فقر کتابخوانی در ایران و سرانه پایین کتابخوانی در کشورمان باعث شده تا نهادهای فرهنگی به فکر ایده‌های مختلف برای بالا بردن فرهنگ کتابخوانی بیافتند. به‌ویژه آنکه کتابخوانی یک روند مستمر و پایدار است که اگر از کودکی در درون فرد نهادینه نشود، امکان اینکه یک فرد در بزرگسالی کتابخوان شود، بسیار اندک است.
در این میان «شبکه ترویج کتابخوانی» طرحی را با عنوان جام باشگاه‌های کتابخوانی راه‌اندازی کرده است. این باشگاه‌ها در مرحله اول در ۱۶ شهر اصفهان، اهواز، تبریز، بوشهر، خورموج، دزفول، رامهرمز، رشت، سبزوار، شهرری، شهرکرد، شیراز، کاشان، گنبدکاووس، نیشابور و یزد برگزار می‌شوند.
در یک مرحله پژوهشگران و مدرسان برجسته حوزه کودک و نوجوان پس از چند جلسه هماهنگی اولیه، به همه این شهرها مراجعه کرده و آموزش‌های لازم را برای تعدادی از مربیان ارائه دادند.
بر این اساس، هر مربی که بیشتر در یکی از دستگاه‌های آموزشی یا فرهنگی شهر فعال است (معلمان، روحانیان، مربیان کانون پرورش فکری، کتابداران کتابخانه‌های عمومی و غیره) می‌تواند باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان را راه‌اندازی کند.
فرآیند ثبت‌نام بسیار ساده است و کافی است مربیان اعضای باشگاه خود را به همراه کد ملی آن‌ها معرفی کنند. کد ملی برای هماهنگی‌های بعدی به‌منظور رساندن کتاب همراه با تخفیف ۵۰ درصد به اعضای باشگاه است. کتابفروشی‌های هر شهرستان کد ملی بچه‌های آن شهرستان را در اختیار خواهند داشت و هنگام مراجعه این تخفیف را به آن‌ها ارائه خواهند کرد.
کتاب‌های قابل مطالعه در این باشگاه‌ها هم در چهار فهرست و برای گروه‌های سنی مختلف تهیه و ارائه شده‌اند. این فهرست را هم خود پژوهشگران و نویسندگان حوزه کودک و نوجوان از میان کتاب‌های موجود در بازار انتخاب کرده‌اند. تخفیف فقط به این کتاب‌ها تعلق خواهد گرفت.
هدف اصلی از برگزاری این طرح گسترش فرهنگ کتابخوانی در رده سنی کودکان و نوجوانان عنوان شده است. آشنایی کودکان و نوجوانان با محیط کتا‌بفروشی، انتخاب و خرید کتاب، مطالعه و بحث درباره کتاب‌ها، چرخش کتاب در میان همسالان؛ نگارش نامه به نویسنده مورد نظر خود (ارتباط با نویسنده)، تهیه یک قطعه فیلم کوتاه (حدود ۱ دقیقه‌ای) با موضوع کتاب،
تمرین فعالیت‌های مستقل فرهنگی توسط مربیان و برقراری ارتباط مستقیم میان نویسندگان کودک و نوجوان با خوانندگان از جمله دیگر اهداف این طرح است.
بر همین اساس فهرست کتاب‌های برگزیده برای کودک و نوجوان، در پیش‌دبستانی، دبستان و متوسطه در یک دوره چهار جلدی منتشر شده است.
ابراهیم حیدری دبیر اجرایی جام باشگاه‌های کتابخوانی در این باره می‌گوید: «در ایران سالانه بیش از 11000 (یازده هزار) عنوان کتاب برای کودکان و نوجوانان منتشر می‌شود که این غیر از کتاب‌های درسی و کمک درسی دبستان و دبیرستان است. تلاش همکاران ما در دبیرخانه جام باشگاه‌های کودک و نوجوان ارائه فهرستی از کتاب‌های برگزیده در 5 سال اخیر است، کتاب‌هایی که هم در کتابفروشی‌ها موجود باشد و هم از ارزش‌های ادبی، هنری، علمی، فنی و محتوایی برخوردار باشد.»
وی درباره فرایند گزیش کتاب‌ها افزود: «گزینش فهرستی از بین چند هزار کتاب که در پنج سال منتشر شده است، به‌سادگی ممکن نیست و نیاز به اتخاذ روش‌های مناسب دارد.
یک: تشکیل گروه داوری و بررسی کتاب‌های منتشر شده و انتخاب کتاب‌های برگزیده از میان آنان.
دو: اعتماد به انتخاب فهرست‌ها و جوایز فراگیر کتاب کودک و نوجوان ایران.
ما راه دوم را انتخاب کردیم، اما به آن هم بسنده نکردیم و سعی کردیم در هر جایی که فکر می‌کردیم ضعفی وجود دارد، آن را با مراجعه به گروه داوری اصلاح کنیم. در کشورمان جوایز متعدد دولتی و غیردولتی در حوزه کتاب کودک وجود دارد. در زمینه جوایز دولتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر سال کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و چند جشنواره مانند جایزه ادبی پروین اعتصامی را برگزار می‌کند. همچنین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان جشنواره کتاب کودک و نوجوان را برگزار می‌کند و علاوه بر آن فهرست کتاب‌های مناسب را نیز تهیه می‌کند. در حوزه غیردولتی شورای کتاب کودک ایران نیز هر ساله ضمن معرفی کتاب‌های برگزیده خود، فهرست کتاب‌های مناسب را با درجه‌بندی عرضه می‌کند. همچنین فهرست لاک‌پشت پرنده هر فصل با ارزیابی کتاب‌های منتشر شده، فهرستی از کتاب‌های برگزیده را منتشر می‌کند و در پایان سال نشان طلایی و نقره‌ای را به بهترین کتاب‌های سال اعطا می‌کند.
وزارت آموزش و پرورش هم در دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی، فهرستی از کتاب‌های مناسب را در قالب کتابنامه‌های رشد منتشر می‌کند. در کنار این جوایز و جشنواره‌ها، جوایز دیگری مانند گوزن زرد (جایزه به انتخاب کودکان و والدین)، جایزه شهید حبیب غنی‌پور، جایزه کتاب برتر (انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان)، جایزه سپیدار (بهترین کتاب زیست‌محیطی کودک و نوجوان) و ... وجود دارد.»
ابراهیم حیدری افزود: «در تهیه این فهرست از تمام فهرست‌ها و جوایزی که نام برده شد، بهره گرفته شده و هر کتابی که به فهرست راه یافته است، حداقل در یک فهرست (یا جایزه) نهادهای ادبیات کودک دولتی و غیردولتی حضور داشته است. این فهرست کتاب‌های چاپ اول پنج سال اخیر را در برمی‌گیرد.
پس از تهیه فهرست اولیه، فهرست در اختیار نمایندگان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرار گرفته و در نشستی به نقد و بررسی فهرست پرداخته و برخی از ضعف‌های آن برطرف شد. در این مرحله کتاب‌هایی حذف و کتاب‌هایی اضافه شد تا کتاب‌هایی مناسب فراهم آید. تلاش شد در تهیه فهرست به نیازهای گوناگون کودکان هم از نظر موضوع و هم از نظر قالب‌های ادبی توجه شود و فهرست، فهرستی متنوع و مناسب باشد. این فهرست برای کودکان دوره دوم مقطع دبستان تهیه شده است، اما برخی از کتاب‌های آن مناسب بچه‌های کوچک‌تر و برخی از کتاب‌های آن برای بچه‌های بزرگ‌تر مناسب است. بنابراین بچه‌های مقاطع دیگر نیز می‌توانند از این فهرست استفاده کنند و بچه‌های این مقطع نیز امکان استفاده از دیگر فهرست‌ها را دارند. امیدواریم تهیه این فهرست‌ها به گسترش فرهنگ کتابخوانی میان کودکان و نوجوانان کمک کند.»
به گفته دست‌اندرکاران این کمپین «جام باشگاه‌های کتابخوانی کودک و نوجوان» برنامه‌ای ملی و بسیار کم‌هزینه برای ترویج کتابخوانی در ایران است که در نخستین سال به صورت آزمایشی از 16 شهر نامزد پایتخت کتاب ایران شروع شد. هدف اصلی این طرح همه‌گیر کردن فرهنگ کتابخوانی و جلب مشارکت مردمی در کتابخوانی است.
