نشست نقد و بررسی ترجمه کتاب «نیمه دوم» خاطرات خود نوشت روی کین ، یکشنبه (۲۱ آبان‌ماه ۱۴۰۱) با حضور احسان محمدی و ماشاءالله صفری با اجرای سیدمهدی موسوی تبار در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
شرح زندگی یکی از عصبانی‌ترین فوتبالیست‌های جهان!
«نیمه دوم» شرح زندگی یکی از عصبانی‌ترین فوتبالیست هاست!». احسان محمدی؛ نویسنده و منتقد ادبی سخنانش را در این نشست با این جمله آغاز کرد و در ادامه گفت: این کتاب، فارغ از پرداختن به دوران زندگی حرفه‌ای روی کین در منچستر، هم از این منظر عبرت‌آموز است که یک ستاره سرکش، چگونه به شکست‌ها و خطاهایش اعتراف می‌کند و هم از این منظر که در پایان شب‌های سیاه و ناامیدکننده زندگی‌اش، روشنایی هم هست!
ماشاءالله صفری، مترجم و از دست‌اندرکاران نشر گلگشت، یک وجه اهمیت «نیمه دوم» را زندگی جذاب و پرفراز و نشیب روی کین می‌داند و وجه دیگرش را به نویسنده کتاب مربوط می‌داند: «رودی دویل» کسی که به گفته صفری، در زمره بهترین نویسندگان معاصر ایرلند است و سال ۹۳ هم به خاطر کتاب «پدی کلارک‌ها ها ها» جایزه بوکر را به خانه برده است. دویل کار کردن روی قصه زندگی روی کین را یک چالش برای خود می‌دانسته و البته نتیجه نشان داده که از پس این چالش برآمده است.
کشوری که سرتاسرش پایین‌شهر است!
وی معتقد است: ادبیات خیلی از نویسنده‌های ایرلندی-یعنی کشوری که سرتاسرش پایین‌شهر است! - کوچه بازاری است و دویل هم از این قاعده مستثنی نیست. دویل اصالتا یک ژورنالیست است که حالا به یک نویسنده بزرگ تبدیل شده. او تنها نیست؛ ژورنالیست‌هایی مثل «سایمون کوپر» هم ژورنالیسم را با نویسندگی درآمیخته‌اند.
صفری از دویل نقل قول می‌کند که جلسه اولش با روی کین، ۴ ساعت طول کشیده و وقتی از او جدا شده، در خاص و جذاب بودن این شخصیت آنقدر مطمئن شده که با خود زمزمه کرده: همین چهار ساعت برای نوشتن رمان کافی است! شاید چون، روی کین، به شدت «خودش» بود! این چیزی است که «زلاتان ابراهیموویچ» در آخرین کتابش، «آدرنالین» می‌گوید: اوج تکامل این است که خودت باشی؛ بدون نقاب!
ماجرای یک کینه ۴ ساله!
ماجرای آن تکل وحشتناک در این کتاب، به‌خوبی تشریح شده است. محمدی از کینه ۴ ساله روی کین می‌گوید! این کینه روزی آغاز می‌شود که پدر هالند، روی کین را نقش زمین می‌کند و بعد هم متهمش می‌کند به تمارض! کین، ۴ سال این کینه را در سینه پنهان می‌کند و آن را با آن تکل معروف، جبران می‌کند؛ بعد هم می‌رود بالای سر پدر هالند و می‌گوید بلند شو و تمارض نکن!
توپ آنجا بود (فکر می‌کنم!)
وی می‌گوید: همین دو کلمه توی پرانتز، برای روی کین ۴۰۰ هزار پوند آب خورده است! پدر هالند از روی کین شکایت کرد، با این ادعا که حرکت کین عمدی بوده و باعث خداحافظی‌اش از دنیای فوتبال شده! کین مدت‌ها محروم شد! و نامش هم برای همیشه به فهرست شورشی‌های فوتبال اضافه شد!
این شورشیِ دوست‌داشتنی!
فکر می‌کنید تنهاییِ این شورشی که با ۱۳ کارت قرمز، رکورددار خشونت در تاریخ لیگ برتر انگلیس است، چگونه است؟ محمدی بیان می‌کند: نیمه دوم، تنهایی‌ها، ناامیدی‌ها، ترس‌ها و اضطراب‌های روی کین را به ما نشان می‌دهد و آنجاست که می‌بینیم این شورشی، چقدر دوست‌داشتنی است؛ آدمِ خشنی که توی کتاب می‌گوید: من هرجا می‌رفتم منتظر بودم که کسی مرا آزار بدهد و به همین خاطر می‌رفتم توی لاک دفاعی! از آن عجیب‌تر، او می‌گوید که عاشق حرف زدن با آدم‌ها هستم!
صفری می‌کوشد که شخصیت روی کین را به ذهنِ ایرانی ما نزدیک کند: در خانواده‌ها، معمولا یکی از بچه‌هاست که جور پدر و مادر را می‌کشد؛ این بچه‌ها، همه‌شان روی کین هستند! در عصر آدم‌های خاکستری، خیلی‌ها می‌توانند خودشان را در آینه «نیمه دوم» ببینند.
محمدی می‌گوید: ممکن است مثل روی کین، ۹۰ بازی ملی در کارنامه‌مان نباشد، اما همه‌مان روز‌های درخشانی داشته‌ایم که در آن تحسین و روز‌های بدی که در آن تحقیر شده‌ایم و تنها مانده‌ایم؛ مثل روی کین!
این کتابِ فوتبالی، صرفا فوتبالی نیست!
زندگینامه روی کین برای چه کسانی جذاب است؟ چرا باید نسلی که عاشق مسی و رونالدو هستند، یک کتاب ۳۶۷ صفحه‌ای را درباره روی کین بخوانند؟ احسان محمدی این سوال‌ها را مطرح می‌کند و خودش پاسخ می‌دهد: «نیمه دوم» صرفا یک کتاب فوتبالی نیست و کسانی هم که علاقه‌ای به فوتبال ندارند از آن لذت خواهند برد، چون «نیمه دوم» روایت فراز و نشیب‌های یک زندگی واقعی است؛ زندگی کسی که از اوج شهرت به حضیض فراموشی می‌رسد.
صفری یادآوری می‌کند که روی کین در کتاب حتی از فینال ۱۹۹۹ هم زیاد یاد نمی‌کند و بیشتر درگیر این است که کدام حرف‌ها را نباید می‌زده و کدام کار‌ها را نباید می‌کرده!
یک نکته مهم این است که شخصیت بعضی از فوتبالیست‌ها، قابلیت کتاب شدن ندارد! صفری مثال می‌زند: لیونل مسی ۱۵ سال است که در اوج بازی می‌کند، اما حتی یک مصاحبه درخشان، جنجالی یا بلند ندارد!
ممنون! درِ خروج آنجاست!
«نیمه دوم» بی‌رحمی دنیای ورزش را هم به خوبی روی صحنه می‌برد! «روی کین! ۱۳ سال برای منچستر بازی کردی؟ ممنون! درِ خروج آنجاست!». محمدی می‌گوید: این کتاب مخاطبان خاصی هم دارد و آن بازیکنان فوتبال خودمان هستند و پیام «نیمه دوم» به آن‌ها این است که حتی اگر روی کین بشوید –که اغلب، هرگز نمی‌شوید- از این بی‌رحمی‌ها دور نیستید!
یک رهاورد دیگر کتاب شاید این باشد که کمتر به بهانه نقض رفتار‌های حرفه‌ای به جان ستاره‌های ورزشی‌مان غُر بزنیم! محمدی می‌گوید: ما معمولا در ایران، ستاره‌هایمان را تخطئه می‌کنیم که مثلا چرا مثل بازیکنان حرفه‌ای خارجی ساعت ۹ نمی‌خوابند! روی کین و «نیمه دوم»، این تصور ما را درهم می‌ریزد و به ما می‌گوید ظاهرا عالم ستارگی، عالمی دیگر است!
این مترجم را از کجا پیدا کردید؟
اما ترجمه! «من تحت‌تأثیر ترجمه این کتاب قرار گرفتم. در میانه مطالعه کتاب، با احسان صفری تماس گرفتم و گفتم این مترجم را از کجا پیدا کردید؟!» احسان محمدی، به این سوال پاسخ می‌دهد: «فیروزان زُهادی، حالا شاید هفتاد سال را هم رد کرده باشد. به خاطر علاقه‌اش به فوتبال، برادرش، نسخه کاغذی کتاب را برایش از انگلستان می‌خرد و او هم با وسواس دست به کار ترجمه‌اش می‌شود. یک آشنایی قبلی هم این وسط وجود دارد: ایشان معلم مادرم بوده‌اند!»
فصل‌بندیِ بی‌نام، یکی از ویژگی‌های «نیمه دوم» است. در «نیمه دوم» به‌جای عنوان، چند جمله جذاب می‌خوانیم و به درون داستان آن فصل کشیده می‌شویم! صفری می‌گوید: این شیوه، ترجیح دویل بوده و کمی جدیدتر از شیوه عنوان‌گذاری برای فصل‌هاست؛ هرچند ترجیح شخصی صفری عنوان داشتن فصل‌هاست، چون می‌تواند دوگانگی و زیبایی ایجاد کند.
آن روز توی رختکنِ منچستر چه خبر بود؟
از نگاه صفری، «نیمه دوم» و کتاب‌هایی مثل آن، از منظر «تاریخ ورزش» هم پراهمیت است: «۳۰ سال دیگر، یعنی وقتی احتمالا روی کین از دنیا رفته، شما می‌دانید که ۴۵ سال قبل، در رختکن منچستریونایتد چه گذشته است!»
جای نگرانی نیست! لازم نیست وقتی نیمه دوم را می‌خوانید، تلفن همراهتان را کنار بگذارید! در عصر تلاش دائمی نوتیفیکیشن‌ها برای پرت کردن حواس ما، خواندن نیمه دوم در کنار تلفن همراه، موهبت‌هایی دارد. این پیشنهادِ احسان محمدی است: شما می‌توانید وسط مطالعه، اتفاقات کتاب را در تلفن همراهتان جستجو کنید؛ ببینید پدر هالند چه شکلی بوده! فیلم صحنه درگیری روی کین با پدر هالند را ببینید؛ صحنه‌های دادگاه را تماشا کنید و از گل‌های مشهور روی کین دوباره و چندباره لذت ببرید!
محمدی می‌گوید: اگر وقت ندارید، عجله‌ای برای خواندن یکباره کتاب نیست! آن را آرام‌آرام و جرعه‌جرعه بنوشید؛ مثلا شبی ده صفحه!
دنبال کتاب خودیاری می‌گردید؟ بفرمایید «نیمه دوم»!
به دنبال کتاب خودیاری می‌گردید؟ «نیمه دوم» باز هم کتاب مناسبی برای شماست! صفری می‌گوید: بر خلاف کتاب‌های خودیاری که تنها هنر نویسنده‌اش، فروش کتاب به شماست، «نیمه دوم» یک خودیاریِ واقعی از یک آدمِ واقعی است. او این کتاب را از این نظر، با زندگینامه علیرضا حیدری، قهرمان کشتی جهان با عنوان «دست‌نیافتنی» مقایسه می‌کند و می‌گوید شاید مسیری که حیدری طی کرده، برای اغلب جوان‌های ایران، قابل باور نباشد. «دست نیافتنی» و «نیمه دوم» از این نظر می‌توانند به جوان‌ها انگیزه بدهند.
سی‌اُمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «ما همانیم که می‌خوانیم» از ۲۱ آبان‌ماه آغاز شده و تا ۲۷ آبان‌ماه ۱۴۰۱ ادامه دارد.
