محمد خزاعی از چهره های آشنا در عرصه فرهنگ و هنر و است که علاوه بر تهیه کنندگی در سینِما در حوزه‌های مدیریتی هم نامی شناخته شده است. دبیری چند دوره متوالی جشنواره مقاومت را برعهده دارد . او برای نخستین بار از برنامه های جشنواره مقاومت و بخش های مختلف جشنواره همچنین فعالیت های جشنواره در حوزه بین الملل سخن گفت. او در این نشست به انتقادات مطرح شده توسط برخی از رسانه‌ها درباره حوزه بین‌الملل جشنواره مقاومت پاسخ گفت که در ذیل می‌آید.
با توجه به بخش های مختلفی که در جشنواره دنبال می کنید به نظر می رسد جشنواره کارکرد فراتری یافته است.
جشنواره های مختلف را برگزار کردم، معتقدم برخی از جشنواره‌ها دیگر به یک جشنواره سینمایی محدود نمی‌شوند کارکردهای دیگری در فضای فرهنگی داخلی وخارجی دنبال می‌کنند. جشنواره فیلم مقاومت هم به این شکل است. برگزاری جشنواره و شناسایی برترین‌ها و تشویق و ترغیب و کشف استعدادها قسمتی از جشنواره است زیرا اهمیت موضوع بسیار است. تلاش داریم در جذب هنرمندان منطقه آنگونه که بضاعت و توان ما است فعالیت کنیم.
جشنواره مقاومت صرفاً برگزاری جشنواره نیست/ باید از فیلمسازان منطقه حمایت کرد
یکی از اهداف جشنواره ها استعدادیابی است آیا در جشنواره مقاومت این اتفاق رخ داده است؟
هم استعداد یابی صورت گرفته است و هم حمایت کردیم . در چهار سال گذشته فیلمسازانی از کشورهای منطقه دعوت شدند که فیلمسازان بنامی نبودند اما جوانان مستعدی بودند که آثار خوبی را ساختند موضوعاتی را پیشنهاد کردیم که برای کار بعدی در دستور کار قرار دهند، این جوانان که در کشورهای دیگر فعالیت می‌کنند امکان بهتری برای ساخت آثار دارند به همین دلیل راحت‌تر می‌توانند کار کنند.
جشنواره مقاومت صرفا برگزاری نیست. احساس می شود باید از فیلمسازان منطقه حمایت شود و این حمایت در حد توان بنیاد فرهنگی روایت است. خروجی این کار ممکن است ساخته شدن ده فیلم با موضوعات مختلف از کشورهای دیگر است.
چقدر به ساخت فیلم ها توسط فیلمسازانی که حمایت می شود نظارت صورت می گیرد؟
از روز اول که طرح ارایه می شود، خوانده شده و اگر پیشنهادی وجود داشته باشد به آن ها داده می شود اما در مرحله ساخت نظارتی صورت نمی گیرد. روی خروجی فیلم هم که آماده شده است نظراتی اگر وجود داشته باشد داده می شود.
بعد از آماده سازی فیلم مواردی وجود داشته که فیلمساز دوباره بخش هایی را به آن اضافه کرده باشد؟
بله راش هایی به کار اضافه می‌شود.
هزینه هتل برای مهمانان در خارج از کشور ندادیم/ حق ماموریت ندادیم
یکی از کارهای جشنواره مقاومت برگزاری هفته فیلم در کشورهای دیگر است، چقدر این نمایش ها دستاورد به همراه دارد؟
سالها از انقلاب ایران گذشته است چقدر فیلم با مضامین موضوعات انقلاب در خارج از کشور نمایش داده شده است؟ با این تعاریف که فیلم های با مضامین انقلاب استقبال نمی شود از سوی دیگر مخاطبین خارجی فیلم های استراتژی و انقلاب ما را نمی فهمند. و به این بهانه به ما انتقاد می کنند. مهمانان ما در کشورهای خارجی همیشه در رایزنی ها استراحت می کردند و می خوابیدند زیرا ما هزینه هتل نداشتیم . حتی اعتراض می کردند و ما هم می گفتیم ما همین گونه عمل می کنیم . سالن سینما را از طریق رایزنی می گرفتیم . در نهایت ما بلیت مهمانان را تهیه می کردیم. حتی حق ماموریت به هیچ کس ندادیم.
مخاطب خارجی با سینمای آرمانی ما آشنا می شود
چقدر در کشورهای خارجی مخاطب داشتیم؟
این به نحوه اطلاع رسانی ما برمی گردد که متاسفانه به آن توجه نکردیم. کنیا به لحاظ فرهنگی بسیار خاص است وقتی به کنیا رفته بودیم سالن نمایش فیلم پر از جمعیت بود و با حضور وزرا و تعدادی شخصیت ها نمایش انجام شد. مخاطب با یک جنس از سینمای ما آشنا می شود که سینمای آرمانی ما است حداقل نگاه انقلاب و نگاه استراتژی ما در این فیلم ها وجود دارد. شاید در داخل کشور درباره برخی از فیلم ها بحث داریم اما همین فیلم ها در خارج از کشور بازخورد مثبت خودش را دارد. در پایان نمایش تحلیل می کنند و درباره جنگ ما صحبت می کنند
جلسات پرسش و پاسخ هم تشکیل می شد؟
بله هم جلسه پرسش و پاسخ داشتیم هم خبرنگاران درباره فیلم ها صحبت می کردند. می گفتند برای اولین بار می بینیم در جنگ شما چه اتفاقی افتاده نگاه ما به جنگ شما نگاه تبلیغی رسانه ای بوده که به ما ارایه شده است. در ترکیه شاهد بودم وزیر ارشاد و مدیرکل سینمایی بعد از افتتاحیه قصد ترک سالن داشتند من خواستم بخشی از فیلم را ببینند . تا پایان فیلم در سالن ماندند و در انتهای گفتند یک فیلم عالی از سینمای ایران دیدیم.
تاثیرگذاری جریان فرهنگی انقلاب در خارج از ایران
چه فیلمی در سالن ترکیه به نمایش درآمد که مورد توجه مقامات آن کشور قرار گرفت
فیلم «کودک و فرشته». در جشنواره فیلم فجر از کنار این فیلم گذشتند اما برای مخاطب بین الملل این صحنه های انسانی بسیار جذاب بود. دو سه خانم گریه می کردند. من گفتم چه چیزی باعث گریه شد گفتند تا به حال از جنگ ایران شناخت نداشتیم و نمی دانستیم چه اتفاقی افتاده است این صحنه ها را که دیدیم متحول شدیم. تاثیرگذاری این جریان فرهنگی در خارج از مرزهای ما همان بحث صدور انقلاب، افکار و ایدئولوژی انقلاب است.
مشکلات اقتصادی مانع از برگزاری هفته فیلم در خارج از کشور
چرا امسال این فضا را در خارج از ایران دنبال نمی کنید؟
یکی از دلایل آن مشکلات مالی است. سازمان فرهنگ و هنر ارتباطات اسلامی هم دچار مشکل اقتصادی است . این سازمان در برگزاری هفته های فیلم به صورت جدی مانند دوره های گذشته نمی توانیم مشارکت کنیم علیرغم اینکه سازمان در برخی از کشورها شاید بتوان گفت که ضعیف‌ترین هفته های فیلم را برگزار کردند که اصلا استاندارد نیست. برخی اوقات در سالن معمولی دانشگاه هفته فیلم برگزار کردند . اما در قزاقستان یک سالن سینما اجاره کردند یا در روسیه در موزه جنگ نمایش فیلم داشتند که جمعیت زیادی از فیلم استقبال کردند. در قزاقستان جمعیت زیادی حضور داشتند و تعدادی از مخاطبان از پشت در سالن بر می گشتند. مشکلات اقتصادی باعث شده است که هفته های فیلم بدون تیزر و تبلیغات برگزار شود.
هفته های فیلم قرار نبود جریان سازی کند/ مخاطب خارجی مبانی و تفکر جدیدی را دنبال می کرد/ساختار تولید در سینما اجازه تولید مشترک نداد
چگونه کشورها را برای نمایش فیلم های مقاومت انتخاب می شد، قزاقستان که اشاره کردید ویزا به سختی می دهد.
برخی از کشورها را سازمان پیشنهاد می‌داد. پیشنهاد هم براساس فعالیت های رایزن ها در کشورهای مختلف بود. یک سری کشورها جزء برنامه های ما بود مثل سوریه، لبنان، عراق، روسیه، افغانستان یا بوسنی هرزگوین که موفق به این کار نشدیم. ما در طول این سالها 47 هفته فیلم برگزار کردیم. هر اثر هنری که بفرستیم تاثیر خودش را خواهد گذاشت. در حد خودش بازخورد خوبی داشت قرار نبود نگاه را تغییر دهد و یا جریان سازی کند. آثاری که برای ما ارزش استراتژیک داشت و درباره انقلاب و ایدئولوژی انقلاب بود در کشورهای دیگر مورد استقبال قرار گرفت. به این نگاه احترام می گذاشتند، می دیدند و تحلیل می کردند. کار سطحی یا قصه ای اجتماعی که در اطراف خودشان آن را تجربه کرده بودند را نمی‌دیدند. یک مبانی و تفکر جدیدی را می دیدند و دنبال می کردند که برایشان ارزشمند بود. هفته های فیلم یک حرکت خوبی بود که بازخورد خوبی داشت از سویی منجر به تولید مشترک می شد که ساختار ما دچار مشکل بود. آقای انزور برای فیلم جدیدش (درباره داعش) فیلمنامه اش را برای ما فرستاد، دو جلسه با عواملش در لبنان داشتیم، فیلمنامه را به خاطر این که بتوانیم با ایشان کار کنیم چهار بار بازنویسی کرد اما در نهایت به تولید مشترک منجر نشد.
جشنواره با موضوع مقاومت در منطقه بسیار کم است/ نگاه داخلی با نگاه بین الملل بسیار متفاوت است
چه دلیلی باعث شد تا این تولید مشترک شکل نگیرد
دلایل مختلفی وجود داشت. نگاه داخلی ما با نگاه بین المللی بسیار متفاوت است . برای رسیدن به مفهوم مشترک در جاهایی مشکلاتی داریم . در هفته های فیلم و جشنواره ها زمینه های تولید مشترک ایجاد می شود. در کرمان جشنواره برگزار می شد فیلمسازان مدعو پیشنهاد دادند صندوقی درست کنیم تا از تولید آثار درباره مقاومت حمایت شود. اگر رصد کنید خواهید دید جشنواره با موضوع مقاومت در کشورهای منطقه بسیار کم است. مدتی جشنواره الجزیره به دنبال مستندهای انقلابی بود بعد نگاهشان تغییر کرد. جشنواره دمشق تعطیل شد. جشنواره عراق آنگونه که قبلا برگزار می شد دیگر نیست. در اطراف ما به دلیل فضای ناامنی که ایجاد شد بسیاری از حرکت های فرهنگی تعطیل شد.
فعالیت مقطعی جشنواره مقاومت مشکل ایجاد می کند
با توجه به فعالیت شما در دوره های متوالی در جشنواره مقاومت مشکل جشنواره مقاومت چیست؟
جشنواره مقاومت تنها جشنواره نیست . جشنواره می تواند کارکردهای بیشتری داشته باشد که فعالیت در این عرصه در حد بضاعت ما، توان فرهنگی ما است. جشنواره مقاومت بسیار گسترده و وسیع است یک قسمت کار به عنوان اجرایی می توانیم ما سامان دهی کنیم یک قسمت نیاز به پشتیبانی دارد.
مشکل جشنواره مقاومت این است که مقطعی فعالیت می کند. ادامه استمرار این حرکت نیاز به دبیرخانه دائمی فعال و پویا باشد. برنامه ریزی اینگونه است که یک بودجه ای برای برگزاری جشنواره اختصاص می دهند و تمام می شود و از زمان اختتامیه تا آغاز فعالیت جشنواره بعدی امکان مالی وجود ندارد که دبیرخانه حیات مستمر داشته باشد. یک بخش نیاز مالی است و بخش دیگر ایده و برنامه است.
نمایش فیلم با موضوع مقاومت در 150 کشور/ باید چتر فرهنگی جشنواره مقاومت را گسترش دهیم
امسال امکان برگزاری هفته های فیلم وجود ندارد چه تمهیدی اندیشیده شده که فرصت های ایجاد شده در سالهای گذشته از دست نرود؟
مدل فعالیت در بین الملل را تغییر دادیم. همانگونه که یک روز اکران های عمومی فیلم ها را در 135 نقطه را برنامه ریزی و عملیاتی کردیم امسال این مدل را در خارج از کشور انجام دهیم. در داخل کشور اتفاقات خوبی توسط جشنواره عمار انجام می شود، در خارج از کشور به دنبال مراکز فرهنگی هستیم که از لحاظ تفکراتی به ما نزدیک تر هستند. تا امروز 150 NGO شناسایی کردیم و امیدواریم در 150 نقطه دنیا ما اکران فیلم خواهیم داشت اما مدل هزینه هایش تغییر کرده است. تنها فیلم های مستند را به زبان کشور هدف زیرنویس و برای مرکز فرهنگی ارسال می شود. نمایش فیلم توسط مراکز فرهنگی انجام می شود، تجمع خواهند داشت و درباره آثار صحبت می شود فکر می کنم اگر چتر فرهنگی جریان مقاومت را گسترش بدهیم و هدف گذاری درست انجام بدهیم در دراز مدت ثمرات خوبی را شاهد خواهیم بود زیرا اکثر NGO ها جوان ها هستند.
همزمانی برگزاری جشنواره مقاومت در ایران و لبنان
انتخاب فیلم ها چگونه انجام می شود.
کمیته ای در بخش بین الملل در نظر گرفتیم که آنها به مسایل منطقه آشنا هستند و سلیقه و نیاز مخاطب را می دانند برای ما برداشت مخاطب از فیلم بسیار مهم است. جریان نمایش فیلم ها در خارج از کشور پا بگیرد و ادامه داشته باشد حرکت مردمی ایجاد می شود و فکر می کنم این بسته های فرهنگی روش بهتری برای ارایه فیلم باشد. ما تلاش می کنیم در کشورهایی به صورت همزمان جشنواره را برگزار کنیم که تاکنون همزمانی جشنواره در لبنان قطعی شده است در کشورهای دیگر منطقه هم سعی داریم این کار را انجام دهیم تا جشنواره علاوه بر ایران در کشورهای مختلف همزمان برگزار شود. چند فیلم از ایران ارایه می شود خود کشورها هم آثاری خواهند داشت هیات داوری انتخاب می کنند و به مراسم اختتامیه و تشویق می رسند.
NGOها بیشتر در چه کشورهایی هستند؟
در همه کشورها NGO ها حضور دارند. در انگلیس 20 مرکز حضور دارند که در حوزه ضد صهیونیست فعالیت می‌کنند. اتفاقی که افتاده این است که جنبش ضد صهیونیستی به شدت افزایش پیدا می‌کند.
وارد بازی باز صهیونیست ها نمی شویم
باید مراقب بود،برخی از این مراکز توسط خود صهیونیست ها حمایت می شوند.
بله برخی از این مراکز توسط یهودی ها پایه گذاری و ادامه حیات می دهد اما ما وارد بازی با آنها نمی شویم هیچ خطری برای ما ندارد تنها بسته فرهنگی که ما در ایران برای مراکز تدارک دیدیم نمایش بدهد برای ما کافی است. محبوبیت و قدرت جریان ضد صهیونیستی در دنیا به شدت رو به افزایش است. حضرت امام (ره) هم نوید محو شدن اسرائیل را داده است امیدواریم به زودی شاهد این نوید امام (ره) باشیم.
اهمیت کثرت جشنواره ها با موضوعات انقلاب
برخی معتقدند جشنواره هایی که با موضوعات مختلف در حوزه مقاومت فعالیت می کنند بهتر نیست در زیر چتر جشنواره مقاومت و در یک دبیرخانه فعالیت کنند و بودجه ها هم در یک جا تجمیع شود و جشنواره مقاومت قدرتمندتر از گذشته برگزار شود.
برخی از موضوعاتی که این جشنواره ها مد نظر قرارداده اند به صورت مستقل موضوع بخش هایی از جشنواره مقاومت است اما طراحان این جشنواره ها حتما ضرورت برای برپایی جشنواره در جامعه احساس می کردند. نظر شخصی من این است که جشنواره ها با موضوعات انقلابی باید تعداد زیادی برگزار شود. البته باید آسیب های جشنواره ها را بشناسیم و برطرف کنیم اما کثرت جشنواره ها با موضوعات انقلاب باید وجود داشته باشد. در دهه 80 شاهد موج راه اندازی جشنواره های روشنفکری بودیم هیچ کس به آنها انتقادی ندارد اما وقتی دو جشنواره با موضوعات انقلاب شکل می گیرد مورد نقد قرار می گیرند. من به شخصه به تکثر در جشنواره های انقلابی معتقدم اما با هدف گذاری که اهداف مختلف را دنبال کنند. عمار روی نسل جدید و افرادی که مفاهیم برایشان اهمیت دارد، برنامه ریزی می کند.
عدم برگزاری جشنواره منجر به تولید نمی شود/ فضای استحاله فرهنگی باعث تعطیلی مراکز تجمع نیروهای انقلابی شد
امکان هدایت سرمایه گذاری از برگزاری جشنواره به سوی تولید فیلم ها با سوژه های انقلاب وجود دارد؟
در کنار برگزاری جشنواره حتما تولیدات وجود دارد اما مشکل اینجاست که اگر جشنواره برگزار نشود بودجه به تولید اختصاص نمی یابد و از دست می رود. جایی که امید دارند آثارشان با دغدغه هایی که دنبال می کنند در جشنواره‌های انقلابی دیده می شود هم با این طرز تفکر از بین می رود.
با همین رویکرد مراکز فرهنگی که تربیت نیرو داشتند را تعطیل کردیم از جمله مساجد. تمام مساجد کتابخانه داشت، تئاتر، سرود، هنرهای تجسمی و.. داشت به مرور فضای استحاله فرهنگی ایجاد شد و گفتند مساجد جای عبادت است آموزش را به مراکز فرهنگی باید انتقال دهیم. حوزه هنری یکی از پاتوق های بچه های انقلابی بود که بچه ها در آن به خوبی کار می کنند اما امروز دچار رکود شده است امروز در حوزه کتاب و ادبیات موفق است. جدیدا در فضای مستند هم کارهایی صورت گرفته است اما خبر دیگری در حوزه هنری نیست. کانون های پرورشی، پایگاه بسیج و... پاتوق های فرهنگی بچه های انقلاب را کم کم تعطیل کردیم . اگر بچه های انقلاب بخواهند فعالیت کنند کجا باید این کار را انجام دهند. عمار فضایی را برای بچه های انقلاب ترتیب داده تا افراد از جنس یکدیگر بدون آلایش جریان انقلاب را دنبال می کنند و دنبال حاشیه نیستند. کثرت حرکت های انقلابی و برگزاری مجامع جشنواره ها با نام انقلاب گسترش یابد ما موفق تر خواهیم بود. اما با سیاستگذاری، نبایدموازی کاری صورت گیرد .
دغدغه مدیران فرهنگی نسبت به جریان انقلاب کمرنگ شد/نقش دولت در تولید فیلم با موضوع انقلاب کمرنگ است
جشنواره مقاومت را چگونه آسیب شناسی کردید که فعالیت آن به یک نتیجه خوب منجر شود.
وقتی فعالیت جشنواره مقاومت را مورد توجه قرار دادیم دیدیم اگر فعالیت جشنواره به صورت سالانه نباشد نمی تواند اثرگذاری درستی داشته باشد و به دست فراموشی سپرده می شود. در جریان تولید هم تاثیر خود را از دست می‌دهد. وقتی تصمیم بر این گرفتیم که سالانه برگزار کنیم دیدیم دستمان خالی است. در حوزه مستند دستمان از تولید پر بود اما در حوزه سینمای داستانی و بین الملل کار شاخصی نداشتیم. مگر اینکه به تولید منجر شود. موردی که آقای نیرومند مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در حال پیگیری است که در جشنواره مقاومت فیلم هایی را رونمایی کنند. مثل کاری که جشنواره کودک و نوجوان انجام می‌داد. تولید باید به صورت مستمر پی گرفته شود. میزان تولید با موضوعات مقاومت و انقلاب کاهش یافته شاید یکی از دلایل گرانی تولید این جنس آثار باشد. شاید دغدغه‌های مدیران فرهنگی نسبت به این جریان کمرنگ باشد. اگر محصولات جشنواره فیلم فجر را از این منظرگاه توجه کنیم اگر محصولات اوج و برخی از افراد که دغدغه شخصی داشتند نقش دولت را در تولید فیلم با موضوع انقلاب و دفاع مقدس کمرنگ می بینیم. من معتقدم انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس قرار است فعالیت کند باید فعال شود و حمایت کند.
پتانسیل برگزاری جشنواره مستقل مستند با موضوع مقاومت
با این اوصاف جشنواره مقاومت در زمینه آثار مستند موفق تر است و تولیدات زیادی به آن ارسال می شود.
بله همین طور است و ما به دلیل اهمیت کیفیت مجبور هستیم تعداد زیادی از آثار را در بخش مسابقه نپذیریم که کار خوبی نیست زیرا دوستان در این حوزه زحمت کشیدند و کجا باید این زحمات دیده بشود به همین منظور به نظرم امکان برگزاری جشنواره مستقل در حوزه مستند مقاومت فراهم است. زیرا مستند ظرفیت بسیار خوبی دارد.
پیشنهاد برگزاری جشنواره مستقل مستند را ارایه دادید؟
بله اما هنوز به جمع بندی نرسیدیم که جشنواره به صورت مستقل مستند با موضوع انقلاب داشته باشیم.
