز به روز اندیشمندتر و مفهومی‌تر شود و مردم به اندیشه‌های هنر نوازندگی آگاه شوند.
او ادامه داد: همان‌طور که آمار نشان می‌دهد، حضور نوازندگان جوان از استان‌های مختلف در این جشنواره چشمگیر است. خوشحالیم که استادهای موسیقی کنار یکدیگر جمع می‌شوند تا با تبیین استانداردها، آگاهی مردم را نسبت به معیارهای واقعی هنر نوازندگی بالا ببرند.
در بخش بعدی این نشست، بهرام جمالی - مدیرعامل انجمن موسیقی ایران - بیان کرد: ما در جهان معاصر با فرهنگ موسیقی و صنعت موسیقی مواجه هستیم. این جشنواره، نماینده فرهنگ موسیقی در کشور است. ما با پشتوانه برجسته‌ترین استادهای موسیقی کشور و با ارتباط معنوی، کار این جشنواره را جلو می‌بریم. بیش از ۷۰ نفر از استادهای موسیقی در سه نوبت با این جشنواره همکاری داشته‌اند که بیانگر مسئولیت اجتماعی آن‌هاست. خانوادها نیز که بستر فراگیری موسیقی را فراهم می‌کنند، وظیفه خود را به خوبی انجام داده‌اند. نهاد سوم، جامعه است که باید وظیفه آن نسبت به فرهنگ مسئولانه‌تر شود.
علیزاده نیز در پاسخ به پرسشی درباره ارزیابی‌اش از وضعیت آموزش موسیقی در کشور با توجه به شرکت‌کننده‌های این جشنواره، اظهار کرد: در صحبت‌هایی که با آقای جمالی داشتم، به او گفتم دیگر سالی یک جشنواره کفایت نمی‌کند. من در همین‌جا از کسانی که می‌توانند از این جشنواره حمایت کنند، دعوت به همکاری می‌کنم.
او ادامه داد: در موضوع آموزش باید در سطح کشور، هماهنگی وجود داشته باشد که این هماهنگی نیست. قصد من، نفی آموزشگاه‌ها نیست، بلکه هماهنگی است.
این نوازنده اضافه کرد: وقتی نواختن و حضور جوانان را می‌بینیم، انرژی مادی و معنوی زیادی در آن‌ها وجود دارد؛ اما بسیاری هستند که ممکن است اشکال‌های تکنیکی زیادی داشته باشند. دخالت وزارت ارشاد نه از جنبه صدور مجوز، بلکه از نظر یک دخالت هنری باید باشد. اصول نوازندگی با هر سبکی متفاوت است. ما با چیزهایی برخورد می‌کنیم که حیف‌مان می‌آید و اشکال‌هایی تکنیکی را می‌بینیم که تقصیر آن نوازنده جوان نیست.
علیزاده در ادامه گفت: البته معلم‌هایی در سطح کشور هستند که درست عمل می‌کنند و باید در جشنواره تقدیر شوند. پرداختن به اصول، مهم است؛ اما جشنواره هنوز فرصت این کار را پیدا نکرده است. در آموزش موسیقی ما، شکل واحد وجود ندارد. موسیقی شخصی شده و همه برای خود، کتاب چاپ می‌کنند، چرا وزارت ارشاد روی این موضوع کنترل ندارد. معیار چاپ یک کتاب چیست؟ باید در این زمینه کنترل دانشگاهی وجود داشته باشد.
این موسیقیدان بیان کرد: در ایران هر کسی را که حتی یک جعبه ساز خالی دستش باشد، استاد می‌نامند! این، همه‌چیز را مخشوش می‌کند، در حالی که نه‌تنها در ایران، بلکه در همه دنیا، تعداد استادهای موسیقی در هر کشوری به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد؛ اما در ایران، به همه می‌گویند «استاد».
علیزاده با اشاره به این‌که در این زمینه، جشنواره پیش‌قدم است، گفت: هماهنگی‌های آموزشی بسیار مهم است، در حالی که ناهماهنگی‌های آموزش موسیقی، اسفناک و زیاد است و همه از یک‌جا آب می‌خورند.
این نوازنده ادامه داد: به عقیده من، هنرمند است که باید یک وزارتخانه را ارشاد کند نه یک وزارتخانه هنرمند را. البته باید واژه هنرمند را بشناسیم. آموزش نیز باید اصولی پایه‌گذاری شود.
سپس جمالی درباره بودجه جشنواره، گفت: بودجه جشنواره موسیقی جوان صد درصد هزینه است، زیرا برای اجراهایش بلیت فروشی ندارد. عددی که ما برای جشنواره امسال برآورد کردیم، یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است که به دنبال تحقق آن هستیم. بودجه کم برای یک حرکت ملی با این وسعت، پاسخگو نیست و برای نگهداری از سرمایه‌های این جشنواره و برگزیده‌هایش باید در طول سال، بودجه جریان داشته باشد.
او ادامه داد: بررسی کردیم که چگونه می‌توانیم برگزیده‌های سال گذشته را روی صحنه اجرا ببریم. در این میان، با یک حلقه مفقوده مواجه شدیم. این حلقه مفقوده، آموزش تکمیلی است که لازم است بین تحصیل تا صحنه دنبال شود. البته این موضوع در ساختار و بودجه جشنواره دیده نشده است، اما امیدواریم بتوانیم برای سال آینده، چنین شرایطی را فراهم کنیم.
سپس اردلان گفت: این جشنواره نه تولید می‌کند و نه آموزش می‌دهد. دو جنس آموزش موسیقی وجود دارد؛ اولی سنتی و سینه به سینه است و دومی کلاس‌های آموزشی است. این جشنواره جایی است که در یک دوره، همه دور هم جمع می‌شوند تا از آن‌ها ارزیابی صورت گیرد. یکی ارزیابی شخصی داوران و دیگری ارزیابی ملی است.
او اضافه کرد: آن‌ها می‌خواهند ببیند آیا حال موسیقی خوش است یا نه. آنجا که مردم خودشان هستند و موسیقی سینه به سینه منتقل می‌شود، حال خوش وجود دارد؛ اما در جای دیگر، جنبه سیاسی پیدا می‌کند و لطمه می‌خورند.
سپس اسعدی درباره حمایت از برگزیده‌های این جشنواره، اظهار کرد: ما یکسری مسائل درون جشنواره‌ای داریم و یکسری حمایت‌های پساجشنواره‌ای. طبق استانداردهای دنیا، این رویداد یک مسابقه موسیقایی است، اما به‌دلیل این‌که از ابتدا نام جشنواره روی آن گذاشته شده، ما نیز دیگر نامش را تغییر ندادیم.
او ادامه داد: حمایت‌های پساجشنواره‌ای به دبیرخانه مربوط نمی‌شود. پس از شناسایی و معرفی استعدادها در این جشنواره، نهادهای دیگر مدیریت‌های طولانی‌تری در این زمینه دارند باید از این افراد حمایت کنند.
جمالی نیز در همین زمینه گفت: ما سه شب کنسرت و یک شب اجرا در جشنواره موسیقی فجر برای برگزیده‌های دوره قبلی جشنواره موسیقی جوان تدارک دیدیم. همچنین آلبوم «نوبانگ» شامل اجراهای جشنواره منتشر شد. تولید آلبوم اگر به مثابه گزارش جشنواره باشد که هیچ، اما اگر قرار است به منظور حضور در بازار موسیقی منتشر شد، خطر آسیب ابتذال وجود دارد. این موضوع جدی است و اگر قرار است کار حرفه‌ای باشد باید با نگاه دیگر به آن پرداخت.
مدیرعامل انجمن موسیقی ایران تأکید کرد: وظیفه ذاتی ما و دولت است که شرایطی را برای حمایت از این افراد فراهم کنیم. ریشه‌های موسیقی ما در درون جامعه است.
سپس علیزاده درباره حضور ۴۶ درصدی شرکت‌کنندگان بخش نواحی، اظهار کرد: زمانی که از موسیقی نواحی ایران صحبت می‌کنیم، اقوام زیادی را شامل می‌شود. جشنواره موسیقی جوان کم‌کم به این می‌رسد که ملت ایران، به معنای تمام اقوامش است. به نظر من، این درصد هنوز هم کم است.
سپس دبیر جشنواره موسیقی جوان در این‌باره گفت: در موسیقی کلاسیک و سنتی، ظرفیت روشن و سازها ثابت است، اما در موسیقی نواحی به‌دلیل تکثر و تنوع موسیقی اقوام، هر سال امکان دارد ساز جدیدی به این جشنواره وارد شود و ظرفیت آن باز است. اگر اطلاع‌رسانی بهتر صورت گیرد، امکان دارد در سال‌های آینده به جای ۲۰ روز برگزاری جشنواره این عدد به ۳۰ روز برسد و تمام ظرفیت اضافه‌شده متعلق به موسیقی نواحی باشد.
اسعدی اضافه کرد: امیدوارم وزارت ارشاد این پیشنهاد را بپذیرد که اگر بشود در سال‌های آینده زیر چتر جشنواره موسیقی جوان به‌صورت منطقه‌ای مصاحبه‌هایی انجام شود و خروجی آن به جشنواره بیاید.
