طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در «طرح جامع عفاف و حجاب »، صداوسیما یکی از ۲۴ نهاد و سازمان مسئولی است که موظف شده برای ترویج عفاف و حجاب به فرهنگ سازی بپردازد. نهادی که بی‌تردید به دلیلی جایگاه ویژه‌ای که در فضای فرهنگی کشور دارد، می‌تواند تاثیرگذاری بسیاری در این زمینه داشته باشد.
باید به حقیقت معترف بود که سیمای جمهوری اسلامی بعد از راه‌اندازی شبکه پویا و نهال با تغییر رویکردی کاملا مثبت در راه تولید محتوا‌هایی با موضوع سبک زندگی ایرانی-اسلامی و حتی انقلابی برای نونهالان و کودکان گام برداشت. به ویژه اینکه در این راستا نباید از نقش مدیریتی محمد سرشار در این تغییر رویکرد مثبت غافل بود.
حمایت از ساخت پویانمایی های ایرانی و با کیفیت، ساخت نماهنگ‌های انقلابی و با زمینه وطن دوستی، نماهنگ‌هایی با محتوای دینی و اعتقادی و حتی با موضوع ترویج عفاف و حجاب، و همچنین ساخت نماهنگ‌هایی هویت بخش به کودکان عشایری و روستائی به علاوه فرهنگ سازی در بخش تفکر اقتصادی کودک از جمله نتایج آن تغییر رویکرد است.
اما واقعیت این است که در میان انواع اشکال برنامه سازی برای کودکان پویانمایی جایگاه مهم‌تر و جذاب تری برای این رده سنی دارد. آن‌وقت کارنامه صداوسیما در بخش ترویج عفاف و حجاب، در بخش پویانمایی دچار نوسان است...
مروّجان حجاب و مروّجان بدحجابی در پویانمایی‌های ایرانی
بررسی پویانمایی‌های پخش شده از برنامه‌های کودک شبکه‌های مختلف سیما (شبکه ۲، ۵، آموزش و پویا و نهال) نشان می‌دهد که یک دوگانگی غیرقابل انکار در زمینه طراحی حجاب شخصیت‌های کارتونی دختران و زنان وجود دارد.
یعنی باید از یک‌طرف، از افرادی با دغدغه شخصی و اعتقاد راسخ به وجوب حجاب برای بانوان در جامعه اسلامی، که در پویانمایی‌های خود به ترویج حجاب و عفاف پرداخته‌اند نام برد. چنان‌که در این زمینه باید از تلاش قابل تقدیر سازندگان پویانمایی‌هایی، چون «مهارت‌های زندگی» به کارگردانی فرخ یکدانه، «ساختمان گل‌ها» و «شهر موشکی» به کارگردانی حسین صفارزادگان در نشان دادن حدود پوشش و حجاب در خانه و کنار افراد محرم و در جامعه و در مقابل نامحرمان ستایش کرد. همچنین طراحی حجاب صحیح شخصیت مادر در پویانمایی «کوچولو‌های کنجکاو» به کارگردانی آتنا مسلمی هم از جمله این آثار است.
اما در مقابل گروهی دیگر از انیمه سازان متاسفانه به دلیل عدم باور به لزوم پایبندی بانوان به داشتن حجاب به نوعی در آثار خود به ترویج بدحجابی می‌پردازند. چنان‌که برای این افراد کاملا پذیرفته شده که در طراحی حجاب شخصیت‌های دختر و خانم داستان باید حتما بخشی از مو‌های جلو و پشت سر از زیر روسری و شال بیرون بیاید!
آثاری که به چند نمونه آن در زیر اشاره شده است:
به طورمثال در پویانمایی «پهلوانان» به کارگردانی سیاوش زرین آبادی علی رغم موضوع خوب و ظلم‌ستیزانه‌ای که دارد، در زمینه طراحی حجاب دختران و زنان بسیار بد عمل شده است. دختران این سریال عمدتا به سبک سلبریتی‌ها شال بر سر دارند. در واقع این مجموعه پویانمایی در موضوع حجاب یک مروج تمام عیار بدحجابی برای مخاطبان دختر محسوب می‌شود.
همچنین در پویانمایی «پیامبران» به تهیه کنندگی صادق کریمیان و کارگردانی مشترک وحید هماتاش و سلمان خورشیدی هم این مسئله دیده می‌شود. عدم آگاهی طراحان پویانمایی از مسئله حجاب و اینکه حجاب کامل نه تنها در تمام ادیان الهی که حتی در میان مشرکان هم از سوی بانوان رعایت می‌شده، سبب طراحی زنانی با حجاب‌های نصفه و نیمه شده است؛ پارچه‌ای روی سر که قسمت جلویی مو در آن پیداست و زیر گلو نیز مشخص است. اما بدتر از همه اینکه در بعضی از قسمت‌های این پویانمایی‌ها حتی همسران پیامبران (صلوات الله علیهم اجمعین) که جزء گروه مومنان هستند [همچون حضرت ساره]با همان حجاب کذایی نشان داده شده‌اند.
یکی دیگر از پویانمایی‌هایی که عملکرد بسیار بدی در زمینه طراحی حجاب شخصیت‌های زن دارد، مجموعه «افسانه آرش» به کارگردانی علیرضا کاویان راد است. افسانه آرش علی رغم اینکه در زمینه معرفی قهرمانان ایرانی به مخاطب و مقابله با قهرمانان کارتون‌های غربی که با فرهنگ ایرانی-اسلامی ما هیچ تناسبی ندارد، خوب عمل کرده، اما از آنجاکه سازندگانش هیچ توجهی به مسئله حجاب در متون اساطیری ما نداشته‌اند، رسما در پویانمایی خود مروج بدحجابی شده‌اند.
آن‌ها بدون درنظر داشتن اشعاری، چون «دو پاکیزه از خانه جمشید- برون‌آوریدند لرزان چو بید- که جمشید را هر دو دختر بدند- سر بانوان را چو افسر بدند- ز پوشیده رویان یکی شهرناز- دگر پاک دامن به نام ارنواز» درباره حجاب دختران جمشید و «یکی دخت شاه سمنگان منم- ز پشت هژبر و پلنگان منم- بگیتی ز خوبان مرا جفت نیست- چو من زیر چرخ کبوداندکیست- کس از پرده بیرون ندیدی مرا- نه هرگز کس آوا شنیدی مرا» درباره حجاب تهمینه همسر رستم در شاهنامه؛ مادر آرش و دوست دختر آرش (!) را با بدترین مدل حجاب در قسمت‌های مختلف این مجموعه طراحی کرده‌اند.
البته متاسفانه همین رویکرد غلط در ترویج بدحجابی در پویانمایی‌های دیگری، چون «شکرستان»، «ماه تی تی» هم دیده می‌شود. نوسانی که ناشی از خلاء قانون است.
موارد ذکر شده در بالا تنها چند نمونه از جلوه‌های عدم حدّ گذاری و تعیین خطوط قرمز در طراحی حجاب بانوان در پویانمایی‌ها برای مخاطب کودک است.
البته اینکه برخی از افراد [آگاهانه یا ناآگاهانه]تمایل به طراحی حجاب شخصیت دختر و زن مجموعه‌شان با موی بیرون آمده از روسری و شال دارند، امر چندان عجیبی نیست. اما اینکه مدیران فرهنگی سیما در بخش کودک این نوع طراحی‌ها را بلااشکال تلقی کرده، به هیچ وجه قابل قبول نیست.
در واقع عدم قانون گذاری و تعیین خطوط قرمز برای سازندگان پویانمایی در صداوسیما در زمینه حدود حجاب در طراحی شخصیت دختران و زنان در محیط بیرون از خانه و جلوی نامحرم، از دلایل مهم ساخت آثاری است که در آن رسما بدحجابی ترویج می‌شود.
