صنایع دستی بیانگر صنعت و هنر نیاکان و نشان دهنده ذوق و هنر مردم هر منطقه از یک کشور است به عقیده صاحب نظران این هنر اصیل، رمز ماندگاری و حیات فرهنگی و اقتصادی کشور در روند جهانی شدن؛ در گرو نگاه کیفی به صنایع دستی است، از بعد فرهنگی و گردشگری نیز صنایع دستی بخشی از صنعت گردشگری است، که در همه مناطق ایران وجود دارد.
جهانی شدن صنایع دستی میتواند، با ایجاد رابطه پویا و خلاق بین طبیعت، انسان، دانش و فرهنگ یک منطقه با گردشگران، جریان جدیدی را در آینده برای ارتقا گردشگری و توسعه پایدار اقتصادی و حفظ و اشاعه ارزشهای فرهنگی ایجاد کند.
هنرهای سنتی به عنوان مکمل بعضی از جاذبههای تاریخی و گردشگری که تبلور عینی فرهنگ و هنر بومی مردمی است میتواند به عنوان عامل مهمی در شناساندن فرهنگ و تمدن و جذب گردشگران داخلی- خارجی به حساب بیاید.
صنایع دستی به عنوان صنعتی مستقل و بومی میتواند در جهت پایداری خود در همپیوندی کامل با ابعاد دیگر پایداری نظیر پایداری اجتماعی و اقتصادی سبب رونق و پایداری گردشگری گردد.
تاکنون ۴۰۰ رشته مختلف به عنوان صنایع دستی در جهان شناخته شده است که ایران قادر به تولید بومی ۳۰۰ نوع از این صنایع است. از لحاظ تولید و تنوع صنایع دستی، ایران پس از چین و هند در مقام سوم جهانی قرار دارد. همچنین از لحاظ صادرات صنایع دستی، مقام سی و یکم را در کل جهان به خود اختصاص داده است که این ناهمخوانی تولید و صادرات بیانگر این است که کشورمان در زمینه تجارت صنایع دستی با مشکلاتی مواجه است.
مریم جلالی، معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: وقتی از صنایع دستی صحبت میکنیم ابتداباید اطلس معنایی این واژه را در نظام سیاستگذاری و مدیریتی پیدا کنیم و برنامهریزیهایی و کارهایی که در این حوزه اتفاق افتاده را بررسی کنیم.
جلال ادامه داد: کاربردی سازی صنایع دستی یکی از حلقههای زنجیره ارزش است اگر صنایع دستی را کاربردی کنیم اما نتوانیم کیفیت آن را حفط کنیم یا آن را تولید و به روز کنیم مطالعات بازار روی محصول تولیدی اتفاق نمیافتد و در نتیجه موفق نمیشویم.
وی با اشاره به فرهنگ غنی کفشدوزی و پاپوشهای ایرانی افزود: کلاش مریوان یا گیوه که دوخته میشود هم برای انسان و هم برای طبیعت سلامت است اما این را نتوانستیم وارد چرخه بازار کنیم چرا چون نخواستیم.
به گفته معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، اقتصاد نفتی همیشه مورد انتقاد بوده اما همیشه هم مورد توجه بوده و بیشترین حجم بودجه و انرژی روی آن گذاشته شده است اگر آن انرژی برای صنایع دستی گذاشته میشد الان درباره به بنبست رانده شدن صنایع دستی صحبت نمیکردیم.
جلالی میگوید: ۱۸ رشته در حوزه صنایع دستی داریم که یکی نساجی است در حوزه بافتههای داری و غیرداری اگر فقط نسبت به همین یک موضوع توجه میشد و سرمایهگذاری و زیر ساختهای لازم فراهم میشود خانههای ما کارگاه میشد و به اندیشکدهها وصل میشد اما حالا کارخانههای نساجی و کاربافی را از دست دادیم.
وی با بیان اینکه کاربردی سازی ظرفیتهای گوناگونی مانند کاربرد، کیفیت و قیمت(صرفه اقتصادی) دارد تصریح کرد: گاهی به نام اشتغال تولید را کشتیم اشتغال مولد نبوده و به سمت خدمات رفتهایم و خانواده ایرانی که همه چیز را خودش تولید میکرده به سمت شغلهای خدماتی رفته و تفکر تولیدی از خانوادهها گرفته شده است.