در لابه‌لای پست‌ها و استوری‌هایی که در فضای مجازی به چشم می‌خورد، دعوتی متفاوت برای تماشای فیلمی متفاوت توجه اهالی رسانه و علاقه‌مندان به سینمای مستند را به خود جلب می‌کند، مستندی که نامش « غیررسمی » است و حال‌وهوایی متفاوت از رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در دیدار با هنرمندان کشور را روایت می‌کند. سیدعلی صدری‌نیا کارگردان این مجموعه مستند پخش قسمت چهارم از «غیررسمی» را در صفحه شخصی خود اطلاع‌رسانی و از علاقه‌مندان دعوت می‌کند برای تماشای این فیلم به حوزه هنری بیایند.
تماشاخانه مهر که میزبان این اکران تقریباً نیمه‌خصوصی است، کاملاً پر شده است، چشمانی که آمده‌اند تا تصاویری متفاوت از رهبر محبوب خود را در دیداری خارج از تمام عرف‌های سیاسی و اجتماعی ببینند. یکی از برنامه‌های مستمر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که از سال‌های گذشته برقرار بوده، برگزاری جلسات گوناگون با طیف‌های مختلف علمی، اجتماعی، فرهنگی و هنری است، جلساتی که در فضایی متفاوت از دیدارهای رسمی برگزار می‌شود و رهبر انقلاب پای صحبت‌ها و درددل‌‌های حاضران می‌نشینند که بخشی از این جلسات، از سال 1395 در قالب جلسات «پنج‌شنبه‌ای» برگزار شده است و حالا مستند «غیررسمی» روایتگر صادق این دیدارها است.
3 قسمت پیشین مستند «غیررسمی» با استقبال بسیار خوب مخاطبین روبه‌رو شد. بسیاری از آنان از دیدن چنین جلسه صمیمی بین رهبر انقلاب با طیف‌های مختلف هنرمندان ابراز شگفتی می‌کردند و معتقد بودند که این دیدارها تصویر جدیدی از آیت الله خامنه‌ای را برایشان ایجاد کرده است و از سویی دیگر اذعان می‌کردند که برگزاری چنین جلسه‌ای حتماً منجر به ایجاد امید بین هنرمندان ایرانی، اهالی قلم، سینماگران، طنزپردازان و... می‌شود.
دیدارهای صمیمانه نیمه رمضان رهبر انقلاب با شاعران، از جمله جلساتی است که سابقه آن به بیش از چهار دهه و حتی پیش از انقلاب می‌رسد، جلساتی که به‌گفته بسیاری از شاعران حاضر در آنها بهترین شب شعر زندگی‌شان بوده است و بارها به تسلط بالای رهبر انقلاب بر شعر و شاعری و شناخت مشاهیر ادبیات اعتراف کردند، البته این جلسات به‌دلیل پخش تلویزیونی و توجهات رسانه‌ای، بین عموم مردم شناخته‌شده‌تر است اما جالب است بدانیم که رهبر انقلاب دیدارهای مستمری با دیگر اهالی فرهنگ و هنر دارند که کمتر به اطلاع عموم مردم رسیده است.
اولین قسمت از مستند غیررسمی به دیدار راویان دفاع مقدس با رهبر انقلاب می‌پرداخت، دیداری که هم در آن خاطره از دفاع مقدس مطرح شد، هم شوخی و هم چند نکته‌ای از زبان رهبر انقلاب به راویان دفاع مقدس. دومین مستند، روایتگر دیدار آقا با سینماگران بود، دیداری که کارگردانان برجسته سینمای ایران از جمله ابراهیم حاتمی‌کیا، بهروز افخمی و... حضور داشتند و نکات مهمی درباره وضعیت سینمای ایران، روایت دستاوردها و پیشرفت‌ها و... در آن مطرح شد.
قسمت سوم از «غیررسمی» با موضوع دیدار نخبگان و فعالان عرصه علم و فناوری با رهبر انقلاب از تلویزیون پخش شد و بازتاب‌های فراوانی داشت. سخنان مطرح‌شده از زبان نخبگان علم و فناوری کشور در آن دیدار به‌خوبی نشان داد که ارتباط رهبر انقلاب با نخبگان کشور فراتر از این دیدار است و ایشان از سال‌ها قبل زیرفعالیت‌های آنان را دقیق زیرنظر داشتند.
و حالا چهارمین قسمت از مستند «غیررسمی» به بیان روایتی از گفت‌و‌گوها، حواشی و دغدغه‌های مطرح‌شده در دیدار جمعی از طنزپردازان کشور با رهبر معظّم انقلاب اسلامی می‌پردازد، دیداری که در تیرماه سال 1398 و با حضور چهره‌های برجسته طنزپرداز کشور برگزار شده بود. بدون شک جنس این جلسه متفاوت با دیدارهای قبلی است که در 3 قسمت ابتدایی غیررسمی از تلویزیون پخش شد و کارگردان نیز به‌خوبی تفاوت این جلسه با قسمت‌های قبلی را در تصاویر خود بازنمایی کرده است.
اکثر حاضران در این جلسه که حرف برای گفتن دارند، به‌راحتی و در فضایی صمیمی دغدغه‌هایشان را بیان می‌کنند و از برخی ممیزی‌ها و سخت‌گیری‌ها تا مشکلاتی که در راه طنزپردازی در کشور وجود دارد سخن می‌گویند، در این بین رهبر انقلاب نیز کاملاً دقیق به سخنان آنان گوش می‌دهند، چیزی که نظر همه هنرمندان حاضر در جلسه و مخاطبینی را که مستند را روی پرده سینما می‌بینند، جلب می‌کند، دید عمیق فرهنگی امام خامنه‌ای و تسلط ایشان بر کارنامه هر هنرمند و آثار تولیدی اوست.
سپس نوبت به ایشان می‌رسد تا برخی از نکات مدنظر خود را بیان کنند. واکنش رهبر انقلاب به «انتقاد از جنس طنز» در نوع خود بسیار قابل توجه است و آن را بهترین نوع انتقاد می‌دانند. تمجید از موفقیت‌های بین‌المللی هنر کاریکاتور بخش دیگری از صحبت‌های ایشان است اما نسبت به ضعیف‌بودن طنزپردازی‌ها در عرصه بین‌المللی هشدار می‌دهند.
جلسه با طنزپردازان آن هم در فضای صمیمی حتماً پر از شوخی‌های رنگارنگ خواهد بود. شهرام شکیبا در متن یکی از اتفاقات جالب این جلسه قرار دارد که تصویر آن در بخش پایانی مستند به نمایش درآمده است؛ در پایان جلسه و بنابر رسم همیشگی، تعدادی از هنرمندان درخواست یادگاری از رهبر انقلاب می‌کنند و ایشان نیز انگشتر یا چفیه‌ای را به آنان اهدا می‌کنند اما درخواست شهرام شکیبا، مجری و طنزپرداز کمی متفاوت است. او درخواست انگشتری‌ای را می‌کند که در انگشت کوچک ایشان قرار دارد، اما به‌نظر می‌رسد که این انگشتر متفاوت با بقیه بوده است و به‌عنوان یادگاری به شهرام شکیبا نمی‌رسد!
شهرام شکیبا روایت می‌کند که پس از پایان جلسه رهبر انقلاب او را صدا می‌زند و برایش توضیح می‌دهد که چرا این انگشتر را نمی‌تواند به او بدهد؛ این انگشتر متعلق به 55 سال پیش است و در شب عقد رهبر انقلاب با همسرشان به دست ایشان رفته است و از این حیث یادگاری ارزشمندی به‌شمار می‌رود، این درخواست خارج از عرف و واکنش رهبر انقلاب دستمایه‌ای طنز برای همکاران آقای مجری قرار می‌گیرد؛ اگرچه خود او می‌گوید که از این ماجرا کاملاً بی‌اطلاع بوده است.
اسماعیل امینی یکی از طنزپردازان حاضر در فیلم است که مهمان اکران غیررسمی4 نیز بود. او در سخنانش به نکات مهمی از آن دیدار اشاره کرد. او معتقد است که ساخت چنین مستندی و پخش عمومی آن برای مردم جبران روایت‌های اتوکشیده‌ای است که از طریق صافی رسانه‌ها از رهبر انقلاب به جامعه ارائه شده است.
این طنزپرداز معتقد است که رفتار و گفتار صمیمانه رهبر انقلاب با هنرمندان، فارغ از جایگاه قانونی و شرعی ایشان، نوعی الگو برای بقیه مسئولان به‌شمار می‌رود. او می‌گوید: «هر بار که به دیدار رهبری رفتیم، اصلاً حرف تکراری نشنیدیم، در حالی که در دیدار با بسیاری از مسئولان حرف‌های تکراری و بعضاً بی‌ربط بسیار گفته می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد: «رهبر انقلاب به‌اختصار و بعد از شنیدن حرف‌های دیگران سخن می‌گوید. تاکنون ندیده‌ام کسی بخواهد حرف بزند و ایشان اجازه ندهد. رفتار او با ما مثل یک پدر مهربان و معلم دلسوز است و تاکنون ندیده‌ام که حصاری از تقدس برای خودشان درست کنند.»
او به تفاوت دیگری از جلسه با رهبر انقلاب نسبت به جلسات با دیگر مسئولان کشوری اشاره می‌کند. وی بیان می‌کند: رهبر انقلاب در جلسات خود با هنرمندان به آنان اجازه می‌دهند به‌راحتی حرف بزنند و دغدغه‌هایشان را بیان کنند اما بسیاری از مسئولین اصلاً اجازه حرف‌زدن نمی‌دهند و حتی در مواردی بقیه را دست‌کم می‌گیرند، حتی در جلساتی که برای مشورت فراخوانده می‌شویم، اگر حرفی مطابق میل آن مدیر یا مسئول بزنیم بهشان برمی‌خورد و ناراحت می‌شوند!
تسلط ویژه رهبر انقلاب بر موضوعات فرهنگی و هنری بخش دیگری از سخنان اسماعیل امینی است، او می‌گوید: «اطلاعات رهبری درباره فرهنگ و هنر بسیار دقیق است، برای مثال می‌بینید که وقتی آقای زرویی نصرآباد شعر می‌خواند، رهبری نام کتاب‌هایش را از حفظ است، این موضوع در حالی است که بسیاری از مسئولان مرتبط با حوزه فرهنگ و هنر نه‌تنها هنرمندان حاضر در جلسه را نمی‌شناسند، بلکه از مشاهیر این عرصه نیز بی‌خبرند.»
سیدعلی صدری‌نیا کارگردان مستند از سختی‌های این کار سخن گفت: «اسفندماه سال 1397 که می‌خواستیم تولید این مستندها را آغاز کنیم، می‌دانستیم که کار بسیار سختی در پیش داریم، چرا که روایت این جلسات با ویژگی‌های خاص آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، باید صداقت و آرامشی که در این جلسات حاکم است، به‌خوبی روایت شود و مخاطب احساس کند که خود نیز یکی از حاضران در این جلسه است.»
البته او کارگردانی مستند «غیررسمی» را یکی از شیرین‌ترین کارهای خود دانست و گفت: «روزهایی که برای تولید این اثر وقت می‌گذاشتیم، بهترین روزهای زندگی‌مان بود.»
صدری‌نیا اذعان کرد که در هر قسمت از مستند غیررسمی سراغ زوایای جدیدی رفته است، او گفت: «وقتی کل این دیدارها را در یک قاب کلی‌تر می‌بینم احساس می‌کنم که رهبر انقلاب هدف بزرگتری دارند و آن هم ایجاد اتصال بین حلقه‌های مختلف فرهنگ و هنر کشور است. ایشان تلاش می‌کند دست این گروه‌ها را در دست همدیگر بگذارند.»
کارگردان غیررسمی سخنان خود در این جلسه را با بیان نکته‌ای مهم به پایان رساند، او دقیقاً به نوع برخورد رهبر انقلاب با طنزپردازان اشاره کرد و گفت: «یک نکته خیلی مهم است و آن هم این است که "رهبر انقلاب چه نگاهی به زبان طنز دارند؟" ایشان در بخشی از بیانات خود می‌فرمایند که در میدان نبرد از سلاح یک جور باید استفاده کرد، از فرهنگ و هنر یک جور و از زبان طنز نیز جور دیگر. من فکر می‌کنم اکنون که آقا از جهاد تبیین سخن گفتند و عده‌ای به‌اشتباه برای آن بودجه‌های زیاد تصویب کردند به این نکته دقت نداشتند که جهاد تبیین تشکیل‌شده از همین ابزارها به‌ویژه فرهنگ و هنر است، یعنی حتی زبان طنز نیز خود یک ابزار برای جهاد تبیین است.»
فضای جلسه در دیدار طنزپردازان با رهبر انقلاب کاملاً صمیمی است و کارگردان نیز به‌خوبی این آرامش در جلسه را با موسیقی ملایم، پرهیز از کات‌زدن‌های عجله‌ای و تصاویر ساده به مخاطبش منتقل می‌کند.
مستند غیررسمی مهمان نوروزی تلویزیون خواهد بود که برنامه پخش آن از رسانه ملی به‌زودی اعلام می‌شود. به‌نظر می‌رسد کنار تماشای سریال‌های نوروزی، برنامه‌های گفت‌وگومحور جذاب و فیلم‌های سینمایی که از شبکه‌های مختلف تلویزیون پخش می‌شود، تماشای مستند «غیررسمی4» نیز یکی از پیشنهادات جذاب نوروزی باشد. شاید یک دعوت رسمی برای تماشای غیررسمی بهترین پیام نوروزی برای کسانی باشد که می‌خواهند رهبر کشورشان را بهتر بشناسند و فرهنگ و هنر ایران دغدغه آنان است.
علیرضا رحیم‌بصیری
