تعریف هر دو پسر فرج الله سلحشور را زیاد شنیده بودم؛ یک کارگردان موفق ایرانی که هر دو پسرش طلبه هستند؛ یکی سال ها در مناطق محروم شرق کشور مشغول تبلیغ و فعالیت جهادی بوده و دیگری در قم سخت مشغول درس خواندن! این خانواده تفاوت زیادی با آنچه از سایر اعضای خانواده هنر سینمای کشور دیده ایم دارند.
با هماهنگی چند نفر از دوستان شماره تماس پسر کوچک تر مرحوم سلحشور را گرفتم و تلفنی توضیح دادم که می خواهم برای روز پدر مصاحبه ای در رابطه با پدرشان از ایشان بگیرم. هماهنگی ها انجام شد و آدرسی که برای مکان مصاحبه به دستم رسید، دقیقا همان آدرسی بود که حدود دو سال قبل مرحوم سلحشور برام فرستاده بودند تا خدمت شان برسم.
حدود ساعت 11 خودم را رساندم به دفتر و به اتاقی آشنا راهنمایی شدم. تابستان سال 93 بود دقیقا توی همین اتاق و روی همین صندلی نشسته بودم تا در مورد «موسی(ع)» با فرج الله سلحشور صحبت کنم و حالا همان جا رو به روی صندلی خالی آقای کارگردان طلبه جوانی نشسته بود که شباهت ظاهری بسیار زیادی هم به پدرش داشت.
برای گرفتن عکس های بهتر اصرار داشتیم آقا بصیر روی صندلی پدر بنشینند اما ایشان مخالفت کردند و خیلی محکم گفتند: دوست ندارم تکیه بر جای بزرگان بزنم! و صحبت های ما دقیقا بعد از همین جمله شروع شد:
شنیده ام یکی از آقازاده های آقای سلحشور در مناطق محروم زندگی می کنند شما همان پسر آقای سلحشور هستید؟
خیر، عبدالله برادر بزرگترم در مناطق محروم شرق کشور زندگی می کرد.
می شود در مورد ایشان صحبت کنید؟ برای پسر یک کارگردان کمی عجیب به نطر می آید!
نمی دانم گفتنش برای این مصاحبه لزومی دارد یا نه؛ آقا عبدالله سال 70 وارد حوزه شد؛ از همان سال یکی از رفقای ایشون در مناطق محروم سمت زابل و زاهدان کار می کردند اونجا گفتند به مبلغ احتیاج است. آقا عبدالله هم رفتند و بعد از آن ماجرا زابلی شدند. تا حدود 14، 15 سال یعنی هفت هشت سال پیش ایشون می رفت زابل و می آمد به خانواده اش سر میزد، بعد یک چهار سال با زن و فرزند رفت ماند آنجا و شد مسئول حوزه علمیه زابل؛ بعد به دلیل بیماری فرزندش برگشتند اینجا و چند سالی بین زابل، تهران و اراک در رفت و آمد بود تا الان که ساکن اراک هستند.
چطور شد که شما برادرها هر دو طلبه شدید؟
پدر ما مخالف سینما آمدن ما بودن و ما را ارجاع می دادن برویم سمت دیگری به ویژه سمت حوزه، البته منظورشان این بود که کار شما نیست، اگر می خواهید بیایید باید با یک توپ پر و یک ثروت معنوی و علمی بسیار بالا و محکم باید بیایید این جوری فایده ندارد و خیلی ما را تشویق کردند به طلبگی
یعنی شما هیچ وقت دوست نداشتید در سینما باشید؟
نه اصلا علاقه نداشتم
چطور؟ یعنی فعالیت های سینمایی پدر جاذبه نداشت؟
از بچگی ما کنار هنرمندها بزرگ شدیم، مضراتش را می دیدیم. در دوران بچگی فقط به این نگاه می کردیم که بابای ما معروف است و روی پرده سینماست، ولی خب در جو هنرمندان یک مضراتی می دیدیم که جاذبه چندانی برای ما باقی نمی گذاشت.
فقط خواهرمان علاقه داشت به فضای هنر سینمایی که سر همین یک مقدار با بابا چالش داشتند؛ البته ایشان علاقه به بازیگری نداشت علاقه داشت بنویسد و کار هنری بکند نهایتا کارگردانی بکند و بابا خیلی مخالفت می کرد و سعی داشت یک جوری بالاخره کنترل کند. مثلا همیشه میگفتند اگر می خواهی کار بکنی با فلانی کار بکن، رفقای بابا که از بچگی در دامن آن ها بزرگ شده بودیم و مورد اطمینان بودند را به خواهرم معرفی می کردند.
ایشان کلا همه خانم ها را شدید نهی می کرد که نیایید در سینما و آقایان را هم سعی می کرد که برایشان روشن کند برای چه آمده اند دنبال سینما. می پرسیدند که الان تو آمده ای بازیگر شوی برای چه هدفی؟ و در انتخاب بازیگر این چیزها برایشان مهم بود.
در مورد مصطفی زمانی هم همینطور بود؟
در یوسف برای بابا بیشتر زیبایی مطرح بود. اولا بکر بودن مهم بود که طرف اولین نقشش باشد. دوما زیبا باشد و خیلی ها آمدند تست دادند. ایشان هم تست دادند و قبول شدند. البته آقای زمانی بچه بااخلاقی هم هست که برای بابا مهم بود. ما هر ماه روضه خانگی داشتیم مصطفی زیاد می آمد. حتی حسین جعفری، همان یوسف کوچک هم می آمد.
خواهرتان هنوز هم فعالیت سینمایی دارند؟
بله، سناریو می نوشت یک چیزهایی نوشته است یا مثلا در جشنواره پلیس فیلم کوتاهی درباره اقدامات پلیس کار کرده بود که جایزه هم گرفت. یا مثلا سر اصحاب کهف طراحی لباس را خواهر من انجام داد.
مادرتان با فعالیت سینمایی پدر مخالفتی نداشتند؟
نه اصلا خیلی هم هماهنگ بودند. آن اوایل مفهوم سینما یک چیز دیگری بود، بابا وارد سازمان تبلیغات شدن و حوزه اندیشه را دایر کردند. اینها یک سری بچه هیئتی بودند دور هم روضه داشتند به این نتیجه رسیدند بروند سمت سینما و هنر برای رسیدن به اهداف عقدیتی شان؛ یک عده ای نبودند که عشق سینما کشته باشدشان و بعد دنبال سینما بروند.
از مسجد شروع شد؛ لذا اینطوری بود که در توبه نصوح من، خواهرم و برادرم، همگی بازی کردیم. بابای من سینمایی حساب نمی شد. کار اینها مکتبی بود.
هرگز فخر فروخته اید برای اینکه پدرتان سینمایی است؟
بچه بودیم عشق می کردیم از این که پدرمان را پرده سینما نشان بدهد. مثلا سال 65 من 5 ساله بودم پرواز در شب را اولین بار در سینما دیدم، در صحنه شهادت بابا، یک جیغ و دادی راه انداختم که بابای من را کشتند! فکر می کردم واقعا شهید شده، یادم هست مادرم سر مرا زیر چادرش قایم کرده بود که آبروریزی راه نیندازم؛ یا توبه نصوح را گریه می کردم می گفتم چرا توی این فیلم ها، همش بابای ما را می کشند؟
دوران بچگی کیف می کردیم که بابای ما معروف و مشهور است، این برای بچه ها خیلی جذاب است. بزرگ تر که شدیم فخر می کردیم که بابای ما مکتبی و اهل نماز شب و تهجد و فیلم دینی قرآنی ساختن است.
در دوران بچگی تفریحات پدر و پسری هم داشتید با آقای سلحشور؟
آقای سلحشور زیاد فرصت نمی کردند برای بازی و تفریح، چون صبح میرفت شب می آمد خسته هم می آمد. من یادم هست که اخوی مان یک دفعه سر صحنه آخر پرواز در شب که بابا شهید می شد، رفته بود. رسول ملاقلی پور وسواسی بود و پدر آدم را در می آورد گویا در آن صحنه هم چند بار کار بابا را تکرار کرده بودند. داداشم شب آمده بود گریه می کرد می گفت بابا چه قدر زحمت می کشد.
البته همیشه هم سر کار نبود، مثلا یادم هست به باغچه و تزیین باغچه علاقه داشت و همینطور خودش را به کار فنی سرگرم میکرد و سعی می کرد به ما هم یاد بدهد. یکی از تفریحات خوب ما هم این بود که همراه بابا در مسجد جواد الائمه آن اواخری که مداحی می کردند ما می رفتیم و حسابی سینه میزدیم.
پس فضای خانه حسابی مذهبی بوده است.
بله. من از زمانی که یادم هست تا به امروز یک بار هم در خانه مان نوار ترانه روشن نشد. نهایتا یک وقت یک نوار موسیقی سنتی از سراج یا شجریان بود که کلا یکی دو بار گوش می دادیم آن هم از باب این که بابا موسیقی اصیل را می شناخت، چون برای کارش لازم بود که از موسیقی آگاه باشد.
تربیت ما از همان ابتدا مذهبی بود، یادم هست که مادرم پیش از سن تکلیف ما را برای نماز صبح خواندن بیدار می کرد. گاهی نیم ساعت چهل دقیقه می نشست بالای سرم و آرام می گفت بصیر جان بلند نمی شوی؟ بعد که می دید اصلا حریف خواب من نمی‌شود به پدرم می گفت این بچه بلند نمی شود؛ بابا هم کافی بود فقط یک بار ما را صدا بزند، سریع از جا می پریدیم. خیلی جذبه داشت پدرم، از او حساب می بردیم.
جریان بیماری ایشان از چه تایمی شروع شد؟
چهار سال پیش رفته بودند برای اسکن کبد که کادر بیمارستان به طور اتفاقی متوجه غده سرطانی در ریه می شوند. همان زمان گفتند افرادی که خیلی قوی هستند نهایتا هفت تا نه ماه این نوع غده را تحمل می کنند ولی ایشان چهار سال تحمل کرد، البته این اواخر خیلی عذاب کشید که انشاءالله این سختی ها کفاره گناهان یا ترفیع درجه شان بوده باشد.
چهار پنج ماه پیش غده ای روی ستون فقراتش بود این غده ستون فقرات را باز کرد و ایشان قطع نخاع شد، قبل از آن هم که سکته مغزی کرده بودند بدنشان شل بود، اما به هر نحوی بود سرکار می رفت.
اما وقتی که کمر به پایین فلج شد دیگر نتوانست دفتر برود و در خانه جلسات را برگزار می کردند. بازبینی فیلم ها را توی خانه انجام میدادند ولی تقریبا یک ماه و نیم آخر وقتی رفت بیمارستان چون ریه هایشان پر آب شده بود دیگر بستری شدند و نمی توانستند صحبت کنند.
یعنی یک ماه و نیم آخر اصلا ایشان صحبتی نمی کردند؟
به هوش بود، لوله توی دهانش بود و اتفاقا چون به هوش بود خیلی زجر کشید. معمولا افراد در این مرحله در کما هستند یا در حالتی که دیگر درد را احساس نمی کنند اما بابا به هوش بود.
شما و بقیه اعضای خانواده وقتی متوجه بیماری ایشان شدید واکنش ها چه طور بود؟
آن اوایل امید داشتیم. چقدر تربت آوردیم، آب زمزم آوردیم؛ علما خیلی دعا کردند اما خب خواست خدا چیز دیگری بود.
صحبتی که حول فرضیه قتل آقای سلحشور مطرح شد، شما تا چه حد قبول دارید؟
این یک فرضیه است. احتمالش هست. سر پروژه موسی (ع) که خیلی روی آن مانور دادند صهیونیست ها بخواهند پیگیری بکنند تا مثل تصویری که یوسف در کشورهای خارجی داشت، تصویر جدیدی مخالف با تصاویر هالیوودی از حضرت موسی(ع) ایجاد نشود و خب قتل و ترور هم که کاری ندارد برای آن ها. وقتی الان یک دفعه یک جمعیت کثیری را در یک کشور ترور می کنند با وارد کردن یک ماده به ماده غذایی کاری ندارد در این دفتر یکی بیاید یک چیزی بریزد در چای ایشان.
هیچ وقت تهدیدی علیه ایشان نبود ؟
حدود دوازده سیزده سال پیش قرار بود موسی ساخته شود که یکی دو تا از مسئولین گفته بودند یک تهدیدهایی صورت گرفته است.
از طرف چه کسانی؟
موساد و صهیونیست البته با واسطه دیگه نه اینکه از موساد زنگ زده باشه ولی با واسطه تهدیدهایی شده بود. حتی مسئولین به بابا گفته بودند اگر بناست این کارا را ادامه بدهید باید فضای فیلمتان حفاظت بشود لذا بعید نیست که ایشان هم تحت حمله قرار گرفته باشند. ما که میگوییم، ان شاالله این جوری باشد. شهادت با همه مرگ ها فرق می کند، ان شاالله ایشان شهید باشند.
بعد از فوت پدر مقام معظم رهبری را ملاقات کردید؟
قبل از فوت پدر ملاقات کردیم. با ویلچر رفتیم، بابا التماس دعا گفتند و چند روز بعد هم حضرت آقا یک مقدار قند که حسابی دعا خوانده بودند را فرستادن ولی خب خدا نخواست که ایشان بمانند. خدا چیزهایی را می بیند که ما نمی بینیم.
من یک فصل از موسی را خوانده ام، از نظر داستانی عالی بود، آقای سلحشور چه نقشه ای برای اجرای این داستان زیبا داشتند؟
تقریبا هیچ چیز. البته بابا فیلم که می دید بازیگرها را توی ذهنش می سپارد که این خوب است ولی به مرحله اجرا نرسید ولی یک سری چیزها را به آقای شورجه گفته بود.
خود آقای شورجه قرار است موسی را بسازند؟
ظاهرا بسته شده که کارگردان ایشان باشد با یک گروه توانا و خوب
سردبیر یکی از روزنامه های رسمی کشور در مورد این صحبت کرده بود که آقای سلحشور کارگردان کیفی نبوده و سفارشی ساز بوده است. واکنش شما به این مطلب چه بود؟
این را که آقای سلحشور خودش بارها اعتراف کرده است. این را سلحشور بارها گفته که من سینماگر نیستم من مبلغم!
مثلا این صد فیلمی که در جشنواره فجر بود چه تعدادش کیفیت مطلوب داشته است؟ مفاهیم فیلم ها که خیلی ها ضد انقلاب و اسلام و در مورد خیانت بود ولی از همین سینمای سرگرمی که صحبت می کنید چند تا از این فیلم ها، بیننده را تا آخرش با خود همراه کرد که با یک روحیه خیلی خوبی از سینما بیرون بیاید؟
سلحشور تکنیک داشت.آیا همین فیلم یوسف به قواعد سینمای دنیا نزدیک تر است یا خیلی از فیلم های آقایان؟ ایشان می گفت من مردم جامعه را می چسبم، حالا اینکه فلانی تایید نمی کند این نوع فیلمبرداری را مهم نیست. مهم این است که این یک میلیون نفری که نشسته اند و تماشا می کنند، تایید می کنند.
ضمن اینکه من به این آقا می گویم که ما حکومتی هستیم و افتخار هم می کنیم. خیلی ها هم تحت حکومت آمریکا دارند فیلم می سازند. یعنی آن ها طبق دستور آمریکا و صهیونیست فیلم می سازند و طبق دستور بی بی سی و وی او ای منویات آنها را سعی می کنند محقق کنند خب آن ها هم حکومتی هستند. ما هم حکومتی هستیم ما برای ولی فقیه جان می دهیم هر چه آقا بگویند سعی می کنیم انجام بدهیم. اگر سفارش کنند سفارشی در این موضوع فیلم بساز برایش فیلم می سازیم و افتخار می کنیم سفارشی فیلم می سازیم.
شیرین ترین خاطره ای که از پدرتان دارید چیست؟
باید فکر کنم تا بتوانم یکی از بهترین هایش را انتخاب کنم اما کلیت موضوع این است که ایشان خیلی پدر خوبی بود برای ما و یک توصیه هم بکنم بالاخره ما آخوندیم. ما پای پدرمان را بوسیدم ولی کم بوسیدیم! جوان ها غافل نشوند. یعنی پدر و مادر را قدرش را بدانید تا هستند. اعتقادم نسبت به پدر و مادر این است که خدا بت گذاشته روی زمین و اجازه داده این یک بت را بپرستید.
تا به حال دعوای تان هم کرده اند؟
بابا خیلی کم با من دعوا کرد، سه یا چهار بار زد توی گوش من. آدمی که هر روز بچه ها را بزند نبود. یک دفعه اش که خود من اگر جای او بودم خیلی بدتر برخورد می کردم. یادم هست که من حدود دوازده سالم بود و یک شب تنهایی رفتم شهر ری برای هیئت حاج منصور، نزدیک صبح که برگشتم یک سیلی زد توی گوش من که گریه ام گرفت اما انصافا اگر خودم جای او بودم بدتر برخورد می کردم.
بچه های شما که بزرگ بشوند چه چیزی از پدر برایشان می گویید؟
ان شاالله بتوانم با نانی که به آن ها می دهم همیشه در راه راست باشند. من فقط نگرانی ام این است که دخترم بگوید می خواهم بازیگر بشوم. این را نمی دانم چه طور مخالفت بکنم.
الان اگر آقای سلحشور زنده بودن چه هدیه ای برای روز پدر به ایشان می دادید؟
من کتاب می دادم به ایشان که به دردشان میخورد.
حرفی در دلتان مانده که نگفته باشید به پدرتان؟
ما یک مقدار حجب و حیا داشتیم که دوستت دارم و قربانت بروم را نمی توانستیم بگوییم به پدر. اما خب در این اواخر که فلج شده بودند، خصوصا ایامی که بیمارستان بودند ما عقده های خودمان را حسابی خالی کردیم. خیلی راحت ابراز علاقه می کردیم به ایشان و دلمان کمی آرام شد.
