میدان نقش جهان اصفهان، یکی از زیباترین میدان های جهان به طول تقریبی 507 و عرض 158 متر است که همانند زنجیری چهار اثر تاریخی بی نظیر دنیا را به هم پیوند داده است: مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام، سر درب بازار قیصریه و کاخ عالی قاپو همچنین پیرامون میدان نقش جهان دویست حجره دو طبقه قرار دارد
با انتخاب اصفهان به پایتختی در عهد صفویه و گسترش این شهر، میدان نقش جهان به جای میدان کوچکی که از دوران تیموریان باقی مانده بود احداث گردید.به هنگامی که دو مسجد امام و شیخ لطف الله و سردر بازار قیصریه ساخته شد این 3 بنا با طاقهای متحدالشکل به هم مربوط شدند و با پایان یافتن میدان و خاتمه تزیینات، کف آن شن ریزی و مسطح شد. از این زمان بود که میدان نقش جهان برای انجام مسابقات و بازی های معمول آن عصر مانند چوگان و قاپوق اندازی مورد استفاده قرار می گرفت و سان و رژه سربازان و سپاهیان نیز در همین محل انجام می شد.
در طول دوران ساخت میدان نقش جهان و پس از آن در سراسر دوران صفویه، میدان زنده و فعال بوده، لیکن در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین، به تدریج از رسیدگی به میدان خودداری شده است. در ایام سلطنت شاه سلطان حسین، جوی های آب به تدریج راکد شده و آخرین درختان باقیمانده از درختانی که شاه عباس به دست خود کاشته بود، خشکیده اند.
استاد محمدرضا و استاد علی اکبر اصفهانی، نام دو تن از معمارانی است که میدان را طرح ریزی نموده و آن را به شکل فعلی بنا نهاده اند. نام این دو معمار بر سردر بناهای پیرامونی میدان به چشم می خورد.
در دوره قاجار، این میدان نیز مانند سایر بناهای تاریخی اصفهان مورد بی توجهی قرار گرفت. بخش هایی از میدان در طول دوران آشفتگی ایران از حمله اشرف افغان تا استقرار حکومت قاجاریه، تخریب گردید. بخش هایی نیز از جمله عمارت نقاره خانه در دوره قاجار از میان رفت.از زمان حکومت رضا شاه تا امروز، کار مرمت و بازسازی این ابنیه بطور مداوم ادامه دارد.
بیشتر سیاحان و جهانگردانی که از اصفهان مطلب نوشته اند بر شکوه و عظمت میدان نقش جهان تاکید کرده و از حضور سفرا و نمایندگان خارجی و سایر اتباع کشورهای دیگر در این میدان خاطراتی را ذکر کرده اند.
امروز نیز میدان نقش جهان اصفهان یکی از گردشگاه های مهم و از دیدنی های اصفهان است که سیاحان و گردشگران خارجی و مسافران ایرانی با شوق از آن دیدن می کنند.
بازار قدیمی اصفهان در دورادور میدان نقش جهان نیز یکی از مهمترین نقاط تولید و عرضه صنایع دستی کشور به شمار می رود. این بازار که صنعتگران و هنرمندان اصفهانی هر یک در حجره ای از آن مشغول به تولید صنایع دستی مانند قلم کاری، مسگری هستند. بازار زیبای میدان نقش جهان بیشتر صنایع دستی، یادمانها و سوغات های نقاط مختلف کشور را در خود جمع آورده است و این خود یکی از دلایل محبوبیت میدان نقش جهان در میان گردشگران داخلی و خارجی است.
درشکه شواری در میدان نقش جهان از مشاغل سنتی اصفهان
درشکه سواری در میدان نفش جهان از مشاغل سنتی اصفهان است که برای جابه جایی گردشگران وتوریست های خارجی و نیز معرفی فرهنگ و آثار تاریخی اصفهان استفاده میشود.
سردر بازار قیصریه در شمال میدان، قرینه با ورودی مسجد جامع عباسی (مسجد امام) در جنوب میدان است که در گذشته ورودی اصلی میدان بوده و بر بالای آن در دو طرف نقاره‌خانه‌ای وجود داشته که هر روز در هنگام طلوع و غروب خورشید بر حسب یک سنت قدیمی بر بالای آن نقاره می‌زدند.
این سردر تزیینات بسیار زیبا، از کاشی، دارد که به «برج قوس» معروف می‌باشد. به این معنی که منجمان تولد شهر اصفهان را در این برج دانسته‌اند که به صورت نیم تنه‌ای از ببر با دم اژدها است. علاوه بر آن تزیینات نقاشی دیواری با موضوعاتی مثل شکار دسته جمعی شاه عباس، تصاویر مردان و زنان اروپایی، جنگ شاه عباس با ازبکان نیز دیده میشود.
در گوشه ایی از این میدان تاریخی مسجد شیخ لطف الله به دستور شاه عباس و به افتخار حضور شیخ لطف الله از علمای مذهب تشیع که به دعوت شاه عباس اول از لبنان به اصفهان آمده بود بر روی خرابه‌های یک مسجد قدیمی ساخته شد.
حدوداً 3متر از کف زمین بالاتر ساخته شده تا زیر فضای گنبدخانه یک شبستان زیرزمینی احداث شود.درون و بیرون مسجد با کاشی‌های بسیار زیبا پوشیده شده که خطاطی آن توسط استاد علیرضا عباسی با همکاری استاد باقر بنا انجام شده و بنای این مسجد با عظمت نیز استاد حسین بناء اصفهانی است.
مسجد امام یا مسجد جامع عباسی در ضلع جنوبی میدان نقش جهان دارای گنبدی با ارتفاع حدود50متر و مناره‌هایی در طرفین گنبد با ارتفاع 48 متر و دو مناره ورودی با ارتفاع 42متر توسط معمار و شهرساز مشهور دوره صفوی، استاد علی اکبر اصفهانی، با خلاقیت تمام احداث گردیده است. ورودی‌های مسجد با زاویه 45 درجه ساخته شده که با این شگرد استاد معمار توانسته زاویه محراب مسجد را رو به قبله در آورد. این مسجد نیز با تزیینات بسیار زیبای کاشی پوشیده شده است.
کاخ شاه عباس صفوی به نام عالی قاپو نیز در گوشه ی دیگری از میدان چشم نوازی می کند شاید از نظر تعداد طبقه در زمان خودش منحصر به فرد بوده است .
وجود بازار بزرگ اصفهان از ویژگی های میدان تاریخی نقش جهان
میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. همچنین این میدان در اردیبهشت ۱۳۵۸ و جز نخستین آثار ایرانی میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسیده است.
