به گزارش افکارنیوزبه نقل از فارس، اخیرا کتابی منتشر شده که گفته میشود جای خالی این کتاب مدت‌ها و به خصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی میان آثار و متون مربوط به عاشورا و عاشورا پژوهی‌دیده می‌شده است.
این کتاب که نگاهی نو به قیام عاشورا و شهادت ۷۲ تن از یاران امام حسین(ع) دارد توسط مهدی علیخانی صدر رییس گروه مشاوران جوان وزارت کشور و معاون اداره کل سیاسی وزارت کشور نوشته شده است.
نگاه کتاب به پیامدها و دلایل سیاسی قیام عاشورا بر می‌گردد و «آموزه های سیاسی قیام عاشورا» نام دارد که توسط موسسه «علم‌گستران علامه» منتشر شده است.
با علیخانی صدر درباره انگیزه نوشتن چنین کتابی، اهداف، برکات و نتایجی که میتواند برای سیاستمداران امروز ما داشته باشد، به گفت‌وگو نشستیم. قبلا از علیخانی صدر کتاب «سیر تحولات فناوری هسته‌ای در ایران در ۵۰ سال گذشته» منتشر شده است که که کتاب سال ۸۹ شده بود.
گفت‌وگوی خبرگزاری فارس با این نویسنده درباره جدیدترین کتابش به شرح زیر است:
*سخن امام خمینی جرقه نوشتن کتاب را در ذهنم زد
چه شد که سراغ نوشتن چنین کتابی رفتید؟ جرقه اولیه نوشتن چنین کتابی که به تبیین آموزه‌های سیاسی عاشورا می‌پردازد از کجا زده شد؟
سال ۸۸ در مراسم عزاداری ماه محرم در بیت رهبری پارچه نوشته‌ای بود که سخنی از امام خمینی(ره) را در خود جای داده بود و آن جمله این بود: «آن جنبه‌ی سیاسی کربلا را برای مردم تبیین کنید» همین جمله در آنجا برای من تبدیل به یک جرقه ذهنی شد که آیا عاشورا جنبههای سیاسی دارد و آیا این جنبههای سیاسی در حدی است که بر جنبههای فرهنگی آن غالب باشد؟
ذهن من چند روزی درگیر این موضوع بود و به آن فکر می‌کردم که اگر چنین مساله‌ای وجود دارد، من به عنوان کسی که پست سیاسی دارم و جانشین حوزه سیاسی وزارت کشور و مشاور وزیر کشور هستم چه مسئولیتی در قبال تبیین این مساله دارم که امام فرمودند که آن را تبیین کنید. مدتی به این مساله فکر می‌کردم؛ البته با شک هم فکر می‌کردم تا اینکه تصمیم گرفتم تحقیقاتی را با هدف تبیین مسائل سیاسی عاشورا انجام دهم. در یک جمله بگویم که خداوند کمک کرد تا کتاب را بنویسم و به توفیق حضرت امام حسین(ع) نوشتن کتاب ۲ سال طول کشید و در شب اربعین سال گذشته توانستیم نوشتنش را تمام کنیم.
*نذر کرده بودم کل کتاب را خودم تایپ کنم
یعنی گروهی نوشتن این کتاب انجام دادید؟
نه کار شخصی بود. شاید جالب باشد بدانید که حتی تایپ کتاب را هم خودم انجام دادم. نذر کرده بودم تایپش را خودم انجام دهم و نذر کرده بودم در همه موارد به جای اینکه نوشته شود امام حسین(ع) تمام این(ع) ها و(ص) ها و(س) ها همه را به صورت کامل تایپ کنم.
چرا چنین نذری کردی؟
دوست ندارم به جای علیه السلام بنویسم(ع). حتی کپی پیست هم نکردم همه را دانه‌دانه و به صورت کامل نوشتم.
چرا خب؟ کارتان خیلی راحت‌تر می‌شد.
نذر داشتم. من شب‌ها کار تایپ کتاب را خودم انجام می‌دادم. بیشتر افراد اول متن را دستی می‌نویسند و بعد تایپ می‌کنند اما تایپ این کتاب حال و هوای خاصی برایم داشت و لغت به لغتش را خودم تایپ کردم و صلی الله علیه و علیه السلام را دستی تایپ کردم. بعد از تمام شدن کتاب در شب اربعین دکتر ولایتی آن را دید و مقدمه مبسوطی هم بر این کتاب نوشت.
*دید من نسبت به عاشورا عوض شد
شما که نذر کردید و تک تک همه کلمات را تایپ کردید و این قدر عشق و علاقه گذاشتید، انجام چنین نذری و نوشتن چنین کتاب چه برکاتی برای شما داشته است؟
خیلی برکات داشت. خیلی از برکات شخصی برای خودم داشت. از همان زمانی که نوشتن را شروع کردم تحولاتی در زندگی شخصی‌ام به وجود آمد که می‌خواهم شخصی بماند. اگر بخواهم اشاره کنم می‌توانم بگویم تحولی در زندگی‌ام ایجاد شد و این غیر از این بود که دید من را نسبت به ماجرای عاشورا عوض کرد. قبل از نوشتن کتاب، عاشورا را مسئله‌ای فرهنگی اعتقادی می‌دیدم اما اکنون به نظرم عاشورا ابتدا تا انتهایش سیاسی است و این همان چیزی که پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند.
*چیزی را به عاشورا نچسبانده‌ام / خودم هم شکاکانه به مساله نگاه می‌کردم
انجام چنین تحقیقی که منجر به نوشتن این کتاب شد چه قدر تازگی داشت؟
خیلیها نخواسته‌اند درباره این موضوع کار شود. شاید قبل از انقلاب می‌خواستند ایام محرم صرفا به مراسم اعتقادی همراه با گریه و عزاداری محدود شود و باید اینجا اعتراف کنم که من هم شکاکانه به موضوع نگاه کردم که عاشورا واقعا چه دست آوردهای سیاسی میتواند داشته باشد؟ هر چند قبلا مطالعاتی داشتم و مقالاتی در حوزه عاشورا پژوهی نوشته بودم که رتبه ممتاز کسب کرده بود اما قبل از انجام این پژوهش جواب سئوال را نمی‌دانستم.
بعضی وقت‌ها ما می‌خواهیم چیزی را به عاشورا بچسبانیم که عاشورا چنین درس‌هایی هم داشته است اما من نمی‌خواستم دنبال این کار بروم، می‌خواستم واقعا دریابم عاشورا سیاسی بوده یا نه و امروز که اینجا نشسته‌ام معتقدم عاشورا از ابتدا تا انتهایش سیاسی بوده، جنبه‌هایی دارد که در تمام طول تاریخ و اعصار میتواند دست مایه تحولات سیاسی شود و شده است امروز هم نوشتن این کتاب را توفیقی می‌بینم که جانب امام حسین(ع) نسبت به بنده شده است و باعثشده وارد این اقیانوس شوم و این موضوع جای کار بسیاری دارد و امیدوارم دست‌مایه‌ای بشود برای بسیاری از پژوهشگران که وارد این عرصه بشوند
همان طور که دکتر ولایتی در مقدمه کتاب آورده است جای این کتاب در ادبیات سیاسی پس از انقلاب و در حوزه ادبیات پژوهشی عاشورا خالی بود.
*نزدیکی ادبیات کتاب به ادبیات سیاسی روز
ادبیات کتاب چه قدر به ادبیات سیاسی روز و ادبیات کتاب‌های علوم سیاسی نزدیک است؟
باز از نکاتی که در نگارش کتاب سعی کردم رعایت شود این است که ادبیاتش ادبیات روز سیاسی باشد مواظب بودم کتاب فقه سیاسی تالیف نکنم که کمتر جوان دانشجو یا محققی رغبت به خواندش بکند. اگر فهرست کتاب را نگاه کنید همه لغات مربوط به مولفه‌های سیاست‌های روز است، شاخص‌های تشکل سیاسی، آسیب‌شناسی سیاسی، بایسته‌های سیاسی، درس‌ها و عبرت‌های سیاسی، نقش خواص و عوام و فصل آخر که می‌پردازد به فتنه و نقش عاشورا در خروج از فتنه ۸۸.
وقتی از جرقه ذهنی برای نوشتن کتاب می‌گفتید به جمله حضرت امام(ره) اشاره کردید و اینکه از خودتان پرسیده بودید من در تبین این جمله چه می‌توانم انجام دهم. بعد از نوشتن کتاب به چه نتیجه‌ای رسیدید درباره وظیفه‌تان به عنوان یک سیاست مدار؟
دو مسئله وجود دارد که آیا عاشورا جنبه سیاسی تبیین نشده دارد یا نه و دوم اینکه من که پست سیاسی دارم چه نقشی در تبیین آن دارم.
*جریان انحرافی دوران پیامبر(ص)
به غیر از تبیین چه؟ اینکه از عاشورا به عنوان سیاست‌مدار درس بگیرید و در کارها به کار ببرید
در مرحله اول آموختن برای خودم بود من چندین منبع اصلی تاریخ شیعه را خواندم تا به تحلیلی برسم در مرحله بعد کتاب را به دو بخش تقسیم کردم یکی زمینه‌های عاشورا که کمتر به آن پرداخته شده است و معمولا بیشتر به بعد از عاشورا پرداخته‌اند و کمتر پاسخ این سوال را داده‌اند که به لحاظ سیاسی چه شد عاشورایی اتفاق افتاد. پس یکی زمینه‌های وقوع عاشورا است و دیگری دستاوردهای آن. زمینه‌ها را به این صورت بررسی کرده‌ام که بعد از رحلت پیامبر تا سال ۶۱ هجری چه اتفاق‌هایی افتاد که نوه پیامبر را با آن وضع فجیع به شهادت می‌رساندند و به این نکات می‌رسیم که جامعه از اصول اولیه‌اش کتار
رفته و این همان مصداق جریان انحرافی است که امروز با آن مواجه هستیم. این یعنی انحراف در خواص بعد از رحلت پیامبر.
منظورتان از جریان انحرافی، همان جریان انحرافی است که همه در ذهن دارند و این روزها از آن یاد می‌کنند؟
شما خبرنگار سیاسی هستید که چنین سئوالی می‌پرسید؟
* اشک‌ها امام حسین(ع) را کشتند
تفاوتی بین خبرنگار سیاسی و فرهنگی نیست همان طور که عاشورا با جنبههای عظیم فرهنگی و اجتماعی دستاوردها و زمینه‌های سیاسی دارد که شما در این کتاب به آن پرداخته‌اید. سئوال من از نویسنده کتاب است به عنوان یک شخص که میتواند هر سئوالی بپرسد.
جریان انحرافی از یک جایی منحرف میشود و این انحراف از اصول است. جریان انحرافی همان خواص هستند که بعد از رحلت پیامبر منحرف شدند. اینکه جای گفت و گو ندارد. جمله‌ای را بارها شنیده‌ایم امام حسین(ع) می‌فرمایند «انا قتیل العبرات» من کشته اشک‌ها هستم من حتی از مجریان مشهور شنیده‌ام که این حدیثرا این جور تعبیر می‌کنند که بر ایشان بگریید و عوام هم همین‌طور رفتار می‌کنند در صورتی که این طور نیست امام حسین(ع) کشته اشک‌ها هستند یعنی اشک‌ها امام حسین(ع) را کشتند. چرا؟ چون بعد از اینکه عثمان به قتل می‌رسد، معاویه و بعضی از اینهایی که به خونخواهی عثمان بلند شدند، مراسم
عزاداری راه انداختند و مردم می‌گریستند و خروجی این اشک‌ها این شد که گفتند علی و فرزندانش عثمان را کشتند امام حسین(ع) کشته این اشک‌ها است.
* خواص عافیت طلب و تکرار دعوای علی(ع) و معاویه
چرا مراسم عزاداری می‌گیرند و می‌گوید بگریند چون خواص عافیت طلب شده‌اند و می‌روند به سمت زراندوزی و خواصی که من آنها را ذکر کرده‌ام متاسفانه اصحاب پیامبر(ص) هستند. و وضع به گونه‌ای رسید که وقتی حضرت علی(ع) می‌خواستند اموال این خواص عافیت طلب را تقسیم کنند شمش‌های طلایشان را با تبر تقسیم می‌کردند اموالشان در حد چند هزار شتر بود و خیلی از اینها قبل از اسلام چیزی نداشتند درست مثل انقلاب ما. ما امام خمینی را داشتیم با آن سبک زندگی و آن وقت بعضی خواص امروز با دارایی‌های آن چنانی.
امروز هم باید طلاهای بعضی خواص را با تبر نصف کرد؟
احتمالا. اگر ما درس نگیریم از آن انحراف‌ها وضعیت همان میشود. امام حسین(ع) در وسط دشت کربلا به شهادت می‌رسد و عدهای نتیجه می‌گیرند که خب دعوای بین علی و معاویه است! همان طور که در فتنه ۸۸ عدهای وسط خیابان کتک می‌خورند و عدهای از بزرگان نشسته بودند و میگفتند دعوای فرزندان نظام است و خودش حل میشود. به نظر من تاریخ ۱۰۰ درصد تکرار میشود برای همین می‌گویند هر روز عاشورا و هر زمین کربلا است.
*عاشورا کاملا سیاسی است
درباره فتنه ۸۸ و ارتباطش با عاشورا بیشتر می‌گویید؟
در ماجرای فتنه عین همین ماجرا تکرار شد تا اینکه در روز عاشورا در میدان ولی عصر نمازگزارها را سنگ زدند و بعد که خیمه‌ها را در عاشورا آتش زدند، ما تکرار تاریخ را به عینه دیدیم و اتفاقا بعد از این ماجرا، ۹ دی اتفاق افتاد و مشکل حل شد و مردم بعد از ۹ دی فتنه را جمع کردند. در واقع امام حسین(ع) فتنه را جمع کردند. ۸ ماه آقا گفتند اما باید عاشورایی می‌آمد تا مردم متوجه شوند. اینجا تعبیر دیگری وجود دارد: «ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاة» یعنی مردم سوار این کشتی می‌شوند و نجات پیدا می‌کننداین عاشورا در طی سالیان خیلی کارکرد داشته است در دستاوردهای عاشورا قیام‌های بعد
از عاشورا مثل قیام مختار را داریم تا برسیم به تاثیر عاشورا بر اندیشه‌های امام خمینی(ره) و پیروزی انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی، شکل‌گیری حزبالله لبنان. در تمام این سیر عاشورا نقش داشته است عاشورا کاملا سیاسی است و در طول تاریخ نقش داشته است و بعد در کتاب نتیجه‌گیری کردیم همین سیر تا حکومت حضرت مهدی(ع) ادامه پیدا میکند.
* به مسائل عاشورا نگاه کرده‌ام به جای مصائبش
پس نگاه مصیبتی و نگاه پررنگ به مصائب عاشورا در این کتاب کم‌رنگ شده است؟
تدوین و نگارش این کتاب برای نشان دادن مسائل عاشورا است به جای مصائب عاشورا. ما فقط مصائب را نشان داده‌ایم و گریه کرده‌ایم اما دنبال مساله نرفتیم. یک جنبه‌هایی را خداوند توفیق داد و کار کردیم که شاید برای اولین بار است به گوش خیلیها می‌خورد. در مراسم رونمایی کتاب دکتر رجبی دوانی گفتند که چه قدر جای خالی این کتاب حس می‌شده است. ما در کتاب جنبه‌هایی از زندگی حضرت زینب را براساس حادثه عاشورا تبیین کردیم. نقش سیاسی ایشان و نقش رهبری کاروان اسرا را به تفصیل در کتاب بررسی کرده‌ام که تا کنون به و جه مصیبتی آن توجه شده بود و به جنبههای سیاسی‌اش پرداخته نشده بود و
ما باید خیلی به آن توجه کنیم.
*عاشورا غبار فتنه‌ها را می‌خواباند
همان طور که گفتم رمز عبور از ماجرای فتنه لبیک یا حسین بود وقتی مردم وقایع عاشورا را دیدند، ۹ دی آمدند. لبیک یا حسین را هم سیدحسن نصرالله تبیین کرده است. او در سخنرانی سال ۲۰۰۶اش گفت «لبّیکَ یا حُسَین» یَعنی أن تَکونَ أنتَ و مالُکَ وَ أهلُکَ وَ أولادُکَ فی هذه المَعرَکة و لو کنتَ علی وحدک، یعنی لبیک یا حسین یعنی اینکه درمیدان باشی به همراه مالت، جانت، فرزندانت ولو اینکه تنها باشی. در ماجرای فتنه میبینیم خیلیها در این جریان بودند اما زن و فرزندان و مالشان جای دیگر بود. یا در مسائل دیگر. نقش عاشورا هم خیلی معلوم و شفاف است. عاشورا غبار فتنه‌ها را می‌خواباند.
* برخی ها در فتنه وسط مومنین و فتنه‌گران بودند
ما دو طیف در عاشورا داریم. یا ایها الذین آمنو و یا ایها الذین کفرو. یا ایهاالذین وسطوا که نداریم. البته وسطوا را من می‌گویم. بعضی‌ها در فتنه وسطوا بودند. یک پایشان این طرف بود یک پایشان آن طرف. در عاشورا نمی‌توانید وسطوا باشید و خیلی جالب است در عاشورا عمر سعد به لشکریان می‌گوید: لشکریان خدا بر اسبانتان سوار شوید و بر این کفار بتازید. در ماجرای فتنه میرحسین موسوی بیانیه می‌دهد مردم خداجوی! این نعل بر عکس زدن است و تاریخ تکرار میشود. ما سعی کردیم تاریخ را تبیین کنیم و به دست آوردها و درس‌ها و عبرت‌های عاشورا را که مقام معظم رهبری در سخنان گفته بودند، بپردازیم و
گزاره‌های یک فعالیت سیاسی منبعثاز قیام عاشورا را تبیین کنیم.
* حزبالله لبنان براساس دیدگاههای سیاسی حضرت اباعبدالله گرفت
اگر موضوع فتنه سال ۸۸ را کنار بگذاریم، مهم‌ترین آموزه‌‌ای که این کتاب برای سیاستمداران امروز ما دارد چیست؟ و چه درسی به آنها می‌دهد؟
من فکر میکنم، عاشورا تبلور سیاست دینی است. اگر این را از عاشورا برداریم، حرکتی شخصی میشود و خیلیها هم میخواهند شخصی بماند ولی وقتی شما از آن دید نگاه کنید که اصلا سیستم، سسیتمی سیاسی است، موضوع فرق میکند. اصلا حرکت امام از مکه به مدینه بعد از شنیدن خبر مرگ معاویه کاملا سیاسی است، خودش یک جنگ روانی و مدیریت بحران است. امام حسین(ع) ۴ شاخصه مدیریت بحران را در این رفتار لحاظ کردند، اینها یعنی تبلور سیاست دینی. اگر بخواهیم این موضوعات را جدا کنیم میشود مثل دوران اصلاحات که عدهای میگفتند این حادثه در حد تراژدیهای آنتیگون است و یک حادثه غمبار. غیر از اینکه ما برای
آن حادثه غمبار هر ساله عزاداری میکنیم ولی نباید فراموش کنیم دقیقا کارکردهای سیاسی دارد. محرم ۵۷ انقلاب را به پیروزی میرساند. دیدگاههای ما نسبت به مقاومت شیعی در دوران دفاع مقدس آن دلاوریها را رقم زد. حزبالله لبنان براساس دیدگاههای سیاسی حضرت اباعبدالله گرفت و امروز هم این تاثیرها را میبینیم و بعد از این هم میتواند کارکرد داشته باشد به نظرم بعد سیاسی عاشورا کمتر تبیین شده و حتی قشر دانشجو و جوان و اهل فن ما هم بیشتر جنبههای اعتقادی و مذهبی عاشورا را دیدهاند.
شناسه خبر:
۱۶۸۹۰۷
درس‌های عاشورا برای سیاستمداران
نویسنده کتاب «آموزه های سیاسی قیام عاشورا» گفت: نگارش این کتاب برای نشان دادن مسائل عاشورا است به جای مصائب عاشورا. ما فقط مصائب را نشان داده‌ایم و گریه کرده‌ایم اما دنبال مساله نرفتیم.
۰
