طبیعی است درخصوص این مهم باید دستگاه‌های فرهنگی وارد عمل شوند و رسانه ملی نیز در این حوزه تا به حال برنامه‌های متعددی را روانه آنتن کرده است. به همین بهانه با مدیران، کارشناسان، روان‌شناسان و جامعه‌شناسان این مساله را مطرح کرده‌ایم که رسانه ملی باید از چه راهکارهایی بهره ببرد تا به کودکان آموزش بدهد هیچ وقت به کسی اجازه ندهند وارد حریم خصوصی‌شان شود و اگر مشکلی پیش آمد چطور با والدین مطرح کنند. همچنین والدین در این مواقع به جای داشتن رفتارهای هیجانی، واکنش‌های درست داشته باشند.
نقش پیشگیری در رسانه‌های تخصصی
دکتر صدیقه اعتماد سعید، مدیر رادیو سلامت درباره نقش رسانه ملی در راستای فرهنگ آموزش به کودکان و والدین برای عدم ورود به حریم خصوصی و مقوله کودک‌آزاری به جام‌جم گفت: بحث کودک‌آزاری برای همه جوامع مطرح است و نه فقط جامعه ما؛ بنابراین رسانه ملی در حوزه پیشگیری باید فعالیت داشته باشد. هنگام اتفاق شاید تنها کاری که باید انجام بدهیم، کنترل هیجانات رویداد است. البته چگونگی ورود رسانه برای کنترل هیجانات مبحث دیگری است. آموزش والدین برای فرزندپروری و اولیایی که در حوزه تربیتی فعال هستند مثل مربیان مهد و مدرسه، نقش به‌سزایی دارد.
وی ادامه داد: آموزش عمومی باید از سه سالگی شروع شود و والدین باید به بچه‌ها مواردی را که مختص حریم خصوصی است، آموزش بدهند. بچه‌ها باید بدانند چگونه از خودشان مراقبت کنند و چه مواقعی واکنش‌های کودکانه خودشان را نسبت به نظرهای سویی که وجود دارد، نشان بدهند. البته باید آموزش از والدین و مربیان شروع شود. باید آموزش‌های پیشگیرانه در برنامه‌های رادیو و تلویزیون برای والدین و مربیان داشته باشیم و این مختص رسانه‌های تخصصی است که به شکل علمی این مبحث را مورد بررسی قرار بدهند.
مدیر رادیو سلامت با اشاره به برجسته‌سازی فرهنگی در این حوزه گفت: باید از نظرات متخصصان بهره‌مند شویم. یکی از ساختارهای خوب آموزشی در حوزه کودک‌آزاری، فیلم و سریال است. فیلمنامه‌نویسان نه براساس نظرات شخصی‌شان، بلکه با کمک متخصصان آشنا به حوزه رسانه و مقوله کودکان و فرزندپروری باید قصه‌های جذاب و گیرا در این حوزه بنویسند که برای مخاطبان نقش آموزشی داشته باشد.
اعتماد سعید در پاسخ به این سوال که رادیو سلامت در این حوزه چه برنامه‌هایی دارد، توضیح داد: در حوزه فرزندپروری دو برنامه با نام‌های «کودک من» و «فرزند من» داریم که کودک من مختص بچه‌های تا هشت سال است و فرزند من برای کودکان بالای هشت سال. در این برنامه روان‌شناسان و متخصصان کودک حضور دارند و درباره حریم خصوصی، سلامت جنسی کودکان، تربیت جنسی و... صحبت می‌کنند. یکی از موضوعاتی که فراموش می‌شود خانواده مجرم است که نگاه جامعه به آنها باعث می‌شود در زندگی با مشکلات زیادی روبه‌رو شوند. ما در برنامه «سایبان آرامش» این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌ایم تا خانواده مجرم آسیب‌های کمتری ببینند.
آموزش صرف کافی نیست
دکتر زینب فرزادفر، روان‌شناس بالینی نیز کودک و نوجوان در این باره معتقد است: بهترین راهکار این است که رسانه ملی آموزش پایه‌ای در این حوزه را از والدین، مربی مدارس و مهدها آغاز کند و بعد از طریق آنها، بچه‌ها آگاه شوند. اول کار نباید مخاطب ما بچه‌ها باشند، زیرا فقط ایجاد ترس و وحشت میان آنها می‌کند.
وی ادامه داد: بنابراین تلویزیون و رادیو باید گروه هدف‌شان در ارتباط با آموزش این مبحث بزرگسالان باشد و با طرح آن در رسانه ملی از حالت تابو خارج و بعد به بچه‌ها آموزش داده شود. در ضمن برای آموزش هم باید از قالب‌های متفاوت برنامه‌سازی استفاده کرد، زیرا آموزش صرف کافی نیست.
این روان‌شناس بالینی کودک و نوجوان با اشاره به این که برای طرح موضوع باید از راهکارهای صحیح بهره ببریم، توضیح داد: وقتی چنین اتفاقاتی در جامعه می‌افتد، هر فردی با توجه به دانش و تفکراتش به خودش اجازه می‌دهد درباره اتفاق پیش آمده تحلیل کند. وقتی در این مواقع کارگروه‌هایی در رسانه تشکیل و از متخصصان برای تحلیل اتفاق بهره گرفته شود، اطلاعات ساختاری درست در اختیار مخاطب گذاشته می‌شود.
وی ادامه داد: به هر حال باید پذیرفت کنجکاوی از سه سالگی ایجاد و بعضا به شکل‌گیری مسائل ناامن منجر می‌شود. تشکیل کارگروه‌ها با حضور متخصصان کودک باعث می‌شود والدین بدانند چگونه باید به فرزندان شان آموزش لازم را بدهند و شتابزده عمل نکنند. شتابزدگی فقط ترس و وحشت را در جامعه فراگیر می‌کند. می‌توان به والدین و مربیان آموزش داد مراقبت جنسی را به فرزندانشان یاد بدهند.
پرهیز از افراط و تفریط
دکتر علیرضا کرمانی، با اشاره به این که رسانه ملی می‌تواند در این باره دو کار انجام بدهد، گفت: تلویزیون و رادیو هنگام پیش آمدن چنین اتفاقاتی باید به گونه‌ای عمل کنند که احساسات و عواطف مردم درگیر هیجانات آنی نشود. رسانه ملی در حوزه پیشگیری باید برنامه‌های متنوعی در این حوزه داشته باشد. رسانه ملی می‌تواند این تابوها را بشکند.
این جامعه‌شناس ادامه داد: البته تاکنون برنامه‌هایی پخش شده، اما تعداد این تولیدات خیلی کم است و باید به لحاظ ساختاری خیلی چیزها تغییر کند. بار این مسئولیت سنگین است و از رسانه ملی انتظار می‌رود در این باره گام‌های محکم‌تری بردارد، چراکه هر چقدر آموزش داده شود، باز هم کم است. باید آموزش به والدین و بچه‌ها اصولی انجام شود.
آموزش‌های غیرمستقیم در شبکه کودک
محمد میرکیانی، قائم‌مقام شبکه کودک درباره عملکرد این شبکه در حوزه آموزش به‌کودکان گفت: موضوعات اجتماعی براساس ماموریت هر شبکه تعریف شده و مقوله کودک‌آزاری هم باید در برنامه‌های خانواده مطرح شود که یکی از وظایف‌شان آموزش مسائل فرهنگی است. طبیعی است رسانه ملی در این حوزه نقش بسیار مهمی دارد.
وی ادامه داد: البته ما نمی‌توانیم چنین موضوعی را به شکل مستقیم در شبکه کودک مطرح کنیم، زیرا منجر به نگرانی می‌شود، اما آموزش‌های غیرمستقیم به کودکان می‌دهیم که به غریبه‌ها اعتماد نکنند و این آموزش‌ها متناسب با رده‌های سنی کودکان ارائه می‌شود. البته چنین مبحثی در کلانشهرها پیچیده‌تر می‌شود و ما سعی می‌کنیم به صورت هوشمندانه طرح موضوع کنیم که والدین نسبت به انتخاب دوستان فرزندانشان حساس باشند.
قائم مقام شبکه کودک عنوان کرد: پدر و مادرها نسبت به عرضه محصولات فرهنگی و تصویری باید دقت کنند و برای تماشای برنامه‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های اجتماعی حدومرزی قائل شوند.
