«در ستایش تصویر محمود کلاری» عنوان برنامه ای بود که از سوی برگزارکنندگان سیزدهمین جشن تصویر سال و به منظور بزرگداشت این عکاس و فیلمبردار پیشکسوت عرصه سینما شامگاه یک شنبه ۹ اسفندماه در خانه هنرمندان ایران برگزار شد و اکبر عالمی، محمد رحمانیان، نادر داوودی، محمد فرنود، ساعت نیک ذات و شهرام مکری از جمله حاضران در سالن بودند.
تقدیر از آبروی سینمای ایران
در ابتدا، منتخبی از عکس های محمود کلاری در طول ۳۰ سال گذشته برای حاضران به نمایش درآمد و پس از آن سیف الله صمدیان دبیر جشن تصویر سال و جشنواره فیلم تصویر پشت تریبون قرار گرفت و درباره این مراسم گفت: شاید برخی بپرسند که چرا امروز و چرا تجلیل از محمود کلاری؟ و شاید برخی تصور کنند به این دلیل که با هم رفقیم که البته درست هم می گویند، من شش برادر خونی دارم و یک برادر کاری و حرفه ای که او محمود کلاری است.
وی افزود: ما از سال گذشته، در نبود توجهات لازم به فرهنگ و هنر، بخش تازه ای را به بخش های دیگر جشن تصویر سال اضافه کردیم که به تجلیل از افرادی اختصاص دارد که به تصویر در ایران آبرو و اعتبار بخشیدند. بخش دیگری هم به این جشن اضافه شده است که به تقدیر از رویدادهای شاخص هنرهای تجسمی می پردازد و فردا نوبت برگزاری آن است.
صمدیان درباره چگونگی انتخاب بهترین های تصویر ایران برای تجلیل در این مراسم بیان کرد: پارسال فکر کردیم که برای تجلیل از اولین نفر در زمینه تصویر ایران چه کسی را دعوت کنیم و سرانجام فردی را انتخاب کردیم که کارهای بسیاری را در دوران آنالوگ تصویر ایران انجام داد و در موقعیتی که لابراتوارهای وزارت ارشاد دردوران تحریم جدی به لحاظ مواد مصرفی قرار داشتند، چه کارهایی انجام داد و پس از آن در تلویزیون و سینما فعالیت کرد و به تدریس پرداخت. بنابراین به عنوان اولین نفر اکبر عالمی را انتخاب کردیم به خاطر فعالیت هایی که در جهت بهبود کیفیت تصویر در ایران انجام داد و به این کار خود افتخار می کنیم.
وی درباره انتخاب محمود کلاری نیز اظهار کرد: برای اکبر عالمی و محمود کلاری باید بزرگداشت گسترده و عظیمی برگزار شود اما برای محمود کلاری به بهانه تقدیر او در انجمن فیلمبرداران فرانسه، سعی داریم که طی مراسمی قدرت سینمای ایران و فیلمبرداری سینمای ایران را به خودمان بازیادآوری کنیم و به این ترتیب امسال نوبت محمود کلاری است که از او و در ستایش تصویر محمود کلاری تقدیر کنیم.
صمدیان با اشاره به تأثیرگذاری محمود کلاری در زمینه عکاسی و فیلمبرداری ایران یادآور شد: کلاری علاوه بر این که بر عکاسی ایران تاثیر مثبتی گذاشت بلکه در دوران فتوژورنالیستی خود با نگاه بومی به ایران، در خارج از کشور نیز عکاسی کرد و البته به جز عکاسی، در سینما نیز اولین کارش را با فیلمبرداری فیلم «جاده های سبز» شروع کرد که برای آن جایزه سیمرغ هم دریافت کرد و تا امروز این مرد ۷۶ فیلم سینمایی را فیلمبرداری کرده است که اغلب این فیلم ها نیز متعلق به فیلمسازان نوفیلم بودند.
صمدیان ادامه داد: حضور امثال کلاری در عرصه کیفیت بخشی به تصویر ایران و جهانی کردن این اتفاق غنیمت بزرگی است.
وی با ذکر خاطرات مشترکش با کلاری از زمان ساخت فیلم «گبه» و «نوبت عاشقی» بیان کرد: کلاری با تمام فعالیت هایی که در زمینه عکاسی و فیلمبرداری داشته است، از سوی A.F.C انجمن فیلمبرداران فرانسه دعوت شده و با میدان داری داریوش خنچی و نمایش ۱۰ فیلم از وی تقدیر می شود که این اتفاق در ایران در اندازه یک خبر ساده و عادی مطرح شد و اکنون با بازنمایی این خبر و توجه بیشتر به این موضوع که هم برای ما و هم سینمای ایران خوب است، علاقه مندان و دوستانش را در این جا گرد هم آورده ایم.
کلاری با نور نقاشی می کند
در ادامه مراسم، تصاویری از مراسم تقدیر از محمود کلاری در انجمن فیلمبرداران فرانسه به نمایش درآمد و پس از آن اکبر عالمی روی سن دعوت شد و در سخنانی درباره کلاری گفت: کلاری همین است که می بینید، قلبی دارد مثل قناری و ظاهر و باطنش یکسان است.
عالمی با بیان این که نقاشی با نور و عکاسی، جادوی عجیبی است از محمود کلاری به عنوان نقاشی یاد کرد که با نور نقاشی می کند.
وی با اشاره به ۷۶ فیلمی که محمود کلاری در آنها حضور داشته است، افزود: کلاری در نیویورک زیبایی شناسی عکاسی را خواند و به سرزمین مادری خود برگشت. او با چشم های تیزبین خود به فیلم های سینمایی خیره شد تا به کشف و شهود رسید.
عالمی در ادامه با انتقاد از حسادت هایی که آدم ها نسبت به یکدیگر دارند، بیان کرد: حسادت نسبت به امیرکبیر که بیسمارک ایران بود، مسیر تاریخ ایران را عوض کرد، امروز هم هیچ کس جای دیگری را تنگ نکرده است، کلاری جای زرین دست را و او جای آلادپوش را تنگ نکرده است. سرزمین ما آنقدر بزرگ است که هیچ کس جای دیگری را تنگ نمی کند.
عالمی به همگان توصیه کرد: هرگاه حس حسادت شما را فراگرفت، این شعر سهراب را یاد کنید که می گوید من ندیدم دو صنوبر با هم دشمن.
عالمی با تأکید بر این که معلم است و کلمات را حراج نمی کند، تصریح کرد: شما حتی یک کلمه منفی درباره ۷۶ فیلمی که کلاری کار کرده است، نشنیده اید و او آبروی سینمای ایران است. ایتالیایی ها به ویتوریو استرارو می نازنند و من به عنوان یک معلم و هموطن به محمود کلاری می نازم.
سخنان سه سینماگر درباره کلاری
در ادامه این مراسم پیام علیرضا زرین دست به مناسبت بزرگداشت محمود کلاری برای حاضران خوانده شد و پس از آن با پخش قسمت هایی از ۲ فیلم «خانه ای روی آب» و «خون بازی» سخنان سه سینماگر ایران، بهمن فرمان آرا، رخشان بنی اعتماد و رضا کیانیان درباره محمود کلاری برای حاضران پخش شد.
فرمان آرا یکی از مزایای کار کردن با کلاری را اجرای هر ایده ای که در ذهن کارگردان می گذرد، بیان کرد و گفت: او نه تنها این ایده ها را اجرا می کند بلکه راه حل های بسیار خوبی هم پیشنهاد می دهد.
وی با اشاره به فیلمبرداری فیلم «خانه ای روی آب» یادآور شد: اکنون که پس از سال ها به این فیلم نگاه می کنم، می بینم که یکی از بهترین کارهایی است که با هم کار کردیم، همان طور که فیلم «بوی کافور عطر یاس» بدون محمود امکان پذیر نبود و به او اعتماد داشتم.
فرمان آرا همچنین گفت: هر کارگردانی که با کلاری کار می کند، می داند که در کارهای دسته جمعی، او بیش از سهم خود کار می کند.
تهمینه میلانی نیز تجربه کار کردن با کلاری را ارزشمند و فراموش نشدنی ذکر کرد و گفت: این که فیلمبردار با تجربه ای را در کنار خود داشته باشی که انرژی و ظرفیت بحث ها و تجربیات تازه را در خود داشته باشد وهمسو با فیملساز، مقید به تمام قراردادها و تصمیمات درباره ویژگی های بصری فیلم باقی بماند، برای من ارزشمند است. برای من ارزش این همکاری در فیلم «خون بازی» با حضور محمود کلاری ارزش به جای مانده است.
رضا کیانیان نیز در سخنانش، بخشی از اعتماد به نفس خود در سینما را مدیون کلاری دانست و با ذکر خاطراتی از همکاری با کلاری در فیلم «خانه ای روی آب» از این هنرمند به عنوان فیلمبرداری یاد کرد که با همدلی باعث می شود فیلمبرداری بهتری انجام شود.
آرزوی هر فیلمساز جوانی کار کردن با کلاری است
شهرام مکری کارگردان فیلم «ماهی و گربه» نیز در ادامه این مراسم به ذکر خاطراتی از چگونگی نخستین همکاری اش با محمود کلاری پرداخت و گفت: اولین بار محمود کلاری را در فستیوال فیلم پوسان دیدم که متوجه شدم او علاوه بر ایران در خارج از ایران نیز یک سوپراستار است و در بازگشت از این فستیوال هم در فرودگاه دوبی او را دیدم که یک باره از من خواست که برای خرید ساعت همراهش بروم و من تا مدت ها پز می دادم که محمود کلاری ساعتش را با نظر من خریده است، اما زمان ساخت فیلم «ماهی و گربه» اصلا تصور نمی کردم بتوانم با کلاری کار کنم به خصوص که حالا معروف تر از زمانی است که من او را دیده بودم و فیلم قبلی او نیز اسکار گرفته بود اما با اعتماد به نفسی که مانی حقیقی به من داد، جرأت کردم و با او تماس گرفتم و او دو روز بعد از ورودش به ایران سر لوکیشن ما بود.
مکری همچنین گفت: این آرزوی هر جوان فیلمسازی است که کلاری فیلمبرداری کارشان را بپذیرد. شما ۷۶ ثانیه به نیت ۷۶ فیلمی که او فیلمبرداری کرده است، برایش کف زدید و یک ثانیه آن برای فیلم من بود که از این بابت خوشحالم.
در ادامه این مراسم، داریوش مهرجویی نیز به صورت تصویری درباره کلاری سخن گفت و از این که به دلیل دیر خبردار شدن امکان حضور در مراسم را نیافته است، ابراز تأسف کرد.
وی بیان کرد: من هشت فیلم با محمود کلاری ساختم که هر کدام یک خاطره دلچسب وخوب برای من داشته است. چون کلاری یکی از خصیصه هایش این است که همیشه از ایده و نگاه های جدید استقبال می کند، با شعف پیش می آید و روح خلاقیت خود را به کار می اندازد، چیزی که برای یک کارگردان واقعاً ایده آل است.
کلاری در آثارش دست به مکاشفه می زند
محمد رحمانیان کارگردان تئاتر نیز از دیگر حاضران در مراسم بود که در سخنانی درباره محمود کلاری اظهار کرد: اکبر عالمی از من خواست که به شاگردانم بگویم حسادت نکنید اما خودم هم اکنون به مانی حقیقی و شهرام مکری که با کلاری کار کرده اند و فیلمسازان خوبی هستند، حسادت می کنم که البته چون پشت هر حسادتی، ستایشی نهفته است، این گونه خودم را آرام می کنم.
رحمانیان گفت: من از حوزه تئاتر می آیم بنابراین نه تجربه مشترکی با کلاری داشتم و نه خاطره ای که اشکی به چشمم بیاورد. اما کلاری همواره در زندگی ما حضور داشته است و افتخار می کنم که هر بار او را به دیدن نمایشی دعوت کردم، با روی باز آمده و اگر دوست نداشت چیزی نمی گفت و اگر دوست داشت، تشویقم می کرد که این باعث افتخار من است.
این کارگردان تئاتر با بیان این که یک محمود کلاری جوان همیشه در کنار کلاری حضور داشته است، بیان کرد: این کلاری جوان همراه او نشسته و به دقت فیلم دیده است. اگر با فرمان آرا کار کرده، حتما فیلم درخشان «شازده احتجاب» را با فیلمبرداری نعمت حقیقی یا فیلم «سایه های بلند باد» را با فیلمبرداری علیرضا زرین دست دیده است و زمانی که با فرمان آرا کار می کند، این دقت ها را در فیلمبرداری اش دوباره سازی می کند و سعی می کند به مکاشفه ای جدید در فیلم بعدی اش برسد.
وی افزود: این مکاشفه همزمان میان فیلمبردار و سینماگر همیشه در آثار محمود کلاری وجود داشته است.
رحمانیان به عکس های محمود کلاری با موضوع انقلاب نیز اشاره ای کرد و گفت: وقتی عکس های کلاری را از انقلاب دیدم یاد عکس های بهمن جلالی از جنگ افتادم که هیچ حماسه ای ندارد و به جز حزن و اندوه و خرابی چیز دیگری در این عکس ها نیست، در عکس های کلاری هم با موضوع جنگ ستایشی از خشونت نیست و این بزرگترین ودیعه کلاری است که آرزو می کنم او هیچ گاه جهان گسترده عکاسی را رها نکند و همچنان با عکس های جذاب و نگاهی که در عکاسی دارد، ما را سرافراز و سیراب کند.
سینما برایم محمل بازیگوشی است
محمود کلاری در میان تشویق حاضران در سالن که به احترام او ایستاده بودند، پشت تریبون رفت و با قدردانی از سیف الله صمدیان بابت برگزاری این مراسم گفت: وقتی آدم به سن و سال بالای ۶۰ می رسد، حضور دوستان قدیمی اش را صرف نظر از هر نوع مناسبات و روابط، غنیمت و خیلی ارزشمند می یابد به شکلی که دلهره و ترس از دست رفتنشان پدیدار می شود.
وی افزود: من و صمد (سیف الله صمدیان) از روزگاری که هم را شناختیم، شاید چهل سال قبل، همیشه با هم بودیم. سفرهای متعددی با هم رفتیم، گفتیم و خندیدیم و بسیار فیلم دیدیم. ما بسیاری از فیلمسازان خارجی را در شروع کارشان با هم شناختیم.
کلاری با اشاره به روحیات سیف الله صمدیان یادآور شد: صمدیان، خلوص و صمیمیت و جان و روحی دارد که خیلی دوست داشتنی است. او همین است که هست و در جهان ما کمتر آدم هایی هستند که شبیه خودشان باشند اما صمدیان از آن تبار است که حس خوبی را به آدم منتقل می کند.
این فیلمبردار سینمای ایران خطاب به رحمانیان گفت: من هنوز هم عکاسی می کنم و امروز از ساعت هفت صبح نیز در پروژه عکاسی آزاده اخلاقی حضور داشتم که کار عجیب و جذابی است و حالم را خوب می کند.
کلاری درباره ویژگی کارهایش یادآور شد: هر کاری که متفاوت باشد، من را قلقلک می دهد و ذهنم را درگیر می کند.
وی با تأکید بر این که بهتر از دیگر فیلمبرداران سینمای ایران نیست، دلیل موفقیت هایش را خوش شانسی و جدی نگرفتن فیلمبرداری سینما در عین اهمیت دادن به آن ذکر کرد و گفت: من همیشه در حرفه ام نوعی بازیگوشی دارم چون به نظرم سینما برایم یک محمل بازیگوشی است. هنوز هم هر جا زمینه بازیگوشی فراهم است، خودم را به سمت آن می کشم.
کلاری تصریح کرد: کاری که می کنم برایم مهم است و فرقی نمی کند آن کار چیست. در کارنامه من فیلم هایی با سطوح متفاوت وجود دارد که همه آنها برای من مهم است چرا که وظیفه ای را به من داده که قرار است به غیر از انجام وظیفه، متفاوت هم باشد تا چیزی را به آن اضافه کند.
کلاری از داریوش خنجی نیز به عنوان فیلمبرداری متفاوت که در فیلم هایش فضاسازی می کند و آن را جهانی می سازد، یاد کرد و گفت: من خنجی را بسیار دوست دارم و معتقدم او به خلق فضای فیلم بسیار کمک می کند.
وی در ادامه اظهار کرد: اگر درصدی از حرف های شما را بتوانم بپذیرم، نمی دانم با غرور حاصل از آن چه کنم. من رحمانیان را اگر چه تئاتری نیستم اما دورادوردوست دارم. مانی حقیقی که پسر من است و او را به اندازه پسرانم دوست دارم، همچنین رابطه ای که با شهرام ساختیم، اتفاق عجیب و غربیبی بود. یک تجربه برای من به وجود آورد که از او سپاسگزارم چرا که بخشی از خاطرات زندگی حرفه ای من را شکل داد.
کلاری به همکاری مشترک خود با کوهیار پسرش اشاره کرد و یادآور شد: کار جدیدی هم با کوهیار انجام داده ام که برای خودم خیلی نو بود و در پاریس هم برای آنها جالب بود که پدر و پسری کاری را با یک دوربین که هر ۲۵ دقیقه دست به دست می شد، ببینند.
کلاری با اشاره به سخنان اکبر عالمی تصریح کرد: تصورم این است که این دنیای کوچک سینمایی ما آنقدر کوچک و محدود است که ارزش برخی واکنش ها را ندارد که عالمی به آن اشاره کرد. حیف است کسی مثل اکبر عالمی قلبش مکدر شود.
پایان بخش این مراسم اهدای لوح تقدیر جشن تصویر سال به محمود کلاری بود که با حضور اکبر عالمی و سیف الله صمدیان انجام شد.
همچنین هدایایی از سوی حجت الله ایوبی رییس سازمان سینمایی به محمود کلاری اهدا شد.
در پایان نیز عکسی به یادگار با حضور کلاری، سیف الله صمدیان، محمد رحمانیان، مانی حقیقی، شهرام مکری، ساعد نیک ذات، محمد فرنود، محمد قاسمی تهیه کننده، کامیار و کوهیار کلاری به ثبت رسید.
