«کرگدن» اثر اوژن یونسکو در تئاتر ایران به شکل و شمایل متفاوت و توسط کارگردان‌های مختلف تئاتر ایران به صحنه رفته است. تصویر مسخ‌شدگی انسان معاصر در نگاه نمایشنامه نویس فرانسوی، توسط هنرمندان تئاتر ایران هم نمایش داده شده است. کارگردان‌هایی چون زنده‌یاد حمید سمندریان، فرهاد آییش و وحید رهبانی هر کدام با نگاه خود به سمت اجرای این اثر نمایشی رفته‌اند.
این روزها «کرگدن» دیگری در حال شکل گرفتن است و لابی سالن اصلی تالار محراب میزبان این اتفاق است. در این فضای تئاتری با گروهی از جوانان تئاتر مواجه می‌شوید که مسخ‌شدگی را به روایت خود به تصویر می‌کشند. نصیر ملکی‌جو کارگردان جوان تئاتری است که پیش از این نیز مسخ‌شدگی انسان معاصر را به شیوه خود تجربه کرده و نمایش داده است.
در تجربه جدید ملکی‌جو چهره‌های آشنایی چون سینا رازانی و مهدی بجستانی حضور دارند که حضور بجستانی در این «کرگدن» یادآور نمایش «کرگدن» وحید رهبانی است که تالار نوی مجموعه تئاتر شهر را افتتاح و اجرای آن نظر مخاطبان و منتقدان تئاتری را به خود جلب کرد و بجستانی نیز در آن به ایفای نقش می‌پرداخت.
نصیر ملکی‌جو نمایش خود را با نگاهی به «کرگدن» اوژن یونسکو شکل می‌دهد و به گفته نورالدین حیدری‌ماهر تهیه‌کننده و مجری طرح این اثر، ملکی‌جو به صورت جسته و گریخته از دیالوگ‌هایی نیز در این نمایش استفاده کرده است. تمرین‌های «کرگدن» مبتنی بر فیزیک بازیگران است و هر کدام از آن‌ها با اغراقی که متناسب برداشت و نگاه کارگردان به اثر است، مسخ‌شدگی را در وجود خود به نمایش می‌گذارند.
در صحنه‌های مختلف نمایش اکسسوارهایی استفاده می‌شوند که البته اکسسوارهای اصلی نمایش نیستند؛ وسایلی که تداعی کننده توپ بیلیارد، چوب بیلیارد، ۲ پای عظیم که بازیگران در آن جای می‌گیرند و یک گوشی تلفن بزرگ در میان صحنه.
یکی از ویژگی‌های «کرگدن» ملکی‌جو تمرین چندماهه گروه برای رسیدن به فضای مدنظر است؛ تمرینی که از نیمه تابستان سال جاری و به صورت روزانه از ساعت ۹ صبح تا ۲ بعداز ظهر، انجام شده است. تأثیر این تمرین‌های مستمر را می‌توان شکل‌گیری لحظات و فضاهای مدنظر کارگردان و بازیگران گروه مشاهده کرد.
«کرگدن» نصیر ملکی‌جو به طور حتم نمایش متفاوتی از دیگر کرگدن‌هایی است که در تئاتر ایران به صحنه رفته‌اند.
ملکی‌جو درباره این تجربه خود در یادداشتی چنین آورده است:
«کرگدن شدگی» چون داغی بر پیشانی، بر صورت جهان سومی‌مان، نقش می‌بندد. برای ما که نمایش‌گران اجتماع و دوران خودمان هستیم نحوه پرداخت به روایت‌ها متفاوت خواهد بود. در اینجا خبری از فرانسه سال ۱۹۵۹ (سال نگارش نمایشنامه «کرگدن») نیست. اینجا ایران است، ۵۰ سال بعد، در جغرافیایی که آن را خاورمیانه می‌خوانند، و ما کنشگران بخشی از تاریخ و فرهنگ و روح زمانه‌مان هستیم. بنابراین قهرمانان نمایش نیز «ژان»ها و «برانژه»هایی خواهند بود که تکثیر شده‌اند. دیگر حتی اپیدمی «کرگدن شدن» نیز موضعیت‌اش را - چنان که رولان بارت در نظریه مرگ مؤلف مطرح می‌کند- از دست داده است. پس ما متعهد به متن و یا شخصیت‌های قصه نخواهیم بود، بلکه متعهد به دوران و جهانی خواهیم بود که در آن رشد یافته و کودکی کرده‌ایم. نویسنده سال‌هاست که مرده است و نمایشنامه «کرگدن» به زبان‌های گوناگون در زمان‌ها و مکان‌هایی متفاوت با «ژان»هایی از هر رنگ و نژاد و طایفه روی صحنه رفته است. پس ما در جستجوی روایت تازه‌ای هستیم؛ روایتی که دیگر موضوع صحبت‌اش کرگدن شدن، آنچنان که خود یونسکو (به شکل نمادگونه) کرگدنیسم را گراییدن به یک حزب یا طبقه فکری تعبیر کرده بود، نیست. در اینجا دیگر «نویسنده» کارکرد خویش را از دست داده است. جهان ما جهان متکی به هنر اجراست. در جهان اجرایی ما «کارکردها» بازآفرینی می‌شوند و «شکل‌ها» تعبیر تازه‌ای را در چشم و ذهن بیننده خواهند آفرید.
نمایش «کرگدن» قرار است بعد از پایان سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در سالن ناظرزاده کرمانی تماشاخانه ایرانشهر در قالب اجرای عمومی به صحنه برود.
ایمان یزدی دستیار کارگردان و برنامه‌ریز، نازنین رفاهی منشی صحنه، حامد قریب، سینا اکبری و فرزاد صبوری مدیران صحنه، سمانه احمدی مطلق طراح لباس، تینا بخشی طراح گریم و فرشاد فزونی آهنگساز نمایش «کرگدن» هستند که مهدی خان‌احمدی نیز در کنار نورالدین حیدری ماهر، تهیه کنندگی آن را بر عهده دارد.
اشراق اشتریان، مهناز افتاده‌نیا، سولماز امین‌مقدم، معصومه ایرانشاهی، پارسا بهشتی، راد پورجبار، سارا پورسرخ، تینا تیماج‌چی، علی خسروجردی، ثمین راد نیکنام، بهار رضی‌زاده، سروش شاکر، معین ضرابی، دیانا فتحی، پگاه کاظمی، آوا گنجی، درسا مؤیدی، نفیسه ملکی‌جو، سعیده ولی‌پور، پرهام یدالهی و سینا رازانی و مهدی بجستانی بازیگران این اثر نمایشی هستند.
