ترویج و تعمیق فرهنگ کتاب و کتابخوانی آنقدر مهم است که رهبرانقلاب از تمامی فرصت‌ها برای یادآوری اهمیت آن بهره می‌گیرند.
یکی از این فرصت‌ها، آخرین دیدار ایشان با ائمه جمعه سراسر کشور بود که معظم له در آن دیدار ضمن اشاره به اهمیت خودِ «نماز جمعه» به عنوان قلب فرهنگی هر شهر برای هدایت‌گری فرهنگی سیاسی و اهمیت امامان جمعه به‌عنوان «کارگزاران معنوی و فرهنگی انقلاب اسلامی»، آنان را به ترویج سبک زندگی درست فراخواندند و اشاره ای هم به بحث بسیار مهم فرهنگ کتاب و کتابخوانی داشتند.
این بحث آنقدر مهم است که رهبر مدبّر انقلاب به جای استفاده از اصطلاح «ضرورت ترویج کتابخوانی در بین مردم»، از تعبیر «ضرورت وادار کردن مردم و جوانان به کتابخوانی» استفاده می‌فرمایند.
مرور بیانات ارزشمند معظم له درباره فرهنگ کتاب و کتابخوانی، ما را به دو سرفصل جدی و مورد توجه ایشان رهنمون می سازد:
یک. ضرورت عادت دادن مردم به کتاب و کتابخوانی
در این زمینه، ایشان در همین دیدار اخیر با ائمه جمعه می‌فرمایند: "باید مردم و جوانان را به کتابخوانی وادار کنیم؛ چراکه کتاب خواندن خیلی مهم است".
همچنین حضرت آقا در این باره بر اهمیت ویژه عادت دادن کودکان به کتابخوانی و ضرورت مانوس و محشور بودن کودکان با کتاب تاکید می‌کنند و در بیانات متعدد خود در سال‌های گذشته، نکته مهم عادت دادن به کتاب و کتابخوانی را با این مطالب همراه می سازند:
الف. ضرورت استفاده درست از اوقات فراغت
ایشان در این باره می‌فرمایند: بنده خودم در همین استفاده از اوقات فراغت و در استفاده از زمان های کوتاه ده دقیقه‌ای یا یک ربع یا بیست دقیقه، دوره های بیست و چند جلدی کتاب را خوانده ام.
ب. مطالعه قبل از خواب
حضرت آقا می فرمایند: «در منزل خود ما، همه افراد هر شب یا در حال مطالعه خوابشان می برد و یا پیش از خواب، مطالعه می کنند تا خوابشان بگیرد.»
ج. استفاده از اوقات ضایع شده
رهبر انقلاب در این باره به اوقات ضایع شده مانند انتظار در صف‌ها یا اماکن عمومی یا زمان استفاده از وسایل نقلیه عمومی یا انتظار برای شروع برنامه‌ای در تلویزیون مانند زمان پخش آگهی‌های تبلیغاتی تلویزیونی، اشاره می‌کنند و تشویق می‌فرمایند که عموم مردم در این زمان‌ها، وقت را ضایع نکنند و با همراه داشتن کتاب در جیب یا کیف خود، به مطالعه بپردازند.
ذکر این نکته هم لازم است که در اندیشه حضرت آقا، علاوه بر ضرورت وادار کردن مردم به کتابخوانی، باید نخبگان را هم به تولید کتاب مجبور کرد تا این چرخه کامل شود.
دو. معرفی کتاب خوب و عرضه آن
رهبر خبیر انقلاب در این باره به ائمه جمعه توصیه می کنند تا ضمن معرفی کتاب های خوب از تریبون نماز جمعه، زمینه برای نمایش و ارائه کتاب های روز و مطلوب، در محل نماز جمعه مهیا شود.
اکنون و با توجه به اهمیت این بحث و ضرورت ترقی فرهنگ عمومی کتاب و کتابخوانی، می توان پیشنهادهای زیر را نیز مطرح کرد تا سیاستگذاران، برنامه ریزان و متولیان امر بتوانند با استفاده از آن ها، باعث رونق بیشتر کتاب در جامعه باشند:
یک. آموزش والدین به کتابخوانی در خانواده‌ها جهت تشویق کودکان، نوجوانان و جوانان به کتابخوانی. این نکته تا آن جا اهمیت دارد که گفته می شود حتی اگر زنان در حین بارداری، کتاب بخوانند، این خود روی جنین تاثیر مثبت دارد و بیشتر می‌تواند او را در زندگی آینده، به کتاب و کتابخوانی سوق دهد.
دو. تشکیل اتاق فکر گسترش و توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی با مدیریت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی امر.
سه. تخصیص بودجه مناسب برای گسترش تاسیس کتابخانه های عمومی در سراسر کشور. بدیهی است شهرها و روستاهایی که فاقد کتابخانه هستند و یا به نسبت جمعیت خود، کتابخانه کمتری دارند، در اولویت قرار می گیرند.
چهار. برنامه ریزی برای رایگان شدن عضویت دانش آموزان در کتابخانه های عمومی سراسر کشور.
پنج. برنامه ریزی برای برپایی نمایشگاه های کتب مطلوب و مفید به صورت دوره ای و گسترده از طریق مدارس و مساجد.
شش. برنامه ریزی برای راه اندازی زنگ کتاب در مدارس.
هفت. اختصاص یارانه غیر قابل تبدیل برای کتاب، به ویژه برای دانش آموزان.
هشت. برگزاری مسابقات متناوب و مستمر کتابخوانی در سراسر کشور، به ویژه در مناسبت‌ها و بر اساس یک سیر مطالعاتی مدوّن.
نُه. استفاده از افراد چهره و مشهور برای تبلیغ کتاب و کتابخوانی به ویژه در میان برنامه های تلویزیونی.
ده. فعال شدن ظرفیت کامل رسانه‌ها در تبلیغ فرهنگ کتاب و کتابخوانی.
یازده. توسعه و تبلیغ کتاب‌های جیبی.
دوازده. توسعه و تبلیغ کتاب‌های صوتی جهت استفاده در اتومبیل و...
سیزده. توسعه تلخیص کتاب های ارزشمند.
چهارده. توسعه جذابیت کتاب‌ها از طریق جذابیت عنوان و طرح روی جلد، تصویرسازی، استفاده از روش‌های متنوع در چاپ و نشر و...
کوتاه سخن آن که همه چیز، از خود ما شروع می‌شود؛ اگر تک تک ما سعی کنیم حداقلی از وقت روزانه خود را به کتاب و کتابخوانی اختصاص دهیم، قطعا فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه گسترش می‌یابد؛ البته برنامه ریزی مسئولان هم در جای خود لازم و ضروری است و نباید از آن غافل شد.
حسن شیخ حائری/ کارشناس ارشد فرهنگ و رسانه
