امسال با توجه به موفقیت جدیدترین اثر اصغر فرهادی و البته افتخاراتی که کسب کرده و دو بار جایزه اسکار بین‌المللی را به دست آورده فیلم سینمایی «قهرمان» به عنوان نماینده ایران به اسکار ۲۰۲۲ معرفی شد و در همان روزهای اول پیش‌بینی‌های بسیاری درباره موفقیت این فیلم صورت گرفت اما بسیاری از کارشناسان و منتقدان نیز معتقد بودند احتمال موفقیت «قهرمان» در اسکار بسیار کم است چراکه «قهرمان» ویژگی‌های لازم برای کسب سومین اسکار را برای اصغر فرهادی ندارد.
فیلم سینمایی «قهرمان» به هر صورت اثری موفق در جشنواره‌های مختلف دنیا بوده و حتی جشن‌ها و مجامع مختلف هنری آخر سال که برترین آثار خود را انتخاب می‌کنند فیلم «قهرمان» را اثر منتخب بخش بین‌المللی خود اعلام کرده‌اند اما در مهم‌ترین جشنی که پیش از اسکار برگزار می‌شود فیلم «قهرمان» نتوانست جایزه بخش بین‌المللی را از آن خود کند و «ماشین من را بران» از کره‌جنوبی جایزه بهترین فیلم خارجی زبان گلدن گلاب را به دست آورد.
نکته جالب توجه درباره «قهرمان» این است که در روزهای ابتدایی معرفی این فیلم به اسکار حتی پیش‌بینی‌های بسیاری درباره آن صورت گرفت که این فیلم می‌تواند مثل «انگل» تاریخ‌ساز شود و جایزه بهترین فیلم را هم علاوه بر بهترین فیلم بین‌المللی از آن خود کند اما به مرور هر چقدر به زمان برگزاری جشن اسکار نزدیک‌تر شدیم پیش‌بینی‌ها تغییر کرد و حتی برخی معتقدند که «قهرمان» به جمع نامزدهای نهایی اسکار راه پیدا نمی‌کند.
فیلم‌های «دست خدا»، «ماشین من را بران» و «کوپه شماره ۶» را می‌توان جدی‌ترین رقبای «قهرمان» برای کسب جایزه اسکار دانست که تا امروز محتمل‌ترین گزینه برای موفقیت در بین این آثار و جدی‌ترین رقیب فیلم فرهادی «ماشین من را بران» است.
قطعاً علاوه بر کیفیت نکات بسیاری وجود دارد که در موفقیت فیلم در اسکار تأثیرگذار است، مسائلی چون پخش‌کننده بین‌المللی مناسب، مناسبات سیاسی، موفقیت‌های پیشین فیلم و... که فیلم «قهرمان» در همه زمینه‌ها شرایط مناسبی دارد اما با این وجود همچنان بسیاری از منتقدان و کارشناسان معتقد هستند که احتمال کسب سومین اسکار برای فرهادی بسیار بعید است.
فیلم «ماشین من را بران» به کارگردانی ریوسوکه هاماگوچی علاوه بر جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره کن در ماه‌های اخیر توانست جایزه بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه آسیاپسیفیک، بهترین فیلم حلقه منتقدان نیویورک، بهترین فیلم بین‌المللی منتقدان فیلم واگشنکتن، منتقدان آنلاین نیویورک، منتقدان بوستون، منتقدان سن‌دیگو، منتقدان آمریکا و... را از آن خود کند و «قهرمان» نیز علاوه بر جایزه بزرگ جشنواره کن توانسته جایزه بهترین کارگردان آسیاپسیفیک را نیز از آن خود کند.
در گفت‌وگو با چند منتقد سینما این موضوع و به طور کل فیلم «قهرمان» را مورد نقد و بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید:
غلامرضا آذری: «قهرمان» تازگی و خلاقیت «جدایی» و «فروشنده» را ندارد
غلامرضا آذری، منتقد و مدرس سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار سینمای گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، درباره احتمال موفقیت «قهرمان» اصغر فرهادی در آکادمی اسکار ۲۰۲۲ گفت: پیش‌بینی این موضوع کار ساده‌ای نیست و به نظر من نمی‌توان با قطعیت گفت که فیلم «قهرمان» برنده اسکار می‌شود یا خیر و احتمالات را باید در نظر گرفت که به نظر من ۵۰ درصد امکان موفقیت «قهرمان» در اسکار وجود دارد.
آذری تصریح کرد: فیلم «قهرمان» اثر متفاوتی در کارنامه اصغر فرهادی نیست، نگاه و زاویه دید او شاید کمی متفاوت‌تر باشد اما آن خلاقیت و تازگی که در فیلم «جدایی نادر از سیمین» یا «فروشنده» وجود داشت در «قهرمان» وجود ندارد و بعید می‌دانم که بتواند سومین اسکار را برای اصغر فرهادی به ارمغان بیاورد.
وی افزود: با این حال باید بگویم که فیلم «قهرمان» اثر قابل تأمل و خوبی است. بدون اینکه تأثیری از حواشی گرفته باشم یا نقدهای مثبت و منفی بر فیلم «قهرمان» نظرم را تغییر داده باشد به عنوان یک منتقد با احترام به همه نظرات به نظرم فیلم «قهرمان» برای اصغر فرهادی نه یک اثر ضعیف که از جهاتی یک قدم به جلو است و زبان سینمایی او و روایتی که از این کارگردان می‌شناسیم در این فیلم نیز وجود دارد اما باید بدانیم که در موفقیت‌های بین‌المللی مسائل مختلفی دخیل و تأثیرگذار هستند.
این منتقد در پایان گفت: شاید «قهرمان» بتواند گوی سبقت را نسبت به باقی فیلم‌ها برباید چرا که نگاه و زاویه دید متفاوتی نسبت به شخصیت اصلی‌اش در مقایسه با دیگر آثار سینمای ایران دارد و این ممکن است منجر به توجه منتقدان و مخاطبان جهانی شود. بنا بر این شاید «قهرمان» به دلیل زاویه دید اصغر فرهادی نظر توجهات را به خود جلب کند وگرنه در کل به نظر من آن نگاه سیاسی از سوی جشنواره‌های دنیا نسبت به اصغر فرهادی دیگر وجود ندارد چرا که اگر استفاده‌های سیاسی مدنظر این جشنواره‌ها از جمله آکادمی اسکار بوده، از اصغر فرهادی سال‌های قبل چنین استفاده‌ای کرده و دیگر فرهادی چنین کارکردی ندارد مگر اینکه آن‌ها بخواهند این استفاده را استمرار ببخشند و در این صورت شانس «قهرمان» برای موفقیت بیشتر می‌شود.
عباس کریمی عباسی: خیلی بعید است اصغر فرهادی با «قهرمان» برنده اسکار شود
عباس کریمی عباسی، منتقد سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: جوایز سینمایی به‌طور کل در هر جشنواره‌ای اعم از جشنواره‌های داخلی و خارجی با هر رویکردی در مسیر یک‌سری سیاست‌ها قرار دارند و یک‌سری شوهای نمایشی برگزار می‌کنند که اتفاقاً جشنواره فیلم فجر ما هم از این قاعده مستثنی نیست.
کریمی خاطرنشان کرد: جشنواره‌های سینمایی یک‌سری سیاست‌ها دارند که مطابق آن جوایزشان را اهدا می‌کنند. به عنوان مثال وقتی فیلم «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی در اسکار جایزه گرفت اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا، با صراحت تأکید کرد ما اسکار را به ایران دادیم اما ایران برای حل اختلافات پا پیش نگذاشت. چنین اظهارنظری نشان می‌دهد جایزه‌هایی چون اسکار هم تحت تأثیر یک‌سری مسائل خارج از سینما هستند اما این نکته نباید چنین برداشتی برای ما ایجاد کند که پس هر فیلمی که جایزه گرفته کیفیتی نداشته و صرفاً موضوع سیاسی و مواضع فیلمساز توانسته چنین دستاوردی برایش داشته باشد. قطعاً هر فیلمی که به جشن یا جشنواره‌های معتبر دنیا می‌رسد قطعاً ارزش‌های خاص خودش را دارد و من هم منکر کیفیت آثار اصغر فرهادی نمی‌شوم، قطعاً سینمای اصغر فرهادی کیفیت بالایی دارد که قابل قیاس با آثار جهانی است.
وی افزود: با این وجود از نظر من موفقیت یا عدم موفقیت «قهرمان» در اسکار به شدت متأثر از شرایط و وضعیت همان شب اسکار است. اینکه شرایط سیاسی و روابط ایران و آمریکا تا آن زمان چه شکلی خواهد داشت قطعاً عامل تعیین‌کننده‌ای است و به نظر من ۳۰ تا ۴۰ درصد ماجرا به این موضوع مربوط می‌شود. در واقع شکل سیاسی بودن بخشی از جایزه اسکار هم کمی متفاوت است و منظور من این نیست که این جایزه به عملکرد شخصیت‌های سیاسی ما یا مسائلی چون تحریم و... بستگی دارد، یکی از نمونه‌هایی که می‌توانم درباره جنبه‌های سیاسی اسکار مثال بزنم این است که انتخاب برندگان تا حد زیادی به نظر و رابطه اعضای آکادمی با شخصیت‌های سیاسی آمریکا یا نظر آن‌ها درباره شرایط حاضر ایران و رابطه ما با آمریکا مربوط است.
این منتقد در ادامه خاطرنشان کرد: پس از این مورد، رقبای راه‌یافته به بخش نهایی بهترین فیلم‌های بین‌المللی تعیین‌کننده هستند. طبیعتاً اگر یک فیلم با کیفیت بسیار بالا در بین رقبا باشد، حتی با وجود هماهنگی سیاست‌های اسکار با فیلم‌های ضعیف‌تر، اعتبارش را با عدم انتخاب فیلم برتر خدشه‌دار نمی‌کند. اگر اختلاف کیفیت فیلم‌ها بالا باشد دیگر بحث سیاست مطرح نیست و قطعاً فیلم باکیفیت‌تر جایزه را از آن خود می‌کند. به نظر من اگر رقبای «قهرمان» به لحاظ کیفی با این فیلم در یک سطح باشند و شرایط سیاسی به شکلی باشد که جایزه گرفتن این فیلم با نظر و اهداف سیاسی اعضای آکادمی هماهنگ باشد ممکن است «قهرمان» سومین اسکار سینمای ایران را به ارمغان بیاورد.
وی افزود: درباره تأثیر رابطه جامعه سینمایی آمریکا با شخصیت‌های سیاسی این کشور می‌توان مثال موفقیت فیلم «انگل» را مطرح کرد. نکته جالب توجه درباره سالی که این فیلم در اسکار جوایز مختلفی را از آن خود کرد این است که اعضای آکادمی به دلیل اختلافی که بین جامعه سینمایی آمریکا با ترامپ وجود داشت قوانین این آکادمی را زیر پا گذاشته و به فیلمی خارجی جایزه بهترین فیلم را اهدا کردند. این اتفاق و اتفاقات مشابهی که در سال‌های گذشته در اسکار شاهد بودیم به ما ثابت می‌کند که هر اتفاقی ممکن است رخ دهد و شاید «قهرمان» هم مثل «انگل» توانست جوایز را درو کند.
کریمی در پایان گفت: با توجه به شرایط سیاسی حاضر و از طرفی رقبایی که فیلم «قهرمان» دارد به نظر من احتمال موفقیت این فیلم در اسکار بیشتر از ۲۰ یا ۳۰ درصد نیست.
امیررضا نوری‌پرتو: «قهرمان» فرزند زمانه خودش است/ ضعف دراماتیک جدیدترین اثر فرهادی را می‌توان منفعل بودن قهرمان فیلم دانست
امیررضا نوری‌پرتو، منتقد و مدرس سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: فیلم سینمایی «قهرمان» به طور کل از جهات مختلف مثل ساختار دراماتیک و محتوا به فیلم‌های مهم کارنامه اصغر فرهادی نزدیک است. فیلم «قهرمان» از همان الگوی دراماتیک همیشگی تبعیت می‌کند و نکته جالب توجه درباره آخرین فیلم فرهادی این است که این فیلم مثل «فروشنده» و «همه می‌دانند» یک قهرمان فردی دارد و من فکر می‌کنم این نکته‌ای جدید در سینمای فرهادی است و ما شاهد تغییراتی به لحاظ روایت در آثار اخیر این کارگردان هستیم که او به سمت خلق قهرمان فردی رفته و پیش‌برد قصه را به فرد سپرده است.
نوری‌پرتو خاطرنشان کرد: فیلم «قهرمان» فرزند زمانه خودش است و یک نگاه کاملاً انتقادی به رفتارهای گروهی و جمعی ما ایرانیان دارد که به نظر من این خصوصیت ریشه تاریخی هم در ما دارد. از طرفی انتخاب شهر شیراز و شروع بخش اول فیلم با نقش رستم نشانه‌هایی قابل تفسیر و بررسی هستند. نشانه‌هایی چون این موضوع که ما افرادی را خودمان قهرمان می‌کنیم، خودمان می‌کشیم و بعد برای‌شان مرثیه‌سرایی می‌کنیم. قصه‌ای است که امروز در جامعه و حتی در تاریخ‌مان می‌توانیم به وضوح ببینیم.
وی افزود: «قهرمان» قصه شخصیتی را روایت می‌کند که این بار بر خلاف دیگر آثار فرهادی برابر یک جمع کوچک قرار نمی‌گیرد و به نوعی برابر کل جامعه قرار گرفته است. در این فیلم یک جامعه در سایه را شاهد هستیم که تصویر هیولاوشی دارد و از طریق تنها ابزارش که فضای مجازی است به هیچ چیز رحم نمی‌کند.
این منتقد در ادامه اظهاراتش تصریح کرد: مشکل دراماتیک فیلم «قهرمان» را می‌توان منفعل بودن قهرمانش دانست. از جایی که جامعه و حتی نهادهای دولتی برابر کاراکتر اصلی قرار می‌گیرد کنش‌مندی لازم را در این شخصیت نمی‌بینیم. در این فیلم بر خلاف دیگر کارهای اصغر فرهادی، که در مسیر پیش‌روی قصه یک شخصیت پررنگ می‌شود و قصه را جلو می‌برد، شخصیت اصلی «قهرمان» برابر اتفاقات کاملاً منفعل است. از طرفی در این فیلم نیز درونمایه‌هایی چون دروغ و قضاوت که از مضامین مورد علاقه فرهادی است کاملاً مشاهده می‌شود و به نظرم در این فیلم یک درونمایه جدید هم شاهد هستیم که آن تحقیر است. در «قهرمان» شاهد هستیم تحقیر به شکلی پیوسته نسبت به کاراکتر اصلی بیشتر می‌شود و در نهایت خیلی دیر او علیه این تحقیر طغیان می‌کند. به هر حال «قهرمان» کم و بیش تصویری عریان از جامعه امروز را نشان می‌دهد که به نظر من اثری قابل تأمل است.
نوری‌پرتو در پایان درباره شانس موفقیت «قهرمان» در اسکار گفت: موفقیت در اسکار بسیار پیچیده است. یکی از اصلی‌ترین عناصر موفقیت یک فیلم نوع پخش آن به خصوص در هفته‌های آخر در آمریکاست. فیلم اصغر فرهادی پخش‌کننده بزرگی چون آمازون دارد که به نظر می‌رسد در کارش موفق بوده و در لیست انجمن منتقدان مختلف نام «قهرمان» دیده می‌شود اما نکته جالب توجه و مهم این است که هفته‌های گذشته نسبت به موفقیت «قهرمان» پیش‌بینی‌های محکم‌تری را شاهد بودیم و حتی برخی معتقد بودند این فیلم همانند «انگل» جوایز بخش‌های مختلف را از آن خود می‌کند اما عجیب است که هر چقدر به زمان برگزاری اسکار نزدیک می‌شویم در پیش‌بینی‌ها شانس «قهرمان» کمتر می‌شود و رقبای دیگر مثل «ماشین من را بران» و «دست خدا» بیشتر مطرح می‌شوند. با این حال «قهرمان» به نظر من همچنان شانس دارد و حداقل به جمع پنج نامزد نهایی خواهد رفت اما باید بدانیم در نهایت بخش عظیمی از عوامل موفقیت فیلم به مسائل خارج از خود فیلم مربوط می‌شود.
