بر هیچ کس پوشیده نیست که برای ساخت مجموعه «شهرزاد» هزینه قابل توجهی از سوی سرمایه‌گذاران انجام شده است البته که مهم‌تر از آن بازگشت مالی بوده که این پروژه برای سرمایه‌گذارانش داشته است. در زمانی که ساخت سریال و تله فیلم برای شبکه نمایش خانی نوعی ریسک است کمتر کسی است که برای سود اقتصادی به سراغ آن بیاید این در شرایطی است که بسیاری از کشورهای پیشرفته در آمد اصلی‌شان یا خداقل یکی از آنها سینما و سریال‌سازی است. البته در حال حاضر زمان برای قضاوت زود است و تیم شهرزاد باید در آزمون‌های دیگری خود و نگاه اقتصادی خود را برای اثبات به آزمایش گذارند اما شاید در شرایط کنونی بتوان گفت شاید شهرزا الگوی مناسبی را برای رضایت مخاطبین، منتقدین و سرمایه‌گذاران ارائه کرده که می‌توان از این حیث با افراد مربوطه در ارتباط با مبحث هنر در اقتصاد و رابطه و جایگاه این دو نسبت به هم گفت‌وگو کرد به همین منظور با محمدهادی رضوی یکی از دو سرمایه‌گذار مجموعه «شهرزاد» وارد گفت‌وگو مختصری در این رابطه شدیم که متن آن را در ذیل می‌خوانید.
-با توجه به موفقیت مجموعه شهرزاد شاید بتوان گفت سرمایه گذاران این فیلم جزو افرادی هستند که می‌توان با آن ها در مورد مبحث اقتصاد در هنر و رابطه این دو صحبت کرد به هر حال بر هیچ فردی خصوصاً متخصصین عرصه هنر و اقتصاد پوشیده نیست که سرمایه گذاری در هنر به خصوص در شبکه نمایش خانگی حداقل به روی کاغذ شکست خورده است اما سریال شهرزاد توانسته این تابو را بشکند. با توجه به کیفیت این اثر نمی توان آن را تنها دلیل فروش و مطرح شدن این سریال دانست، کمی در مورد رابطه اقتصاد و هنر توضیح دهید.
*اولین گام ترسیم فضای اقتصاد در یک اثر هنری است
رضوی: در زمینه اقتصاد هنر یک مطلب کلیدی را می‌توانم عرض کنم که جامع‌ترین درآمد کشور می‌تواند در عرصه هنر باشد. در عرصه اقتصاد یک بحثی مغفول مانده است و آن هم جایگاه هنر در اقتصاد و متقابلاً اقتصاد در هنر است. ما در مجموعه سریال «شهرزاد» اثبات کردیم که می‌توانیم کاری انجام دهیم که در خارج از مرزهای ایران حرف‌هایی برای گفتن داشته و از طرفی بتوانیم درآمدزا هم باشیم و بحث تولید فیلم را به گونه‌ای انجام ندهیم که هزینه‌های زیادی انجام دهیم و در نهایت اظهار کنیم این اثر نتوانسته بازگشت مالی داشته باشد و تنها بهانه‌مان هم همین باشد که خواستیم یک اثر فاخر بسازیم، به همین دلیل اولین گام این است که فضای اقتصادی آن اثر را ترسیم کنیم.
_باتوجه به شرایط فعلی و تجربه های تلخی که وجود داشته به نظر ورود به عرصه سریال سازی در شبکه نمایش خانگی که قربانیان زیادی داشته برای سرمایه گذاران ترسناک به نظر می‌رسید.
قبل از اینکه بخواهیم پروژه «شهرزاد» را آغاز کنیم بسیاری به ما این نکته را یادآور شدند که این پروژه بازگشت مالی نخواهد داشت چرا که شبکه نمایش خانگی، شبکه‌ای ورشکست شده است. این در حالی است که هم اکنون که با شما در حال صحبت هستم در هر نقطه از ایران که بروید صدای دیدن «شهرزاد» توسط مردم را می‌شنوید. این سریال یک مخاطب میلیونی دارد و این مخاطب محدود به ایران نمی‌شود بلکه خارج از مرزها کشور عزیزمان توانسته‌ایم مخاطبینی را پیدا کنیم. به طور مثال چندی پیش در کشور آلمان بودم که شاهد ابراز علاقه و پیگیری هموطنانمان نسبت به سریال «شهرزاد» بودم. این نشانه‌ها حاکی از آن است که ما می‌توانیم یک اثر فاخر بسازیم که بتواند هم مخاطب داشته باشد و هم برای سرمایه‌گذارانش بازگشت مالی سودآوری را رقم بزند.
*اشتغال‌زایی شهرزاد برای 400 فرد/ حضور «شهرزاد» در کشورهای اروپایی و آمریکایی
_به نظر می‌رسد که در کنار سرمایه‌گذاران یک پروژه اقتصادی باید تیم تبلیغاتی حاضر باشند تا شرایط معرفی کالا را نسبت به آنچه که جامعه می‌پسندد بررسی کنند اما در شرایط فعلی شناخت کافی وجود ندارد.
بله باید مخاطب و نحوه ارائه کالا را به درستی شناخت و بررسی کرد. در حال حاضر نکته غفلت‌انگیزی را در فضای اقتصاد می‌بینم متأسفانه در اتاق‌های بازرگانی هیأت‌هایی رفت و آمد دارند که از ظرفیت و اهمیت جایگاه هنر در اقتصاد بی‌اطلاع هستند. این در حالی است که ما در مجموعه «شهرزاد» اثبات کردیم می‌توانیم یک بازگشت مالی بسیار عالی را ایجاد کنیم و البته توانستیم به صورت قابل توجهی اشتغال‌زایی نیز داشته باشیم. دقت داشته باشید ظرف یکسال توانستیم برای 400 نفر به واسطه این سریال مشغول به کار کنیم در هفته 25 هزار سوپرمارکت مشغول به فروش پکیج‌های «شهرزاد» هستند و اگر این روند در ساخت سریال‌سازی ادامه داشته باشد شاهد اشتغال‌های پایدار و نه مقطعی خواهیم بود. با یک برنامه‌ریزی درست و اصولی می‌توانیم به رادیو و تلویزیون‌های دیگر کشورها محتوای خود را بر اساس آنچه که در نظر داریم به فروش برسانیم. با چنین رویه‌ای می‌توانیم در عرصه فرهنگی به آنها نفوذ کنیم و از طرفی وارد بحث ارز آوری نیز شده‌ایم.
*ارائه کالای فرهنگی یعنی تخته کردن چاه نفت‌ها
ما زمانی می‌توانیم در چاه‌های نفت را تخته کنیم که از تمام پتانسیل‌های جمهوری اسلامی ایران استفاده کنیم. همانطور که به دیگر کشورها سایر محصولات غیرفرهنگی خود را صادر میکنیم می‌توانیم وارد صادرات فرهنگی نیز شویم و البته ما اینکار را به تازگی شروع کردیم و وارد رایزنی‌هایی با برخی از کشورها شده‌ایم. به همین منظور صحبت‌هایی را با برخی از کشورهای اروپایی و حتی آمریکای انجام داده‌ایم تا بتوانیم بعد از پخش سریال «شهرزاد» در ایران این مجموعه را به دیگر کشورها عرضه کنیم. این پروسه به معنی اشتغال‌زایی است و با این کار می‌توانیم به سمت تخته کردن چاه‌های نفت پیش برویم تا چاه‌های نفت فرهنگی خود را ایجاد کنیم. تا به امروز در ارتباط با این مباحث غفلت کرده‌ایم و این غفلت از جایی ناشی می‌شود که وقتی سرمایه‌گذاری می‌خواهد وارد عرصه فرهنگ و هنر شود سایرین آن را از انجام این کار می‌ترسانند.
*تیم «شهرزاد» خبر از فعالیت جدید در سال جدید داد
_البته باید به سایر سرمایه گذاران توسط افرادی که تجربه های موفق داشته اند به درستی اطلاع رسانی و آگاهی کامل داده شود تا ترس از سرمایه گذاری در فرهنگ را نداشته باشند.
این ترس از ورشکستگی باعث شده تا آنها در این مسیر گام بر ندارند. «شهرزاد» مجموعه خوبی برای مثال زدن بود تا بتوانیم نشان دهیم که هم در عرصه اقتصاد و فرهنگ توانستیم موفق باشیم و هم توانسته‌ایم در مقابل بیگانه در حوزه فرهنگ بایستیم. خیلی‌ها از اینکه وقتشان توسط این سریال پر شده است و دیگر به سراغ دیدن سریال‌های مبتذل شبکه‌هایی چون GEM نمی‌رود، ابراز خوشحالی کردند. اما نباید این روند مقطعی باشد به همین علت برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا در سال آینده هفته‌ای دو الی سه بار وقت مخاطبین را پر کنیم. البته برای این فعالیت باید با برنامه‌ریزی پیش برویم.
- امکانش هست کمی واضح‌تر از برنامه‌های آتی‌اتان بگویید آیا باز هم سریال جدیدی قرار است تولید کنید؟
رضوی: اگر اجازه بدهید برنامه‌های سال آینده را در ابتدای سال طی یک نشست خبری اعلام کنیم. اما این نکته را بگذارید بگویم که در «شهرزاد» متوجه شدیم می‌توانیم که کار خوب ارائه دهیم و مردم هم بابت آن هزینه کنند. این یک همکاری دو طرفه زیباست در عرصه اقتصاد و هنر.
*واکنش اقتصادی در لحظه به خواسته مخاطب داشتیم
- به نظرم خود شما هم باید کمی شفاف‌تر در مورد نوع برنامه ریزی و حتی اتاق فکرتان برای سرمایه گذاران صحبت کنید تا آنها نیز وارد حوزه اقتصادی شوند.
رضوی: زمان مفصل تری را برای بحث می‌طلبد اما ما محصولمان را بی‌کیفیت ارائه میکنیم زیرا فرض کنید آن محصول بسته‌بندی خوب و زیبایی ندارد. در آن زمان چگونه می‌توان انتظار داشت که در بازار جهانی با موفقیت همراه شود. در هنر نیز رویه به همین صورت است. وقتی که کار فاخر انجام می‌دهید باید بحث تبلیغات و برندینگ آن را به درستی انجام دهیم. زمانی که یک اثر هنری را ارائه می‌دهید تمام بخش‌های آن که قابلیت معرفی دارد باید تبدیل به یک برند شود. تا بتوانیم از درون آن فضاهای اقتصادی را رقم بزنیم. سوال من این است که آیا اگر پنل تبلیغاتی از پیش تعیین شده نداشتیم و مطابق با مسائل پیش آمده در لحظه نسبت به «شهرزاد» واکنش‌های اقتصادی مناسب همچون برندسازی بر اساس میل مخاطب نداشتیم در فروش سریال «شهرزاد» به این موفقیت برسیم؟ قطعاً این مراحل انجام شده است اگر برنامه از پیش تعیین شده‌امان را حس می‌کردیم که درست نبوده و ذائقه مخاطب چیز دیگری را در درون سریال کشف کرده است و مورد پسندش بوده در لحظه نسبت به آن واکنش نشان می‌دادیم و برندینگ خود را تغییر می‌دادیم ما بر اساس علاقه مخاطبین برندسازی میکنیم.
توجه داشته باشید که یک گردنبند ساده مرغ آمین تا چه اندازه توانسته طرفدار پیدا کند. تا جایی که یک جواهرساز در هفته گذشته با من تماس گرفت و گفت: «آقای رضوی من حاضرم جواهر اصل خود را در برنامه‌هایی که مثل «شهرزاد» است و می‌خواهید بسازید به شما ارائه کنم تا اسم ما را عنوان کنید و هزینه‌اش را نیز پرداخت خواهیم کرد» این نکته نشان می‌دهد ما مسیر خودمان را درست رفته‌ایم تا جایی که در حال حاضر این ما هستیم که تبلیغات را گزینش میکنیم و تصمیم می‌گیریم که چه تبلیغاتی در این مجموعه انجام شود. تمام این‌ها در شرایطی است که ما مخاطب خودمان را مجبور نمی‌کنیم که تبلیغات ما را ببیند تا ما پول در بیاوریم. این‌ها نکات ظریفی است که حتماً در بحث اقتصاد و هنر باید لحاظ شود.
ما ابتدا برنامه‌ریزی اقتصادی خود را انجام دادیم در مرحله دوم برندسازی کردیم و در مرحله سوم به جوان‌ها نیز بها دادیم و کارهایی که به نظرمان ساختارشکن بود را انجام دادیم تا بتوانیم توجه مردم را از شبکه‌های ماهواره‌ای به سریال «شهرزاد» معطوف کنیم. امروز کمتر ایرانی است که نام «شهرزاد» را نشنیده است. یکی از برندهای مهم ما مفهوم حلال بخرید بود که بر سر زبان‌ها افتاد. همین جمله تأثیر خودش را در میان مخاطبان گذاشته است. نسخه‌ای که آنلاین می‌فروشیم بسیار راضی‌کننده و عالی است. من به همه حوزه‌های سرمایه‌گذاری میگویم که در سال 94 و همچنین سال جدید که پیش رو داریم هیچ سرمایه‌گذاری در مقوله هنر و اقتصاد نمی‌تواند بازگشت مالی خوبی داشته باشد. در حوزه اقتصادی بسیاری از شغل‌ها با رکود مواجه شده‌اند این در شرایطی است که ما با ساخت سریال «شهرزاد» نتیجه بسیار عالی و مطلوبی گرفته‌ایم.
-به نظر می‌رسد که مجموعه شهرزاد در اواسط راه توانسته با فروش خوبی که داشته است هزینه ساخت و تبلیغات خود را باز گرداند.
رضوی: اگر اجازه دهید در آخرین قسمت از ارائه مجموعه «شهرزاد» به صورت دقیق‌تری میزان فروش این مجموعه را اعلام خواهیم کرد. اما در یک جمله میگویم مجموعه «شهرزاد»، خیلی موفق بود تا جایی که ما از این موفقیت خوشحال شدیم و البته این نکته را لطف خدا می‌دانیم.
*اعلام آمادگی سرمایه‌گذار «شهرزاد» برای مشاوره دادن به دیگر سرمایه‌گذاران
- حرف آخر
رضوی: ما قدم اصلی را در سرمایه‌گذاری در عرصه فرهنگ و هنر برداشتیم و امیدواریم سایرین نیز وارد این عرصه شوند و شخصاً هر جا که نیاز باشد حاضرم به آنها مشاوره دهم فقط نباید این سرمایه‌گذاران را ترساند و هر کسی وارد این فضا شود خیانت کرده است.
