مهدی خدایی نوشت: می‌توان گفت اینکه چه کتابی دستت برسد و بخوانی هم مثل رزق و روزی طی ایام سال تقسیم شده است، وقتش که برسد متناسب با نیازت به دستت می‌رسد تا بخوانی. نیمه شعبان امسال برای من اینگونه بود، یکی دو روز قبل از آن، در صفحات وب و در میان لیستی از کتاب‌هایی که برای مطالعه ذخیره کرده‌ام دنبال انتخاب برای تهیه و مطالعه کتاب در ایام تعطیلات بودم که نمی‌دانم از کجا و چگونه بدون اینکه در لیست کتابهایم باشد، از لابه‌لای صفحات وب به کتابی از «روایت‌های داستانی از زندگی و زمانه نواب خاص امام زمان علیه‌السلام» برخوردم، با قلم نویسنده‌ای دوست داشتنی که دیری نیست از میان ما رحلت کرده است؛ سعید تشکری که خدایش بیامرزد.
او در روایت داستانی خود از زندگی و زمانه نواب خاص امام زمان (عج) با عنوان «چهار فانوس» روح هر آن که محبتی از مولایش در دل دارد و لحظه‌ای وصال او را آرزومند است، سیراب می‌کند و با زبانی هنرمندانه راه رسیدن را به او می‌آموزد.
سعید تشکری با قلم شیوای خود تصویری روشن و جذاب از مشی و منش نواب خاص امام زمان علیه‌السلام برای خواننده روایتش نمایش می‌دهد، به‌گونه‌ای که در پایان داستان، نقشه راهی در ذهن مخاطب خود ترسیم کرده است که در ارتباط با مولایش حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف باید چه راهی را در پیش بگیرد.
خواننده این روایت داستانی، چهار نایب خاص امام زمان (ع) در دوران غیبت صغری را همچون الگویی در مقابل خود می‌یابد که ویژگی‌های شخصیتی آنها همان نقشه راه مذکور است.
1 - اطاعت در مقابل خودسری
اولین و بارزترین ویژگی هر چهار نایب امام زمان (ع) در این روایت داستانی، «شیعگی محض» و اجتناب آنها از خودسری است. هر چهار نفر در تمامی امور حتی در مقابل مخالفت‌ها و تشکیک‌های اطرافیان در امر نیابتشان، بدون اینکه خود دست به اقدامی بزنند، منتظر امر امام می‌مانند و با متانت و صبر در امور، آنها را به نتیجه می‌رسانند. حتی ماریه یکی از شخصیت‌های داستان زمانی که خودسرانه اما از روی عشق و ارادت به امامش، اقدام به طراحی نقشه‌ای برای انحراف فکر خلیفه و حفظ جان امام مهدی به قیمت به خطر انداختن جان خودش می‌کند، با توبیخ اولین نایب حضرت، عثمان بن سعید عَمری مواجه می‌شود.
2 - بی‌ادعایی
هر سه نایب پس از ابومحمد عثمان بن سعید عَمری، در ابتدا و حتی اثنای امر نیابت خود با تشکیک شک‌کنندگان و منافقان مواجه می‌شوند، اما در این روایت داستانی شاهدیم که در مقابل آنها اقدام به هیچ دفاعی از خود نمی‌کنند و آنچه مدافع آنان می‌شود، کشف کرامات آنها و امدادهای امام زمان (ع) است و نایبان به جای اثبات نیابت خود، همواره در پی امتثال امر مولا و پیشبرد اهداف حضرت ایشان‌اند.
3 - بهره‌گیری از تقیه
دوران نیابت خاص امام همزمان با خلافت عباسیان، برهه‌ای از سیاه‌ترین روزهای خفقان علیه شیعیان است. هر چهار نایب امام در این دوران با استفاده هوشمندانه از تقیه، مأموریت خود را چنان با دقت اجرا می‌کنند که حتی حسین بن روح نوبختی در دارالخلافه عباسیان به مقام وزارت می‌رسد و علی بن محمد سمری نیز در دستگاه خلافت حضور دارد. این ذکاوت و هوشمندی همواره در دستور کار نایبان و شبکه وکالت امام قرار دارد و آن را از گزند دشمنان امام و شیعیانش در امان می‌دارد.
4 - هوشمندی و زیرکی
مواجه نایبان خاص امام زمان (ع) با خطرات و دفع دشمنی عباسیان از امام و شیعیان ایشان ازهیجان‌انگیزترین بخش‌های این روایت داستانی است، اما پس از رها شدن خواننده از کشمکش این هیجانات آنچه برای او باقی می‌گذارد این است که نواب امام (ع) با زیرکی و هوشمندی تمام و با بهره‌گیری از حفاظت گفتار و رفتار و تقیه وعنایت امام زمان (ع) این خطرات را از سر می‌گذراندند.
5 - درایت در حفظ تشکیلات شیعه
شیعه در دوران خفقان عباسی برای ارتباط با امامان از شبکه وکالت بهره می‌برد، حفظ این شبکه حیاتی برای شیعه در اولویت امور نائبان امام زمان (ع) قرار دارد و تلاش آنها در این زمینه در این روایت داستانی به‌خوبی ترسیم شده است.
6 - خوش‌خویی
در این روایت داستانی هر چهار نایب امام (ع) افراد خوش‌خو با اطرافیان خود هستند و در خانه خود نیز زندگی عاشقانه با همسر و فرزندان دارند. مخاطب با خواندن این روایت به‌خوبی درمیابد که یک شیعه چگونه می‌تواند «زینت امام» خود باشد.
ترسیم گفت‌وگوهای عاشقانه فاطمه همسر محمد بن علی سمری با همسرش در دوران کهولت و پیری و همچنین همراهی و استواری همسر عثمان بن سعید عمری با او در ایفای نقش نیابت و به‌طور کلی شکل دادن این روایت داستانی بر بستر خانواده‌هایی همدل و همراه در سربازی برای امام زمان (ع) خود از جاذبه‌های بهجت‌آفرین برای مخاطب است.
7 - زلالی روح
محمد بن ابومحمد عمری، پسر عثمان بن سعید عمری که پس از پدرش دومین نایب امام زمان می‌شود از کودکی به خانه امام حسن عسکری علیه‌السلام رفت و آمد دارد و در همان کودکی شیفتگی خود نسبت به امام را به پدرش اظهار می‌کند و آرزو می‌کند که شاگرد امام باشد. او در مقابل از پدر اینگونه پاسخ می‌شنود که خود را باید چنان «زلال» کند که همواره یار امام باقی بماند.
8 - اهل علم بودن
این روایت داستانی هرچند گذرا به اهل علم و درس و بحث بودن نایبان امام نیز پرداخته و به تبحر آنها در علوم فقه و اصول در عین ایفای نقش سنگین نیابت و وکالت امام اشاره شده است.
فانوس همواره نماد راهنمایی و روشن کردن مسیر بوده است و با تکیه بر این مفهوم در جمع‌بندی می‌توان گفت «رمان چهار فانوس علاوه بر شیوایی و جذابیت‌های پرکشش داستانی، حامل معارفی است که می‌تواند با الگوسازی، نقشه راهی برای مشتاقان به خدمتگزاری در راه و هدف امام زمان (عج) باشد و در دوران غیبت کبری بخشی از خصوصیاتی را که منتظران در برنامه آمادگی خود برای ظهور و نقش‌آفرینی در حکومت جهانی حضرت حجت علیه السلام به آن نیازمندند در قالب داستانی شیرین و کاربردی ارائه کند.»
این رمان در سال 1399 توسط نشر جمکران منتشر شده است و اکنون با 10 درصد تخفیف به قیمت 99 هزار تومان عرضه می‌شود.
