محبوبه نیاورانی دبیر گروه سیاسی روزنامه صبحنو در نشست "تجربه روزنامهنگاری در ناآرامیهای اخیر" اظهار کرد: عملکرد رسانه در چنین شرایطی باید به نحوی باشد که سبب تشدید بحران و ادامهدار بودن آن نشود.
وی افزود: یکی از اهداف اصلی خبرنگار در میدان بحران این است که در عین بازتاب واقعیتها باعث شود که آرامش در جامعه حاکم شود. این موضوع که همیشه باید روایت اول ماجرا را داشته باشیم در همه موارد درست نیست و باید به عواقب آن هم دقت کنیم. در این شرایط ممکن است خبرنگار مجبور شود همه واقعیت را بیان نکند.
دبیر اجتماعی روزنامه صبح نو با اشاره به آتشسوزی در زندان اوین بیان کرد: زمانی که چنین اتفاقی میافتد، باید خیابانها خلوت باشد تا امدادرسانی به مجروحین حادثه به بهترین شکل انجام شود اما دیدیم که رسانههای خارجی مردم را وادار به واکنش هیجانی کردند و خیابانهای اطراف اوین پر از مردم و خودروهایی شد که در اطراف و مسیرهای منتهی به زندان تجمع کرده بودند.
نیاورانی گفت: رسانهها و مطبوعات وظیفه دارند که قبل از وقوع بحران، درخصوص تصمیماتی که ممکن است بحرانزا باشند به مسئولان هشدار دهند و البته این مورد توسط رسانههای کشور ما انجام میشود اما متأسفانه از سوی مسئولان، گوش شنوایی برای پذیرش این هشدارهای دلسوزانه وجود ندارد.
نیاورانی درخصوص ضعف رسانههای داخلی در برابر رسانههای فارسیزبان خارج کشور گفت: یکی از دلایل این ضعف این است که در مواقع بحران فضا به شدت امنیتی میشود و دلیل این امنیتی شدن هم سوء استفاده دشمنان و جنگ رسانهای آنها در شرایط وقوع بحران در ایران است. در شرایط امنیتی رسانههای داخلی نمیتوانند هر مطلبی را بیان کنند و و در نتیجه مخاطب به سمت رسانههای فارسی زبان بیگانه میرود که سلبی عمل میکنند.
وی ادامه داد: در ماجرای اخیر نیز رسانههای خارجی به جای قلم، شمشیر در دست گرفتند و بر روی گسلهای امنیتی متمرکز شدند. رسانه اینترنشنال از همان روز اول به این دلیل که خانم مهسا امینی کرد و سنی بودند بر روی کلیدواژه ایرانی و غیر ایرانی مانور داد و فضا را متشنج کرد و باعث شروع یک جنگ رسانهای شد.
دبیر سیاسی روزنامه صبح نو افزود: تیترهای روزنامههای خارجی که هر روز به ایران میپرداخت، حرکات سمبلیک قیچی کردن مو توسط سیاستمداران و سلبریتیهای خارجی، تلاش برای حذف تیم ملی فوتبال از جام جهانی و تلاش آلبانی که پناهگاه منافقین است برای پرداختن به اغتشاشات ایران در جلسه غیررسمی شورای امنیت، نمونههایی از تلاشها بر علیه ایران بود. در چنین شرایطی رسانههای داخلی فقط باید به این جنگ تمام عیار واکنش نشان میدادند و نمیتوانستند به مطالبات مردمی که اعتراض داشتند، بپردازند.
نیاورانی تصریح کرد: هدف نهایی این جنگ رسانهای، تجزیه ایران و دامن زدن به بحران در کشور است.
وی با اشاره به کنشگری صدا و سیما درخصوص تظاهرات برلین گفت: صدا وسیما صورت مسئله را پاک کرد درحالی که فردای همان روز فیلمها و تصاویری که از پرچمهای مختلف گروهکها، همجنسگرایان و ...، منتشر شد و تظاهرات را رسوا کرد. اگر صدا و سیما از روز اول حقیقت را میگفت، میتوانست این موارد را نیز بازتاب دهد اما متأسفانه فقط صورت مسئله را پاک کرد. صدا و سیما، تظاهرات فرانسه را به شکل تصویری پوشش میدهد اما در واکنش به تظاهرات داخل کشورمان دچار خودسانسوری است.
دبیر سیاسی روزنامه صبح نو خاطرنشان کرد: نباید به این بهانه که دشمن داریم عملکرد رسانههای داخلی را محدود کنیم و این دشمنی برای ما فرصتی است که از نقد رسانههای خارجی برای برطرف کردن آسیبها استفاده کنیم. ما باید کنشگری رسانهای خود را تغییر داده و اجازه دهیم مخالف و معترض نیز حرف خود را بزند.
نیاورانی گفت: به دلیل همین خودسانسوریها و خط قرمزها، برخی مواقع در جنگ رسانهای از دشمن شکست خوردیم. برخی رسانههای داخلی مخاطب خود را از دست داده و مردم نسبت به برخی رسانهها بیاعتماد شدهاند.
وی اضافه کرد: باید در رسانهها تعادلی بین صدای جمهور و صدای حاکمیت برقرار شود تا دوگانگی از بین رفته و اعتماد مردم ترمیم شود. در اعتراضات اخیر صدا وسیما به عنوان نماینده رسانههای ملی به جنگ با رسانه خارجی رفت.
در ادامه سارا هوشمندی؛ مدیر هنری و تولید محتوی شهرداری تهران اظهار کرد: مسائلی مانند حجاب و آزادیهای فردی جزء مسائل فرهنگی ما هستند اما در کشور ما با مسائل امنیتی آمیخته شدهاند.
وی افزود: صحبت درخصوص چنین مسائلی دشوار است زیرا از یک طرف باید طرف عدالت را داشته باشیم و از طرفی نیز با جریانی روبهرو میشویم که همهجانبه سعی دارد با عملیات روانی ما را سرکوب کند به همین دلیل در هر صورت مورد اتهام قرار میگیریم و در مواردی نیز نمیتوانیم حقیقت را بیان کنیم.
مدیر هنری و تولید محتوی شهرداری تهران با اشاره به واکنشهای توئیتری در رابطه با شرایط اخیر کشور گفت: در توئیتر نمیتوان طولانی صحبت کرد و باید واکنشهای کوتاه نشان بدهی به همین دلیل ممکن است از صحبت کوتاه شما برداشتهای متفاوتی شود و برخی از این برداشتها تبدیل به فیکنیوز شود. درحال حاضر طرف حق و باطل مشخص شده است اما در روزهای شروع این جریان که هنوز اطلاعات درست و دستهبندی شدهای وجود نداشت، تفصیلها نیز دقیق نبود.
هوشمندی بیان کرد: در مرحله اول باید دید جامعی نسبت به کلیت آشوبهای اخیر داشته باشیم. در کشور ما حقیقت و اطلاعات صحیح با تأخیر به رسانهها منتقل میشود و برخی رسانهها در حالت بلاتکلیفی هستند. به عنوان مثال در موضوع اوین، نخستین واکنشها از طرف فضای مجازی بود و قبل از اطلاعرسانی رسانهها، فیلمهای زیادی از انفجار در زندان اوین منتشر شد. همین تأخیر باعث شد تا رسانه خبر دسته دوم را در این خصوص داشته باشد.
وی ادامه داد: همان شب رسانه اعلام کرد تنها یک آتشسوزی در یکی از انبارها اتفاق افتاده اما مخاطبی که فیلمهای انفجار را دیده بود دیگر اخبار را باور نمیکرد. همه این موارد باعث شده که در سالهای اخیر اعتماد عمومی به رسانههای داخلی کاهش پیدا کند. رسانه باید در شرایط عادی کشور به قدری اعتماد مخاطبان را جذب کرده باشد که در شرایط بحران نیز مردم به اخبار آن اعتماد کنند.
مدیر هنری و تولید محتوی شهرداری تهران تصریح کرد: موردی که درخصوص پرداختن به آشوبهای اخیر در شرایط فعلی کشور وجود داشت، این است که مسائل در فضای مجازی چندین برابر واقعیت بزرگنمایی میشوند. گاهی اوقات یک توئیت به قدری بازخورد دارد که یک مقاله تخصصی در یک روزنامه ندارد. فضای مجازی را نباید از دست داد و باید از ظرفیت آن استفاده کرد.
هوشمندی گفت: امروز مردم به سمت دریافت خبر از سوی فضای مجازی رفتهاند؛ بخشی از این بیاعتمادی به دلیل کارکرد رسانهها و بخشی مربوط به عملکرد حاکمیت است. زمانی که عملکرد حاکمیت به سمت راستگویی برود، رسانه نیز مواضع درستتری میگیرد و میتواند مرجعیت خود را بازیابی کند.