هر وقت صحبت از برنامه‌های رقابتی می‌شود، ذهن مخاطب به سمت برنامه‌های استعدادیابی می‌رود اما اگر این مدل برنامه را کنار بگذاریم، مدل برنامه‌های مسابقه محور به واسطه هیجان و نشاطی که ایجاد می‌کند، یک محتوای جذاب برای مخاطب دارد.تا قبل از این، برنامه‌هایی مثل شوتبال، مردان آهنین و قوی‌ترین مردان ایران در رآس این برنامه‌های مسابقه‌محور بودند. حالا به نظر می‌رسد شبکه سه یک برنامه ویژه با همین رویکرد برای نوروز تدارک دیده‌است. برنامه قهرمان که قرار است یک مسابقه و رقابت در حوزه آمادگی جسمانی باشد، تازه‌ترین نوروزانه شبکه سه سیماست که تلاش کرده برنامه‌ای خانواده‌محور را با فضای نشاط، مقابل چشم مخاطب قرار دهد. این برنامه با اجرای یوسف تیموری و ایمان قیاسی، چاشنی طنز و هیجان را به خود افزوده تا یک نوروز متفاوت را برای مخاطبان شبکه سه رقم بزند. برای بررسی جزئیات این برنامه با محمد پیوندی ،کارگردان و محمدحسین سعادتی، تهیه‌کننده گفت‌وگو کردیم.
محمد پیوندی،کارگردان برنامه « قهرمان » در خصوص این برنامه به جام‌جم می‌گوید: محتوا و ایده کار بر مبنای تلاش افرادی است که توانمندی ورزشی دارند. در اصل یک جریان نو از نظر ورزشی در کشور ماست و برای خیلی‌ها چالش جذابی است. این مسابقه برای بسیاری از قهرمانان کشور و آنهایی که در رشته‌های مختلف عضو تیم ملی هستند، چالشی است که در این رده ورزش حضور پیدا کنند. چنین برنامه‌ای در دنیا هم شناخته‌شده و با این فرمت در کشورهای مختلف اجرا شده‌است. خیلی‌ها دوست داشتند برای‌شان این چالش فراهم شود. کاری که ما کردیم این است که وقتی شرکت‌کنندگان وارد چالش می‌شوند، خانواده‌های‌شان کنارشان باشند. همین باعث شده یک فضای جذاب ورزشی در کنار یک فضای پرنشاط و هیجان انگیز قرار گیرد.
نشاط خانوادگی در یک مسابقه
وی در خصوص این‌که به نظر می‌رسد این برنامه همچون برنامه‌های دیگری است که خودش کارگردانی کرده، عنوان می‌کند: همه کارهای من این مدل نبوده اما به نظرم چیزی که جامعه الان به آن نیاز دارد، فضای پرنشاط است. ما نیاز داریم قدری هیجان به جامعه تزریق شود. تلاش کردیم در این برنامه، علاوه بر یک فضای ورزشی صرف که کار سختی هم هست، یک رقابت سالم شکل بگیرد چون خیلی از شرکت‌کنندگان که از تیم ملی می‌آیند، برای‌شان مراحل مسابقه سخت است اما در عین حال دوست دارند همه آن را پشت سر بگذارند. وقتی رقابت سالم باشد، کنار آن شور و نشاط هم خواهد بود. آنچه بیشتر به ما کمک کرد، فضای خانوادگی است که در مسابقه داریم. مثلا کسی که می‌خواهد به خط شروع مسابقه برود، تمام اقوام و دوستانش حاضر هستند. این باعث شده فضای خانوادگی در کنار رقابت قرار گیرد تا هم خوش بگذرد و هم از چالش با موفقیت گذر کنند. همه اینها باعث ایجاد شور و نشاط می‌شود. پیوندی تصریح می‌کند: باید بگویم که مدیران شبکه مثل آقای فروغی و مدیر گروه اجتماعی شبکه سه آقای نجار در طراحی مسابقه و دکور، خیلی تاکید داشتند که یک رقابت صرف صورت نگیرد و یک فضای بانشاط باشد. در واقع فرصتی فراهم کردیم تا افرادی که احساس می‌کنند امکان حضور در این رقابت را دارند، شرکت کنند. محدودیتی برای حضور افراد نگذاشتیم اما به هر حال یک تست‌های ورودی داشتیم. در واقع فراخوانی را از طریق سازمان تربیت بدنی و کمیته ملی المپیک اعلام کردیم و سراغ رشته‌هایی رفتیم که احساس می‌کردیم کارشان به مسابقه ما نزدیک است. بسیاری افراد آمدند و در کنار آن از طریق محلات و شهرداری و جاهایی که فکر می‌کردیم به شکل عمومی‌تر ورزش انجام می‌شود، فراخوان را اعلام کردیم. تست‌های ورودی داشتیم تا متقاضیان یک امتیاز حداقلی بیاورند. این برنامه از نوروز آغاز و تا عید فطر پخش آن به کلی تمام می‌شود.
شگرد جذب مخاطب در یک برنامه مسابقه‌محور
پیوندی در خصوص تفاوت این برنامه با دیگر برنامه‌های مشابه عنوان می‌کند: اولین وجه تمایز برنامه قهرمان با برنامه‌های مشابه، سازه‌های آیتم‌های مختلف برنامه است که مهندسی آن پیچیده و دقیق بوده. در هر رقابت وقتی فردی وارد مسابقه می‌شود، حدود پنج مرحله را باید رد کند تا به آن شیب نهایی برسد. یعنی تا مرحله آخر و با توجه به زمان‌بندی، هرکدام از سازه‌ها طراحی خاص خود را دارد. در عین حال، این سازه‌ها از نمای دور هم جذاب است. چون روی آب قرار دارد و اگر نتوانند رد شوند، داخل آب می‌افتند. به همین دلیل باید گفت مسابقه قهرمان، هم یک فضای هیجان و هم حال‌وهوای دلهره دارد. جذابیت دیگر کار هم در فرم و محتواست. تلاش کردیم افرادی که وارد رقابت می‌شوند، افرادی نباشند که صرفا به آمادگی جسمانی‌شان تکیه کنیم، بلکه آنهایی را انتخاب کنیم که از نظر شخصیتی هم برای مخاطب جذاب باشند. این را در مصاحبه‌های حین برنامه خواهید دید که همه‌شان جذاب هستند. ما همیشه می‌گوییم باید این فضا برای مخاطب به وجود آید که بتواند نسبت به فردی که در یک رقابت تلویزیونی شرکت می‌کند، موضع مثبت یا منفی داشته باشد. اگر این فضا برای مخاطب ایجاد شود، یک برنامه مسابقه‌محور موفق خواهد بود. وی درخصوص تفاوت این برنامه با برنامه‌هایی مثل قوی‌ترین مردان ایران عنوان می‌کند: پیش از این برنامه‌های این‌چنینی، بیشتر شکل جدی داشت اما تلاش کردیم با کنار هم قرار دادن یوسف تیموری و ایمان قیاسی، پارتنرسازی کنیم. یعنی مخاطب در برنامه می‌بیند که این انتخاب فکرشده بوده و فضای نهایی شکل گرفته با این دو نفر، چقدر به جذابیت برنامه کمک می‌کند.
تلاش ۲ساله یک تیم جوان
پیوندی درخصوص عنوان استعدادیابی که در برخی برنامه‌ها قید می‌شود، تصریح کرد: به نظرم استفاده از این کلمه برای برنامه ما غلط است. برنامه ما بیشتر چالش و شناخت است. نمی‌توان گفت وقتی فردی در مرحله دوم داخل آب می‌افتد و از مسابقه خارج می‌شود، بی‌استعداد است. همه افراد شرکت‌کننده در برنامه از نظر اخلاقی و ورزشی سابقه خوبی دارند و در حوزه‌های خود بااستعداد هستند. به‌همین‌دلیل وقتی شما وارد چالش می‌شوید، در صورت باخت، نمی‌توان گفت که فرد بی‌استعدادی بودید. ما یک مسابقه ورزشی با تم هیجان و نشاط هستیم که فضای کاملا خانوادگی دارد. کار ما پیدا کردن استعداد نیست، بلکه استعداد باید پیدا شده باشد تا در این مسابقه استفاده شود. وی ادامه می‌دهد: تیم برنامه‌ساز ما حدود دو سال است برای پیش‌تولید زحمت کشید. ما یک اتاق‌فکر قوی داریم که شامل ۱۲ ــ ۱۰ نفر نویسنده قوی هستند و ــ چه روزنامه‌نگاران و چه نویسنده‌هایی که در این حوزه کار کرده‌اند ــ در محتوا به ما کمک می‌کنند. تیم کارگردانی و تولید، بسیار همراه و قوی هستند. تولید این کار بسیار پیچیده بوده و ساخت هرکدام از سازه‌ها نزدیک دو سال طول کشیده‌است. همه عوامل تیم کمک کردند تا کلیت کار به فضای فرهنگی و ایرانی ما برسد. تیم ما خیلی جوان است و به نظرم توانسته از این جهت، روح نشاط را پررنگ کند. البته همه اینها بدون مشاوره‌ها، حمایت و کمک‌های مدیر شبکه سه و مدیر گروه اجتماعی شبکه ممکن نبود.
یک مسابقه بین‌المللی
شاید با شنیدن درباره محتوای برنامه قهرمان که فضای رقابتی با محوریت آمادگی جسمانی است، برخی نمونه‌های خارجی در ذهن‌تان مرور شود. محمدحسین سعادتی، تهیه‌کننده برنامه قهرمان درباره بین‌المللی‌بودن این مسابقه در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: مسابقه قهرمان، بین‌المللی است و در حدود ۳۲ کشور دنیا ساخته شده‌است. نمونه اصلی‌اش در ژاپن با عنوان «ساسوکه» ۲۳ سال است که دارد پخش می‌شود. یعنی مرجع همه کشورها برای ساخت چنین برنامه‌ای همین ساسوکه است اما معروف‌ترین شکل این مسابقه «امریکن نینجا واریور» است که در آمریکا ساخته می‌شود. همان‌طور که اشاره کردم کشورهای دیگر مثل چین، استرالیا، انگلیس، فرانسه، آلمان، اسپانیا، کره، ارمنستان و … هم نمونه این برنامه را روی آنتن دارند.او به ایرانیزه‌کردن آیتم‌های این مسابقه اشاره و بیان می‌کند: ما این مسابقه را ایرانیزه کردیم و طراحی مسابقات را بر این اساس تغییر دادیم. چون نوروز است نخواستم فضای برنامه صرف مسابقه باشد؛ قرار نیست شرکت‌کنندگان فقط مسابقه دهند و بروند چون مجریان‌مان ایمان قیاسی و یوسف تیموری هستند رگه‌هایی از طنز هم در مسابقه داریم که در موقعیت‌های مختلف و از دل شوخی‌های متفاوت بروز پیدا می‌کند. سعادتی با ذکر مثال عنوان می‌کند: یک آیتم با نام «دار قالی» داریم که برگرفته از فرهنگ قالی‌بافی و فرش‌بافی ایرانی است. براساس آن شرکت‌کنندگان می‌پرند و یکی‌یکی توپ‌های قالی که گویی قالی‌بافان آویزان کرده‌اند را می‌گیرند تا بالا بروند. وی درباره هدف این برنامه که در ایام نوروز روی آنتن می‌رود ادامه می‌دهد: فقط بحث مسابقه، آمادگی جسمانی و هیجان نیست، بلکه سعی کردیم کلیت برنامه به نحوی باشد که مخاطبان علاوه‌براین‌که برنامه‌ای با ضرباهنگ بالا می‌بینند لبخندی هم روی لب‌شان بیاید.
تجربه شوتبال با قهرمان
کارگردان این برنامه محمد پیوندی است که او را با ساخت و اجرای چند برنامه می‌شناسیم. از جمله تجربه او در ساخت فصل‌هایی از مسابقه تلویزیونی شوتبال به نظر می‌رسد که برای کارگردانی «قهرمان» به کارش آمده باشد. سعادتی درباره همکاری با این کارگردان می‌گوید: ما با آقای پیوندی از زمان برنامه ماه‌عسل همکاری داشتیم. ایشان در برنامه‌های قبلی که من ساخته بودم هم به عنوان کارگردان حضور داشت؛ ولی دلیل اصلی که برای این کار انتخاب شد، این بود که الان کمتر کارگردان هنری هست که بتواند یک مسابقه تلویزیونی را فراتر از مسابقه به نمایش درآورد. به صورتی که هم درام، هم شادی و هم غم داشته باشد. ایشان تجربه موفقی در شوتبال داشتند و ما خواستیم از این تجربه استفاده کنیم.
وی در مورد ساخت دکور برنامه قهرمان هم توضیح می‌دهد: این استودیویی که برنامه را در آن تصویربرداری می‌کنیم، کارگاه و به صورت سوله است که سقف آن حدود چهار متر بود و ما برای بهبود فضا ارتفاع سقف را به ۱۰ متر افزایش دادیم و کاملا این ساختمان را به استودیوی فیلمبرداری تبدیل کردیم. حدود یک سال و نیم است که درگیر تولید برنامه هستیم. جایی را که امروز در آن تصویربرداری می‌کنیم، امروز می‌توان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دکورهای صداوسیما نام برد. چیزی حدود ۱۵۰۰ متر دکور داریم که البته فضای پشت‌صحنه و… جداست. سعادتی درباره زمان پخش برنامه هم اطلاع می‌دهد: این برنامه در نوروز هر شب از شبکه سه پخش می‌شود و تا عید فطر روی آنتن خواهدبود. بعد از آن قرار است دو شب در هفته تا محرم روی آنتن باشیم. این تهیه‌کننده تعداد متقاضیان و شرکت‌کنندگان را این چنین شرح می‌دهد: حدود ۲۰۰۰ نفر ورودی داشتیم که پس از مصاحبه در نهایت به ۸۰۰ نفر رسیدیم. از این ۸۰۰ نفر راستی‌آزمایی و تست انجام دادیم و به ۳۶۰ نفر رسیدیم. بعد از یک‌سری آدم‌ها که قابلیت‌های ویژه‌تر داشتند مصاحبه مجدد انجام دادیم. در این مصاحبه تیم محتوا و سردبیری ما اعم از کارگردان، سرپرست تیم مستند، سردبیر، مدیر تیم شرکت‌کنندگان و… حضور داشتند. سپس تصمیم‌گیری شد که به برخی از این آدم‌ها به صورت ویژه پرداخته شود. در واقع به کسانی که داستان زندگی جذابی دارند، در پشت‌صحنه پرداخته می‌شود. وی در مورد پیش‌بینی‌اش از میزان استقبال از این برنامه هم بیان می‌کند: اگر خدا بخواهد می‌توانیم پربیننده‌ترین برنامه امسال سازمان صداوسیما شویم.
برنامه استعدادیابی نیستیم
ایمان قیاسی که بسیاری او را با اجرای بخش‌هایی از پشت‌صحنه برنامه عصر جدید و گفت‌وگو با شرکت‌کنندگان این برنامه می‌شناسند، به عنوان یکی از مجریان اصلی برنامه قهرمان مقابل دوربین رفته است. او در کنار یوسف تیموری، اجرای این برنامه را بر عهده دارد و احتمالا با همدیگر زوج متفاوتی را شکل می‌دهند که یکی جدی است و دیگری با اجرایی آمیخته با کمدی دل مخاطبان را به‌دست می‌آورد.
این مجری در گفت‌وگو با جام‌جم درباره تفاوت این برنامه با دیگر برنامه‌هایی که گمان تشابه را به ذهن می‌رساند، بیان می‌کند: «قهرمان» یک مسابقه ورزشی است و تفاوت آن با برنامه‌های استعدادیابی همین ورزشی بودن است که مخاطبان از نام برنامه هم می‌توانند آن را دریابند. این برنامه مهارت‌محور است و به گمان من نمی‌توان آن را استعدادیابی دانست. ورزشکاران شرکت‌کننده در این مسابقه باید پیش از شروع برنامه مهارت داشته باشند تا بتوانند یک‌سری موانع را رد کنند و به مراحل بعدی رقابت برسند. همان‌طور که اشاره شد اجرای برنامه قهرمان به صورت دو نفره و با حضور یوسف تیموری کنار قیاسی است. این مجری در این‌باره می‌گوید: این اجرا فضای تازه‌ای دارد که فکر می‌کنم بهتر است با پخش برنامه مخاطبان با آن همراه شوند تا کمتر لو برود. اما شخصیت یوسف تیموری و سابقه او در کارهای نمایشی بسیار در این مسابقه کمک کرده است و می‌تواند به جنبه کمدی کار کمک کند. من مجری هستم و یک جورهایی می‌شود گفت کنار همدیگر زوج مکمل هستیم.
در برنامه‌های این‌چنینی مرسوم است که مجریان با شرکت‌کنندگان گفت‌وگو می‌کنند و سعی دارند زوایای شخصیتی و زندگی این افراد را برای مخاطبان بیش از گذشته نمایان کنند. از قیاسی می‌پرسیم این روند در رقابت قهرمان هم وجود دارد و شاهد بخش‌هایی برای آشنایی بیشتر با شرکت‌کنندگان هستیم؟
او پاسخ می‌دهد: حتما همین‌طور است. مخاطبان باید با شرکت‌کنندگان آشنا شوند. در مرحله مقدماتی ممکن است خیلی این اتفاق نیفتد ولی وقتی وارد مرحله بعد می‌شوند، شرایط جدی‌تر شده و با وضعیت و زندگی شرکت‌کنندگانی که از گوشه و کنار ایران به این برنامه آمدند بیشتر آشنا می‌شویم. به گفته قیاسی ضبط برنامه ادامه دارد. وی میافزاید: مرحله مقدماتی ما ۲۰ قسمت است و پس از پایان این مرحله، سرنوشت شرکت‌کنندگانی که به مرحله بعد می‌روند، مشخص می‌شود.
