در آثار تاریخی همواره گریم یکی از مواردی است که نقش کلیدی ایفا کرده و به باورپذیر کردن شخصیت‌ها در نظر مخاطب کمک می‌کند. یکی از آثاری که این روزها در این زمینه موفق عمل کرده است سریال «معمای شاه» ساخته آقای محمد رضا ورزی است که به دلیل گریم‌های خوب آن حائز اهمیت است. به همین دلیل، سراغ آقای شهرام خلج، گریمور سریال الف تلویزیون رفته‌ایم و گفت‌وگویی با او ترتیب داده‌ایم.
از لحظات «معمای شاه» و سختی‌های آن برایمان بگویید.
«معمای شاه» از ابتدا تا پایان کار سختی بود. پراکندگی بازی بازیگران تأثیر منفی زیادی می‌گذاشت چون بازیگران دو روز کار می‌کردند و می رفتند و3 سال دیگر بازی داشتند و می‌آمدند این در حالی است که ما 4 سال است در حال فیلمبرداری هستیم. این بزرگ‌ترین مشکل ما بود که بازیگر بعد از مدت‌های طولانی یکهو می‌آمد در حالی که موهایش را زده بود در نتیجه ما باید او را با چهره قبلی درست می‌کردیم و این وضعیت اذیت زیادی می‌کرد. اگر گاهی در تصویر دیده می‌شود که گریم‌ها متفاوت شده و مشکلی دارد به دلیل ناهماهنگی است. این ناهماهنگی یعنی یک‌دفعه بازیگر را جلوی من می‌گذارند و می‌گویند ایشان قرار است الان جلوی دوربین برود و باید چهره‌اش مثل قبل شود. در این وضعیت من هستم که این کار را انجام می‌دهم و گریمورهای زیادی این کار را انجام نمی‌دهند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در «معمای شاه» همین بود که بازیگران می‌رفتند، بعد از دوسال دوباره می‌آمدند و ما باید راکورد آنها را حفظ می‌کردیم.
با آقای ورزی جدا از «معمای شاه» در کارهای دیگری نیز همکاری داشتید. کار با ایشان چگونه است؟
کار با آقای ورزی خوب بوده است که در کارهای گوناگون تاریخی و در این مدت طولانی با هم همکاری داریم. مشکلی نداشته‌ایم و در گریم که خود بسیار به آن حساس است مواقع زیادی به من کمک کرده . اکثراً گریم را بنا بر نظر من واگذار می‌کند اما در گریم‌هایی که مهم و حساس است نظر می‌دهد.
در زمان گریم هر شخصیتی بالطبع حسی داشتید. این حس چگونه بود؟
در گذشته در «خنده بازار» که شبیه سازی بسیار زیاد بود و از ده بازیگر 1700 شخصیت می‌ساختم برایم بسیار هیجان انگیز بود که در مدت بیست دقیقه چهره بازیگر را به شخصیتی که کارگردان می‌خواست نزدیک می‌کردم. وقتی گریم تمام می‌شد عوامل، هیجان را در چهره من حس می‌کردند. در گریم‌های «معمای شاه» هم در مواقعی که چهره‌ها شبیه می‌شد این هیجان خاص را داشتم اما آن هیجان «خنده بازار» نبود چون با بالارفتن سن هیجان نداشتم و به کیفیت کار فکر می‌کردم.
در «معمای شاه» کدام شخصیت‌ها حس و حال بیشتری برای شما به وجود آورد؟
برای گریم امام خمینی؟ره؟، محمدرضا شاه و شهید مطهری هیجان بیشتر و زیادتری داشتم.
از جمله محدودیت‌های کار گریم در «معمای شاه» چه بود؟
سیستم‌ها، محدودیت‌ها و قوانین قطعاً در گریم این سریال مؤثر بوده است. در «معمای شاه» برای گذاشتن یک کلاه گیس مصنوعی با ما مخالفت کردند که نگذارید. این‌گونه شد که اشرف و فرح در این فیلم محجبه و نمازخوان شدند در حالی که این‌گونه نبود و در تاریخ آمده که اعتقاد خود شاه این بود که اشرف فاسد است.
یک سری انتقادات نسبت به گریم این سریال درباره برخی شخصیت‌ها وجود داشت. تا چه میزان این نقدها را درست می دانید؟
اتفاقاً نقد خیلی خوب است، دوست دارم کارم نقد شود و از گریمم ایراد بگیرند اما کسانی که نقد می‌کنند در محیط کار نبوده‌اند و نمی‌دانند چه اتفاقاتی افتاده است، آن هم اثری که برخی بازیگران 3 تا 4 نقش دارند به همین دلیل نقدهایشان در بسیاری مواقع وارد نیست. از نظر شبیه سازی انتقاد می‌کنند که چرا خانم مهراوه شریفی نیا شبیه ثریا نیست و به شدت شاکی‌اند که چطور ایشان را انتخاب کردید؟ باید بگویم که اولاً بازیگری نزدیک به چهره ثریا نداشتیم، دوما چند درصد شباهت خانم‌ها را می‌شود بدون مو در آورد؟ بازیگر با موهایش می‌تواند شبیه ثریا شود وقتی نمی‌توانیم حتی موی مصنوعی داشته باشیم چگونه می‌توانیم چهره شبیه به ثریا داشته باشیم؟ این سؤالی است که خود جواب آن را دارند اما نمی‌دانم چرا می‌پرسند!
در حال حاضر مشغول چه کاری هستید؟
در حال حاضر در «معمای شاه» مشغولم که 10تا 12 روز دیگر فیلمبرداری آن به طور کامل به اتمام می‌رسد.
بعد از این در کارهای تاریخی با آقای ورزی همکاری می‌کنید؟
بستگی به آقای ورزی و اتفاقات بعد از این دارد. باید ببینم خدا چه می‌خواهد اما من مطمئناً از «معمای شاه» و کار با آقای ورزی راضی‌ام. البته در کار بحث داشته‌ایم اما به جاهای باریک کشیده نشده چون رفیقیم و سعی می‌کنیم خیلی چیزها را نادیده بگیریم، اگر هم بحث کوچکی اعم ازگریم و حاشیه‌های کار اتفاق بیفتد، بلافاصله فراموشمان می‌شود.
بین کارهایی که داشتید کدام کار را بیشتر دوست دارید؟
«ستاره خضرا» با آقای ورزی اعم از صحنه، فضای کار و گریم‌هایش را خیلی دوست داشتم و همچنین «عمارت فرنگی» را که با ایشان کار کردم و کار خیلی خوبی بود دوست داشتم.
ویژگی کارهای تاریخی در زمینه گریم چیست؟
ویژگی‌هایی که در گریم آثار تاریخی وجود دارند، تغییراتی که در صورت بازیگر می‌خواهد به وجود بیاید باید براساس زمان اثر باشد و به آن زمان نزدیک شود. کارهای تاریخی محدوده زمانی دارد مثل زمان پیغمبر؟ص؟، شاه، قاجار. باید صورت شخصیت طوری گریم شود که به این دوران نزدیک و باورپذیر شود.
فیلمنامه تا چه میزان در گریم مؤثر است و به گریمور می‌تواند کمک کند؟
در شبیه سازی، فیلمنامه هیچ تأثیری ندارد اما در فیلم‌های داستانی و آثاری که داستان محور است باید فیلمنامه را خواند و دید که شخصیت چگونه است. بر فرض بازیگر را باید از نظر چهره و سن براساس فیلمنامه بررسی کرد که با شخصیت اثر تطابق دارد یا نه، که اگر تطابق نداشت باید بازیگر را از نظر گریم به شخصیت فیلمنامه نزدیک کنیم.
وضعیت گریم را در سینما و تلویزیون ایران چگونه می‌بینید؟
به نظر من سینما و تلویزیون ایران به ویژه در گریم رو به رشد است. اگر لوازم مورد نیاز گریم راحت‌تر وارد شود از لحاظ هنری دست کمی از کشورهای دیگر نداریم. ما فقط در بخش مصالح و نیازمندی‌ها مشکل داریم. در کشورهای دیگر هم تعداد کمی گریمورند که فیلم‌های خیلی خوب را به آنها می‌دهند و بقیه معمولی‌اند، زحمت می‌کشند و به نتیجه می‌رسند. در ایران هم اگر لوازم فراهم باشد ما با تلاش به نتیجه می‌رسیم.
