مجموعه تلویزیونی « طوبی » یکی از متفاوت‌ترین مجموعه‌های دینی و مناسبتی است که تاکنون در رسانه ملی تولید شده که با نگاهی عمیق به پیوند‌های ناگسستنی بین دو ملت مسلمان ایران و عراق در قبل وبعد ازانقلاب می‌پردازد. وجود مرقد مطهر سیدالشهدا حضرت اباعبدا... الحسین (ع) وامامان معصوم (ع) درخاک عراق و پیوند دیرینه‌ای که همواره دو ملت ایران و عراق از دیرباز با یک فرهنگ مشترک دینی ومذهبی وفرهنگی با هم داشته‌اند، سوژه اصلی ساخت مجموعه «طوبی» شده است.
از آنجایی که فصل مشترک مسلمانان ایران و عراق در اسطوره جهان اسلام، سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدا... الحسین (ع) متبلور است و وجود مبارک و متبرک ایشان در خاک عراق قرار دارد، هرسال هزاران ایرانی را با پای پیاده در «اربعین حسینی» در مسیر عشق دیدار با ثارا... به آن دیار می‌کشاند.
«طوبی» روایت قصه‌ای ازتاریخ معاصرایران وعراق و به‌ویژه نمایش میعادگاه بزرگ شیعیان جهان «اربعین» است و تلاش دارد ارتباط نزدیک دو ملت ایران و عراق در قاب تلویزیون را به تصویر بکشد و همچنین از زاویه‌ای دیگر سعی دارد ناگفته‌های جنگ تحمیلی را این بار از زبان عراقی‌ها روایت کند. روایت «طوبی» به گستردگی تاریخ است و از این منظر هم به نمایش سال‌های پرالتهاب ایران، زمان رژیم طاغوت و ظلم ساواک می‌پردازد و داستان مهاجرت ایرانی‌ها به عراق را به تصویر می‌کشد که عشق به سیدالشهدا در آن نهفته است و از سوی دیگر روایت قصه تلخی است که با حضور بعثی‌های عراق تکرار می‌شود. بالاخره سقوط صدام، داستان سربرآوردن داعش و ظلم‌ها و جنایات‌شان در عراق و نابودی این تروریست‌ها در عراق را نمایش می‌دهد. سرانجام نیز پیوند مسلمانان در پیاده‌روی «اربعین» با سروری سالار شهیدان حضرت اباعبدا... الحسین (ع) رامنعکس‌می‌کند.
درواقع مجموعه‌تلویزیونی «طوبی» یک مجموعه استراتژیک درعرصه تولیدات مذهبی و مناسبتی در رسانه‌ملی است که در فضای داستانی خود، نگاهی ویژه به پیاده‌روی اربعین داردودربخشی ازداستان این مجموعه، اهمیت حضور درراهپیمایی اربعین بانقش‌آفرینی شخصیت‌های قصه روایت می‌شود. همچنین بازتابی ازتاریخ معاصر ایران و عراق از دهه ۵۰تا۸۰شمسی همزمان با روایتگری پیوند دیرینه، وحدت و برادری دو ملت ایران و عراق در قاب تصویر نقش می‌بندد.
تیغ آفتاب در شهرک غزالی
هوای گرم نیمه اول مرداد هرکسی راکلافه می‌کند. ما هم که پا در شهرک غزالی گذاشتیم تا از پشت صحنه سریال طوبی گزارش تهیه کنیم، از تیغ تند آفتاب به تنگ آمدیم. دست‌اندرکاران سریال، اما مدت‌هاست سخت مشغول کارند. با هدایت و راهنمایی سیدحامد حسینی، تهیه‌کننده این مجموعه راهی عمارت عراقی‌ها (ساختمان شیث) و فضای اطراف آن می‌شویم. برخی از لوکیشن‌ها، فضاها، مکان‌ها وساختمان‌هایی که درعراق بودومی‌بایست برای قصه‌پردازی مجموعه تلویزیونی «طوبی» ازآن‌ها استفاده شود، به طرز زیبایی در شهرک سینمایی غزالی طراحی، بازسازی و ساخته شده است که ذهن انسان را یکباره به داخل خاک عراق می‌برد! تهیه‌کننده این مجموعه گزارشی از نحوه ایجاد این فضا، ساخت دکور و ساختمان عراقی و نیز روند تولید این مجموعه ارائه می‌کند.
الهام گرفته از شور و شعور حسینی
پیمان جبلی، رئیس رسانه‌ملی نیز در این بازدید با اشاره به اهمیت سوژه اصلی این مجموعه می‌گوید: طوبی الهام‌گرفته از شور و شعور حسینی مردم ایران و عراق وپیوند ناگسستنی دو ملت مسلمان به‌واسطه وجود مبارک و متبرک سیدالشهدا، حضرت اباعبدا... الحسین (ع) در عراق و نیز پیاده‌روی اربعین است که موجب وحدت بیشتر دو ملت مسلمان ایران و عراق شده و به مرحله تولید رسیده است. رئیس سازمان صداوسیما حضور نخبگان وفرهیختگان سینماوتلویزیون رادرتولید این اثر فاخر یک سرمایه ملی و نعمت الهی دانست و با ابراز رضایت و خرسندی از تولید و ساخت این مجموعه اظهار امیدواری کردکه انشاءا... در آینده هم با حضور و کمک این بزرگان عرصه هنر تلویزیون و سینما، شاهد تولید و ساخت دیگر آثار فاخر تلویزیونی در رسانه‌ملی باشیم.
یک گروه استثنایی
سید حامد حسینی، تهیه‌کننده‌ای که پیش از این مجموعه «آتش درگلستان» را نیزتهیه کرده است واین بار طوبی را روانه آنتن می‌کند، با بیان این مطلب که این مجموعه بسیار متفاوت‌تر از سایر مجموعه‌های مناسبتی دینی است و در تولید این اثر از حرفه‌ای‌های عرصه سینما و تلویزیون در پشت و مقابل دوربین بهره برده شده می‌گوید: عوامل پشت دوربین و جلوی دوربین شاید یکی از استثنایی‌ترین و متفاوت‌ترین عوامل نسبت به سایر مجموعه‌های تلویزیونی هستند و درواقع از حرفه‌ای‌ترین عوامل سینما در این مجموعه استفاده شده است. ضمن این‌که این مجموعه یک کار پربازیگر و پرلوکیشن است.
طوبی خانواده محور است
از آنجایی که داستان از دهه ۵۰ تا دهه ۸۰ روایت می‌شود، حسینی در پاسخ به این سؤال که چقدر در طوبی شاهد وقایع مهم تاریخی از جمله پیروزی انقلاب و دفاع‌مقدس خواهیم بود، عنوان می‌کند: می‌توانم بگویم تا حدودی به همه مسائل اشاره شده است، اما برای همه آنها قصه نداریم. مهم‌ترین نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد، این است که خیلی از اتفاقات و موضوعات را از نگاه و منظر عراق می‌بینیم. یعنی از زاویه نگاه آنها می‌بینیم. مثلا جنگ ایران و عراق را از زاویه دید عراقی‌ها می‌بینیم. این یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مجموعه است. ضمن این‌که خیلی خانواده‌محور است. تهیه‌کننده درباره لوکیشن‌های این مجموعه هم توضیح می‌دهد: به خاطر پرلوکیشن بودن این کار هم در عراق و شهر‌های بصره و بغداد تصویربرداری داشتیم و بخشی از کار هم مانده است. در شهرک غزالی و قم و تهران و جنوب ایران هم تصویربرداری کردیم.
بازسازی عراق در ایران
از آنجا که فضاسازی دهه ۵۰ درسال۱۴۰۳ کار سختی است، تهیه‌کننده در این باره می‌گوید: یکی از چالش‌های سخت این مجموعه همین مسأله بود. حتی فضاسازی دهه ۸۰ هم کار سختی است و نیاز به پروداکشن عظیم و سنگینی دارد. حتی عراق هم نسبت به آن دوران تغییرات بسیاری داشته است. فکر می‌کنم این تغییرات در همه جای دنیا اتفاق افتاده است. به همین دلیل بخش زیادی از فضای عراق را در ایران بازسازی کردیم. با این‌که در کشور عراق هم سراغ لوکیشن‌هایی رفتیم که بافت سنتی و قدیمی‌تری داشتند.
روایت یک شخصیت تاثیرگذار
این تهیه‌کننده درباره ویژگی‌های فیلمنامه این مجموعه که آن را متمایز از کار‌های دیگر می‌کند هم بیان می‌کند: من فکر می‌کنم ما با یک قصه و کاراکتر جدید و متفاوتی مواجه هستیم که مسیر زندگی برایش سیرتحولی ایجاد می‌کند. سیر تحولی که بر سبک زندگی‌اش تاثیر می‌گذارد. نه این‌که شخصیت منفی داشته و تبدیل به شخصیت مثبت شده باشد. این طور نیست. داستان درباره دختر جوانی است که در مسیر زندگی یک سری حوادث برایش اتفاق می‌افتد و در میانسالی به پختگی می‌رسد. وی با اشاره به این‌که «طوبی» زن محور است هم می‌افزاید: ما دراین سریال تاثیر حضور این زن را در جمع کردن خانواده می‌بینیم. یعنی طوبی شخصیت به‌شدت تاثیرگذاری دارد.
قاب‌های «زرین‌دست» در تلویزیون
از آنجا که داستان در بستر اتفاقات تاریخی رخ می‌دهد و زن محور است و بازیگران توانمندی در این سریال حضور دارند، حسینی درباره پیش‌بینی‌اش از بازخورد مخاطبان هنگام پخش سریال هم عنوان می‌کند: ما از لحاظ فنی آدم‌های حرفه‌ای و خوبی پشت دوربین آورده‌ایم. از طرفی بازیگران و چهره‌های توانمندی هم مقابل دوربین داریم. ضمن این‌که آقای زرین‌دست (تصویر‌بردار) نخستین سریالی است آقای زرین‌دست در تلویزیون کار کرده و پیش از این تجربه‌های سینمایی داشته است و این نگاه حرفه‌ای سینمایی که پشت این کار وجود دارد باعث می‌شود من به نتیجه کار و خروجی که خواهد داشت و نظر مخاطبان خوشبین باشم. از طرفی آقای سلطانی هم قصه‌گوی خوبی است و همه این ویژگی‌ها کنار هم قرار گرفته است و از این نظر با اقبال خوبی از جانب مخاطب روبه‌رو خواهد شد. نکته مهم دیگر این‌که قصه هم پیچیدگی‌هایی دارد که برای مخاطب کشش ایجاد می‌کند.
طوبی از دهه ۵۰ تا ۸۰
شبنم قربانی بازیگر نقش طوبی از دهه ۵۰ تا ۸۰ ایفاگر این نقش است، حسینی درباره حضور و بازی او هم می‌گوید: خوشبختانه ما با بازیگران خوب و حرفه‌ای در این مجموعه همکاری داشتیم. خانم قربانی هم به خوبی توانسته از پس این نقش بربیاید. به هر حال آقای سلطانی هم سریال‌ساز خوب و هم قصه‌گوی خوبی است و به خوبی همه چیز را مدیریت کرده و در بازی‌ها تاثیرگذار بوده است. جدا از این‌که بازیگران مقابل قاب بی‌نظیر آقای زرین‌دست بازی کرده‌اند، عوامل دیگری مثل ستار اورکی و آقای جلوخانی و بقیه هم در پست‌پروداکشن تاثیر زیادی روی کار داشتند. محمد اصفهانی هم که تیتراژ سریال را خوانده است.
وی ادامه می‌دهد: طوبی قرار بود که در ۵۰ قسمت تولید شود و باتوجه به افزایش قصه که شامل مجموعه‌سفر‌های ایران، عراق و جنوب ایران شد، قسمت‌های تولیدی بیش از ۵۰ قسمت شده است که قرار است، از ۱۳ مرداد راهی آنتن شبکه یک سیما شود؛ موضوع بسیارجذابی دارد و حول‌محور یک خانواده و قصه‌ای از سال ۱۳۵۰ تا سال ۱۳۸۲ است. قصه خانواده‌ای را روایت می‌کند که به دلایل اتفاقاتی که در دوران رژیم طاغوت برای آنها در ایران رخ می‌دهد، به‌اجبار باید خاک وطن را ترک کنند و به کشور عراق بروند و اتفاقاتی هم در عراق برای آنها شکل می‌گیرد که در مسیر طریق العلماء نجف و کربلا در آنجا عمارتی را تهیه می‌کنند، اتفاقاتی که بعد از این برایشان رخ می‌دهد و در ادامه مخاطبان شاهد اتفاقات جذابی خواهند بود.
وی همچنین درباره حضور بازیگرانی که در این کار، ایفای نقش کرده‌اند هم توضیح می‌دهد: بازیگران توانمندی در این سریال با ما همکاری داشتند. از جمله: شبنم قربانی، امین زندگانی، هومن برق‌نورد، فرهاد آئیش، فریبا متخصص، رحیم نوروزی، رامین راستاد، پرویز فلاحی‌پور، شهین تسلیمی، سودابه بیضایی، مهدی سلوکی، بهراد خرازی و فرید قبادی و محمد رشنو که از بازیگران اصلی هستند و البته تعداد بازیگران این مجموعه زیاد است و در ۵۷ تا ۵۸ قسمت تولید می‌شود و فیلمبرداری ما تا پایان شهریور امسال ادامه خواهد داشت.
ترک وطن دختر ایرانی
سعید سلطانی را با سه‌گانه «ستایش» بیشتر می‌شناسیم. او کارگردان قصه‌گویی است که به گفته تهیه‌کننده قصه‌ها را خوب روایت می‌کند. وی کارگردان این مجموعه هم هست با بیان این‌که این اثر نوشته سید حسین امیرجهانی است، می‌گوید: متن مربوط به او است که نگاهی به وحدت فرهنگی و دینی بین ما و کشور عراق داشت که به‌رغم آن موارد مشترک دینی و اعتقادی فرهنگی، در این مجموعه سعی‌شده که از نظر موضوع انسانی هم به داستان توجه شود و همه عوامل اعم از تهیه‌کننده، نویسنده و بازیگران تلاش کردند که اتفاق خوبی را با تولید این اثررقم بزنندکه فکرمی‌کنم تاحدودی این اتفاق افتاده است وامیدواریم که «طوبی» از آن دسته مجموعه‌هایی باشد که مردم ببینند و لذت ببرند.
وی همچنین می‌افزاید: شخصیت اصلی ما دختری است که در تهران زندگی می‌کند و اتفاقاتی که از دهه ۵۰ تا دهه ۸۰ رخ می‌دهد و اتفاقی برای این دختروخانواده‌اش در دهه ۵۰ می‌افتد مجبور می‌شوند که ایران را ترک کنند و به عراق بروند. همچنین اتفاقاتی که تا دهه ۸۰برای این خانواده شکل می‌گیرد، در این مجموعه روایت می‌شود. این مجموعه پرلوکیشن است وبخشی ازقصه مربوط به یک دوره برزخی درایران است که مردم خاطره خوشی از آن دوران طاغوت ندارند. سلطانی ادامه می‌دهد: درمرحله پایانی کار قرارداریم و درحال حاضر مراحل تدوین، موسیقی وصداگذاری راپشت سر می‌گذاریم و ادامه کار فیلمبرداری تا پایان شهریور خواهد بودوامیدواریم به هرحال نتیجه کار برای مردم و مخاطبان مطلوب باشد.
وی درپایان هم می‌گوید: طوبی درواقع روایت قصه‌ای است که درراستای پیاده‌روی اربعین، ارادت قلبی مردم به سیدالشهدا حضرت ابا عبدا... الحسین علیه‌السلام و اهل بیت (ع) تهیه و تولید شده است.
نگاه ویژه «طوبی» به موضوع اربعین
سید‌حسین امیرجهانی، طراح و فیلمنامه‌نویس مجموعه طوبی با بیان این که موضوع اصلی پرداخت این مجموعه خانواده است، می‌گوید: ما در این مجموعه به بهانه یک رابطه عاشقانه و یک رابطه خانوادگی به بخشی از تاریخ معاصر ایران و عراق ورود کرده و قصه اربعین را روایت کردیم و سبقه‌ای که در ۴۰-۳۰سال گذشته اربعین در ایران و عراق داشته را براساس آن فیلمنامه نوشتیم و از طراحی تا نگارش فیلمنامه حدود ۱۶ماه به طول انجامید.
وی ادامه می‌دهد: من در مجموعه نجلا هم سابقه چنین کار را داشتم. ولی مجموعه طوبی پروژه‌ای بزرگ‌تر و متفاوت‌تر از نجلا بود و در واقع ما در این مجموعه قصد داشتیم نزدیکی و وحدت بین دو ملت ایران و عراق را به تصویر بکشیم و خیلی مهم بود. از این نظر که ما برای اولین بار می‌خواستیم نشان بدهیم که این ارتباط‌ها در عراق و ایران چگونه است و حتی زاویه دید ما این بود که ما جنگ ایران و عراق را برای نخستین‌بار می‌خواستیم از سمت عراق و از زبان عراقی‌ها به آن بپردازیم ودر واقع در این مجموعه به بخشی از جنگ تحمیلی از زاویه دید عراقی‌ها پرداخته می‌شود که یقینا برای مخاطبان و مردم ما جذاب است.
این نویسنده همچنین در توضیح داستان بیان می‌کند: قصه طوبی تاریخ معاصر ایران را از اوایل دهه ۵۰ تا اوایل دهه ۸۰ با حضور یک خانواده ایرانی و سه دختر خانواده به تصویر می‌کشد؛ خواهرانی که از ۱۸، ۱۹ سالگی همراه قصه ما هستند تا ۵۰ سالگی و به بهانه اینها بخشی از تاریخ معاصر ایران و عراق و اتفاقاتی که بین دو کشور اتفاق افتاد، روایت می‌شود. در واقع قصه، قصه‌ای بسیار پرچالش است و این مجموعه یک مجموعه کاملا استراتژیک است و یک اثر بین‌المللی است که می‌تواند در کشور عراق و کشور‌های عربی منطقه هم به نمایش در آید.
وی همچنین درباره لوکیشن‌های این سریال توضیح می‌دهد: بخشی از لوکیشن‌های این مجموعه در شهرک سینمایی غزالی، بخشی در جنوب کشور و بخشی هم در کشور عراق و بخشی هم در حواشی تهران بود. در حال حاضر هم در بخش پایانی این مجموعه قرار داریم که در لوکیشن اصلی شهرک غزالی است و به احتمال زیاد تا پایان شهریور کار به پایان می‌رسد. البته همزمان در حال تدوین هستیم. می‌توانم بگویم که در این مجموعه بزرگان و نخبگان هنر سینما و تلویزیون و بازیگران با‌تجربه حضور داشتند که امیدواریم یک اثر جذاب و تماشایی برای مخاطبان باشد و مردم از دیدن این مجموعه لذت ببرند.
نقش ابوشکور را بازی می‌کنم
شاپور کلهر، بازیگر پیشکسوت که نقش ابوشکور را در مجموعه «طوبی» برعهده دارد با بیان این‌که این مجموعه یکی از مجموعه‌های بسیار فاخر دینی و اعتقادی در رسانه‌ملی است که پیوند برادری و وحدت دو ملت مسلمان ایران و عراق را روایت می‌کند، می‌گوید: در این مجموعه در کنار امین زندگانی که نقش فخرالدین را بازی می‌کند، من هم نقش خادمی فخرالدین را در کشور عراق برعهده دارم.
وی با بیان این‌که با مطالعه فیلمنامه تمام تلاشش را کرده که به شخصیت ابوشکور نزدیک شود، می‌افزاید: ابوشکور خیلی نقش حساسی بود و با توجه به این‌که من کار‌های زیادی را در خدمت آقای سلطانی کارگردان بودم، این نقش حساس را به من سپرد و خیلی با این کارگردان راحت هستم و هر نقشی که به من سپرده شود با همه وجودم تلاش می‌کنم که در آن نقش آن‌طور که کارگردان از من انتظار دارد ظاهر شوم. ازشخصیت این نقش راضی‌ام و از حضور در مجموعه طوبی و نقش ابوشکور خیلی خوشحالم.
این بازیگر درادامه بیان می‌کند: همه عوامل تولید این مجموعه حرفه‌ای و اهل فن هستند و سطح کیفی کار بسیار بالاست و این مجموعه نمایشگر تاریخ پیشینه عمیق دوستی و برادری ایران و عراق است و مهم‌تر از همه تبیین‌گر فلسفه عاشورا و اربعین است که مردم ایران به‌شدت به سیدالشهداحضرت اباعبدا... الحسین (ع) متوسل هستند. وی همچنین به سوابق بازیگری‌اش پرداخته و می‌گوید: من در چندکاربا مسعود کیمیایی همکاری داشتم. همچنین با آقای شیخ‌طادی، آثاری، چون «شب دهم»، «زمانه» و کار‌های تئاتر هم انجام دادم و مجموعه طوبی که تازه‌ترین کارم است، انشاءا... مورد قبول مخاطبان واقع شود.
تحول؛ دغدغه رسانه‌ملی
مهدی نقویان، رئیس مرکز سیما فیلم صداوسیما می‌گوید: از سال گذشته با همت و حمایت رئیس رسانه‌ملی چرخه تولید برای تغذیه شبکه‌های تلویزیونی سیرطبیعی خودش راشروع کرده است. به‌گونه‌ای که این امر از فضای آنتن شبکه‌های تلویزیونی هم کاملا مشهود است و الان آنتن شبکه‌ها پشت سرهم پر است و مهم‌تر از همه این‌که سریال‌هایی که دغدغه دوره تحول بوده الان روی آنتن است؛ مثل مجموعه تلویزیونی «فراری» که از شبکه یک سیما پخش شد. به‌نظرم رسانه‌ها باید روی بودجه فرهنگی و هنری حساس و پیگیر باشند که این بودجه‌ها در چه مواردی هزینه می‌شود و نهاد مربوطه باید پاسخگو باشد.
وی همچنین ادامه می‌دهد: در حال حاضر شاهد اتفاقات متفاوت در رسانه‌ملی هستیم و مجموعه‌های بسیارباارزشی تولید شده است، مثل مجموعه طوبی که در حال‌حاضر در مراحل پایانی تولیدش هستیم و در کل برنامه‌ریزی ما این است که برای تمام مناسبت‌ها مجموعه تلویزیونی تولید کنیم؛ چرا که مجموعه‌های مناسبتی فراموش شده بود. مجموعه طوبی در ایام محرم و صفر روی آنتن می‌رود. برای دفاع‌مقدس هم مجموعه تلویزیونی خواهیم داشت و برای ایام دهه فجر و ماه مبارک رمضان هم مجموعه‌های تلویزیونی داریم و از رسانه‌ها تقاضا دارم که اگر قرار باشد نقدی انجام شود، نقد منصفانه باشد؛ چرا که بدانند الان وضعیت تولید در صداوسیما به حالت نرمال خودش برگشته است و انشاءا... با جذب مخاطبان بیشتر، موفقیت سازمان صداوسیما دو‌چندان خواهد شد.
فرهاد آئیش
ایفاگر یک مرد بازاری به نام ملک و صاحب یک تیمچه بازار فرش است.
فریبا متخصص
نقش زنی به نام سیمین را بازی می‌کند که خواهر ملک است.
شبنم قربانی
نقش اصلی (طوبی) را ازجوانی تا میانسالی بازی می‌کند و گریم خاصی در سریال دارد.
فرید قبادی
این بازیگر فتاح سریال است که یکی از دوستان نزدیک فخرالدین را بازی می‌کند.
پرویز فلاحی‌پور
این بازیگر ایفاگر نقش شیث یک مرد عراقی و با‌نفوذ است.
امین زندگانی
نقش اصلی مرد (فخرالدین) را بازی می‌کند که تابعیت ایرانی ـ عراقی دارد.
اعظم کبودیان
این بازیگر نقش همسر عماد و مادر طوبی را بازی می‌کند.
مهدی سلوکی
این بازیگر نقش یک عراقی را دارد که یکی از آدم‌های شیث است.
هومن برق‌نورد
او ایفاگر نقش عماد پدر طوبی است که صاحب سه دنگ از یک قنادی است.
سودابه بیضایی
این بازیگر نقش آنیه را بازی می‌کند که یک زن متمول با‌قدرت عراقی است.
رحیم نوروزی
این بازیگر نقش جهانگیر را بازی می‌کند که شخصیت مرموزی دارد.
رامین راستاد
این بازیگر نقش نسیم شریک پدر طوبی را ایفا کرده است.
محمد رشنو
این بازیگر نقش سلیم همسر یکی از شخصیت‌های عراقی را ایفا کرده است.
بهراد خرازی
این بازیگر نقش عمران این سریال را بازی کرده که یکی از همکاران شیث است.
