علی انصاریان و مهرداد میناوند؛ نام‌های آشنایی که هم ورزشی‌ها آنها را خوب می‌شناسند و هم اهالی هنر. آخرین حضور آنها کنار یکدیگر، در برنامه «شوتبال» بود که کسی گمان نمی‌برد آخرین دیدار با آنها باشد.
از زمان خبر ابتلای میناوند و انصاریان به ویروس کرونا ، رسانه‌های مکتوب، مجازی و شبکه‌های مختلف تلویزیون، هر لحظه در پی پوشش اخبار آنها بودند و این روند تا جایی پیش رفت که باعث ایجاد تنش، گسترش شایعات و حتی ورود به حریم شخصی آنها شد. از جمله، دوربین و میکروفن بخش‌های خبری و برنامه‌های مختلف سیما، همیشه در راهرو بیمارستان منتظر بود تا از یک پزشک، کادر درمان یا ملاقات‌کننده، جویای احوال این دو چهره سرشناس شود که این کار، به پخش اخبار ضد و نقیض، ایجاد امید کاذب و ... دامن می‌زد.
در رابطه با همین موضوع، با دکتر علیرضا دهقان‌نیری، دانشیار ارتباطات دانشگاه تهران و عضو سابق کمیته ملی ارتباطات کمیسیون ملی یونسکو گفت‌وگو کرده‌ایم که می‌خوانید.
رسانه‌ها از جمله شبکه‌های مختلف صدا و سیما ، در پوشش اخبار بیماران کرونایی که مشهور هم هستند، بسیاری از مواقع، از خط قرمز عبور می‌کنند که آخرین نمونه آن به مهرداد میناوند و علی انصاریان برمی‌گردد. به نظر شما، این سبک از ارائه اخبار چه پیامدهایی دارد؟
این روند از ابتدای شیوع ویروس کرونا وجود داشته است. در آغاز هم دیدیم که برخی از مقامات سیاسی به این بیماری مبتلا شدند و اخبار مرتبط با آنها نیز در رسانه‌ها منتشر شد. همان زمان هم لحظه به لحظه آماری از وضعیت بیماری سیاستمداران سرشناس ارائه می‌شد که اصلا کار صحیحی نبود. حتی در برخی موارد از این پوشش خبرِ لحظه‌ای، سوء استفاده شد، چرا که بعضا به حریم خصوصی افراد تجاوز می‌شد.
در ابتدای امر، خود سیاسیون نیز به بیان بیماری‌شان می‌پرداختند که شاید انگیزه آنها این بود که بگویند ما نیز مانند همه آدم‌ها به این بیماری مبتلا شدیم و تفاوتی بین ما با دیگر افراد نیست؛ حالا ممکن است یا به صراحت این موضوع را بیان می‌کردند یا در قالب ارائه گزارشی از وضعیت خود.
در کل، پوشش بیش از اندازه و پرداختن زیاد به این موضوعات، بازتاب‌های منفی خودش را دارد. به‌طور مثال در پوشش اخبار آقایان میناوند و انصاریان، رسانه‌ها، به‌طور کامل حریم خصوصی این افراد را زیر پا گذاشتند. دلیلش هم این بود که مطبوعات، سایت‌ها، تلویزیون و شبکه‌های مجازی، دنبال بهره‌برداری از شهرت این دو چهره ورزشی و رسانه‌ای بود.
پوشش لحظه‌ای اخبار چه اثرات زیان‌باری به همراه دارد؟
شاید سوء‌نیتی پشت پوشش‌های خبری لحظه‌ای وجود نداشته باشد، اما نکته‌ای که اهمیت دارد، این است که این‌گونه بهره‌برداری از شهرت افراد و یا مشکلات و بیماری آنها درست نیست. در واقع نباید زندگی و مشکلات افراد و شخصیت‌ها را ابزاری برای کسب مخاطب کنیم.
رسانه‌ها باید دقت داشته باشند که برای انتشار سریع اخبار یا نشان دادن سرعت عمل بالای خودشان، سوار یک موج خبری نشوند، چون آسیبی که در پس این موج‌های خبری وجود دارد، بسیار مخرب است؛ یکی از نتایج آن، ایجاد تشویش در دل جامعه است، نکته دوم انتشار اخبار ضد و نقیض و شایعه‌پراکنی است، سومین آسیب هم، زیرپا گذاشتن حریم خصوصی افراد است. اگر رسانه‌ها، مخصوصا رسانه‌های رسمی مثل تلویزیون چنین عملکرد و رویکردی را داشته باشند، کارشان بسیار غیر اخلاقی، غیرحرفه‌ای و غیر انسانی است.
به‌طور خاص، عملکرد رسانه‌ها در پوشش خبر بیماری انصاریان و میناوند را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تهیه گزارش‌های عمقی، کار بسیار مفید و خوبی است، اما اگر هیجانی باشد، یعنی اگر رسانه با انتشار خبر فوت یک هنرمند یا یک ورزشکار یا هر موضوعی که به آنها مرتبط می‌شود، سعی داشته باشد که بیشتر خودش را نشان دهد و مخاطب را جذب کند، نه تنها کار حرفه‌ای انجام نداده، بلکه عملکردش نیز غیر انسانی بوده است. متاسفانه در اتفاقات اخیر با این مسئله رو به‌رو شدیم.
اگر هدف رسانه، اطلاع‌رسانی باشد، هیچ‌گاه سراغ گفت‌وگوهای سطحی یا هیجانی نمی‌رود، بلکه سعی می‌کند وارد حریم خصوصی افراد نشود. برای نمونه، اگر صدا و سیما، رسانه ملی است، سوار بر موج خبری پیش نخواهد رفت و در عوض، اطلاعات جامع، کلی، راهگشا و مفید در دسترس مخاطبانش قرار می‌دهد.
البته همیشه این‌گونه نیست که بخواهیم بگوییم اهداف رسانه، مخصوصا صدا و سیما، مغرضانه است. ولی گاه رویکردهای سیاسی پا به عرصه می‌‍گذارند و اهداف رسانه‌ها را سوگیرانه می‌کنند که باعث می‌شود برخی از آنها، از هدف اصلی خود یعنی ایجاد توازن در پوشش خبری دور شوند.
مهم‌ترین نکته‌ای که در پوشش چنین اخباری باید رعایت شود، چیست؟
آن‌چه برای پوشش دادن هر خبری لازم است و گاهی اوقات با رعایت نکردن آن مواجه می‌شویم، یکی حرفه‌ای بودن و دیگری نیز اخلاقی عمل کردن است، که البته با رعایت این موارد هم باز ممکن است نتایج ناخواسته‌ای برای جامعه و افکار عمومی به همراه داشته باشد.
حرفه‌ای بودن و اخلاقی عمل کردن به چه معناست؟
کنکاش درباره یک فرد مشهور، چندان اخلاقی نیست یا گسترش یک خبر به دلیل سرشناس بودن فرد و ورود به فضای خانواده و حریم شخصی آن آدم، توسط هر رسانه‌ای آن هم فقط برای جذب مخاطب، نه تنها حرفه‌ای نیست، بلکه غیر اخلاقی هم است.
متاسفانه ما در برخی از پوشش‌های خبری چه از جانب تلویزیون و چه از جانب دیگر رسانه‌ها، لحظه به لحظه از زندگی و حریم خصوصی این دو ورزشکار با خبر می‌شدیم که همین رعایت نکردن محدوده حریم خصوصی، فضای جامعه را متشنج کرده بود.
